Μήπως είστε κι εσείς λίγο «passive aggressive»;

Σίγουρα θα έχετε κι εσείς έναν παθητικό-επιθετικό συνάδελφο στο γραφείο (Φωτογραφία: usatoday.com).

Μου προσάπτουν ότι είμαι παθητικός-επιθετικός. Ειλικρινά, όλα τα περίμενα, αλλά όχι αυτό. Θα μπορούσαν εύκολα να με κατηγορήσουν ότι είμαι είτε επιθετικός είτε παθητικός. Αυτό ναι, αλλά και τα δύο;

Εξάλλου, δεν πολυκαταλαβαίνω τι θέλει να πει ο ποιητής. Αν είσαι επιθετικός, ελάχιστα ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίο είσαι, όχι; Είτε παθητικά είτε ενεργητικά… Ξέρω ότι η έκφραση έχει πολύ πέραση τελευταία (βρήκα στο Google τουλάχιστον 40 αναρτήσεις στα ελληνικά επί του θέματος), αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι αδυνατώ να εννοήσω τι διάολο σημαίνει.

Φαντάζομαι πως εδώ και κάποιες σεζόν έχουμε να κάνουμε με ένα ακόμα σουσού της «ψυχικής μόδας». Είχαμε το συρμό των ιδεοψυχαναγκαστικών, των διπολικών (πλησιόχωρων των κυκλοθυμικών), και όλων εκείνων που δεν υποφέρουν από νεύρωση αλλά είναι νευρωτικοί (όποιος κατάλαβε, κατάλαβε), δίχως να ξεχνάμε τους διαστροφο-ναρκισσιστές.

Κάθε εποχή εστιάζει και σε μια συμπεριφορά. Το καταπληκτικό είναι η ευκολία με την οποία αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας ή τους άλλους μέσα σ’ αυτά τα σχήματα. Σε ό,τι αφορά τους παθητικούς-επιθετικούς, είναι πολύ χάι να διεκδικείς τα εύσημα του χαρακτηρισμού, ιδίως από τη στιγμή που είναι κενός νοήματος.

Ιστορικά, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από ψυχίατρους του αμερικανικού στρατού κατά τη διάρκεια του Β’ΠΠ, για να περιγράψουν την παθητική αντίσταση ορισμένων στρατιωτών στις εντολές των ανωτέρων τους, στάση η οποία εκλαμβάνεται ως μια μορφή ανωριμότητας.

Ο παθητικός-επιθετικός είναι εκείνος που, παραδόξως, απειλεί κάποιον μέσω της έλλειψης επιθετικότητάς του. Αρνείται τη συνεργασία και το διάλογο, απορρίπτει την άποψη των άλλων και την αυθεντία, αδιαφορεί, σιωπά. Εν ολίγοις, πολλή άρνηση στον παθητικό-επιθετικό. Συχνά, όμως, με το χαμόγελο στα χείλη…

Καθότι ακόμα και το χαμόγελο είναι επιθετικό στον παθητικό-επιθετικό. Σε σημείο να αναρωτιέσαι τι το επιθετικό έχει ο άνθρωπος και σε τι συνίσταται η επίθεση. Νοσταλγείς την εποχή όπου η επιθετικότητα σεβόταν τον εαυτό της.

Το “-τι έχεις; -τίποτα!” σε μια εικόνα.

Η κλασική αντίληψη περί επιθετικότητας, όπως διατυπώνεται από τον Φρόιντ στο Ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας μας λέει ότι αυτή ανάγεται τόσο στην ανάγκη όσο και στη διαταραχή, τόσο στο ένστικτο όσο και στη μη κανονικότητα των σχέσεων.

Kαι αν ο παθητικός-επιθετικός είναι εντέλει η απόληξη αυτής της θεώρησης; Θεώρηση σύμφωνα με την οποία η επιθετικότητα είναι συστατικό στοιχείο των σχέσεών μας, ακόμα κι όταν αυτές είναι παθητικές, συγκαλυμμένα αρνητικές;

Διότι είναι αυτή η αμφισημία της επιθετικότητας (που φανερώνει ο παθητικό-επιθετικός): μπορεί και φωλιάζει οπουδήποτε, μπορεί να σκάσει μύτη ανά πάσα στιγμή, ακόμα και στην άρνηση υπακοής, ακόμα και σ’ ένα χαμόγελο. Οπότε τίθεται το πρόβλημα: αν ακόμα κι ένα μειδίαμα είναι επιθετικό, τι δεν είναι;

Άραγε πρέπει κάποιος να συνάγει, ωθώντας τη λογική του Φρόιντ στα άκρα, ότι κάθε μας σχέση με τον Άλλον είναι εν δυνάμει εχθρική; Πρέπει κάποιος να συμπεράνει, ακολουθώντας τη λογική του σχήματος, ότι όλα είναι επίθεση αλλά δίχως κατ’ ανάγκη να γίνεσαι ενεργητικά επιθετικός;

Στην περίπτωση αυτή, δεν μιλάμε για μείωση της επιθετικότητας, αλλά για διάχυση και επέκτασή της: Μπορούμε άραγε να αισθανθούμε ότι μας επιτίθενται μόλις κάποιος αρνηθεί να παίξει το παιχνίδι; Θα πρέπει αμέσως να τον εντάξουμε στους παθητικούς-επιθετικούς;

Με το να θέλουμε να βάζουμε ετικέτες σε όλα τα προφίλ ανθρώπων που μας περιβάλλουν καταλήγουμε να βλέπουμε μόνο διαταραχές, μόνον ανωμαλίες, μόνον παθολογίες… Αλλά πάνω απ’ όλα, να μην μπορούμε πλέον να διακρίνουμε την αληθινή επιθετικότητα. Βολικό.

Διαβάστε ακόμα: «Επιτέλους, (ξανά)τσακώθηκα στο δρόμο».

TAGS :
αβρότητες

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook