Η Πλατεία Ελευθερίας στις 11 Ιουλίου 1942 – συγκέντρωση 9.000 Εβραίων ανδρών από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους. (Φωτογραφία: Bundesarchiv Bild | Wikipedia)

Διάβασα με συγκίνηση τη συγκλονιστική ομιλία του Γιάννη Μπουτάρη στα εγκαίνια του μουσείου του Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη. Ένιωσα περήφανος για τον Δήμαρχο της πόλης μου. Εκπροσωπεί, όσο κανένας άλλος σήμερα, αυτό που αξίζει να είναι η Θεσσαλονίκη. Αυτό που βλέπουν οι ξένοι που την επισκέπτονται και δεν μπορούμε να δούμε εμείς. Επισκέπτες που πολλές φορές γνωρίζουν καλύτερα την ιστορία της από τους κατοίκους της.

Σας προτρέπω να διαβάσετε ολόκληρη την ομιλία του Μπουτάρη. Αλλά εδώ κρατώ ένα μικρό απόσπασμα που έχει σαν θέμα την Πλατεία Ελευθερίας. Η Πλατεία Ελευθερίας είναι μια από τις σημαντικότερες πλατείες στην ιστορία της Ευρώπης, όχι απλώς της Θεσσαλονίκης. Οι Θεσσαλονικείς, ο Δήμος, το ελληνικό κράτος, φρόντισαν να θάψουν αυτήν την Ιστορία κάτω από ένα πάρκινγκ. Κυριολεκτικά. Ο Μπουτάρης υπόσχεται την ανάπλαση της Πλατείας. Ελπίζω να τα καταφέρει. Του δίνω τον λόγο:

«Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει ολοένα και μεγαλύτερη επίγνωση του βάρους της ιστορίας που η πόλη καλείται να σηκώσει. Τώρα που οι επιζώντες μάς αφήνουν και η σκυτάλη της μνήμης περνά σε όλους και όλες εμάς, ο Δήμος σκοπεύει να συνεχίσει να μετατρέπει τη σιωπή σε λόγο, λόγο παρηγορητικό, αλλά και λόγο θαρραλέο. Επιθυμούμε η ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας και το Μουσείο του Ολοκαυτώματος να αποτελέσουν το νέο μνημονικό άξονα της πόλης, την αφετηρία και την απόληξη της μεγάλης, πολυπολιτισμικής, χριστιανικής, μουσουλμανικής, και εβραϊκής διαδρομής της Θεσσαλονίκης.

«Είναι ένας τόπος δύσκολος αυτή η πλατεία. Μας υπενθυμίζει ότι το Ολοκαύτωμα στη Θεσσαλονίκη είναι ο πιο βαρύς κρίκος σε μια μακρά αλυσίδα βίας και εξανδραποδισμού», είπε στην ομιλία του ο Γιάννης Μπουτάρης.

Η Πλατεία Ελευθερίας είναι ένας χώρος δημοκρατίας, όπου το 1908 όλοι οι Θεσσαλονικείς, Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί και Εβραίοι, πανηγύρισαν μαζί την ανακήρυξη του οθωμανικού συντάγματος. Είναι επίσης ένας χώρος ξεριζωμού και προσφυγιάς, το σημείο από όπου αναχωρούσαν το 1922-1923 οι μουσουλμάνοι παλιοί Θεσσαλονικείς και όπου ξεμπάρκαραν οι νέοι, οι Μικρασιάτες και Πόντιοι πρόσφυγες. Και είναι τέλος ένας τόπος μαρτυρίου, δημόσιου εξευτελισμού των θεσσαλονικέων Εβραίων, όπου το Μαύρο Σάββατο της 9ης Ιουλίου 1943 οι Γερμανοί διαπόμπευσαν μπροστά στα μάτια και Ελλήνων χριστιανών 9.000 άρρενες Εβραίους.

Η Πλατεία Ελευθερίας στις 24 Ιουλίου 1908 (επανάσταση Νεοτούρκων).

Είναι ένας τόπος δύσκολος αυτή η πλατεία. Μας υπενθυμίζει ότι το Ολοκαύτωμα στη Θεσσαλονίκη είναι ο πιο βαρύς κρίκος σε μια μακρά αλυσίδα βίας και εξανδραποδισμού. Μας υπενθυμίζει ότι οι Εβραίοι της ήταν αδιάσπαστο κομμάτι ενός πολύχρωμου μωσαϊκού, ότι η “Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων” ήταν ταυτόχρονα και η “Βαβέλ της Μεσογείου”. Επιθυμούμε η Πλατεία Ελευθερίας να είναι ένα σημείο όπου οι δύσκολες, τραυματικές μνήμες όλων των κατοίκων αυτής της πόλης δεν θα ανταγωνίζονται η μία την άλλη, αλλά αντίθετα θα συνυπάρχουν αρμονικά: θα συνδιαλέγονται ζωηρά και θα προωθούν μια κουλτούρα συνύπαρξης και αλληλοσεβασμού ώστε η βαριά κληρονομιά του παρελθόντος να μετατραπεί σε εφαλτήριο ενός καλύτερου μέλλοντος. Η νέα Πλατεία Ελευθερίας θα συμβολίζει την περηφάνια όλων των Θεσσαλονικιών για την πόλη τους, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της».

[Αν έχετε το παραμικρό ενδιαφέρον για την ιστορία της Θεσσαλονίκης θα πρέπει να διαβάσετε οπωσδήποτε το διεθνές πολυβραβευμένο μπεστ σέλερ του Καθηγητή Ιστορίας, Mark Mazower, “Salonica: City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430-1950” (Knopf, 2004). Κυκλοφορεί σε ελληνική μετάφραση από τον Κώστα Κουρεμένο (Αλεξάνδρεια, 2006)]

 

//O Αριστείδης Χατζής είναι Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. To post που αναδημοσιεύουμε με την άδειά του, εδώ.

 

Διαβάστε ακόμα: Нова-Македонија – Να πούμε καμιά αλήθεια;

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top