Πώς μοιάζει μια ισχυρή γυναίκα; 
Λεξικό Λατρευτικού Μισογυνισμού 
Η λέξη «ιπποτισμός» δεν είναι ανώδυνη. Έχει μια ιστορία. Αυτό το ερωτικοποιημένο μοντέλο σχέσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών γεννήθηκε στη Γαλλία το 12ο αι. ( (Photo by Hulton Archive/Getty Images).
Μια φίλη μου διηγόταν την εμπειρία της σ’ ένα λεωφορείο: Ένας ηλικιωμένος που κρατούσε μπαστούνι σηκώθηκε για να της παραχωρήσει τη θέση του. Έκανε προσπάθεια για να το καταφέρει και τα πόδια του έτρεμαν. Σκέφτηκε να του πει ότι αυτό ήταν γελοίο, πως δεν είχε κανένα νόημα. Αλλά κατάλαβε ότι ο γεροντάκος είχε ανάγκη τούτη την τελευταία χαρά, αυτήν του να φανεί ιππότης. Οπότε δέχτηκε, και τότε είδε στα μάτια του την περηφάνια εκείνου που εξακολουθεί να παραμένει τζέντλεμαν.
Αυτό το είδος εξαίσιας αβρότητας απέναντι στις γυναίκες είναι ένας κομψός τρόπος να ρυθμίζονται οι σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων και ο δημόσιος χώρος να γίνεται πιο ευχάριστος. Ωστόσο, όσο πάει χάνεται. Όπως ο σεβασμός προς τους γονείς ή η γεύση της αληθινής τομάτας, συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των θησαυρών του παρελθόντος που περιπίπτουν σε παρακμή. Ξεχνάμε πως δεν υπήρχε από πάντα ή ότι μπορεί να είναι μια παράδοση κενή πλέον περιεχομένου: οι γυναίκες δεν χαίρουν μεγαλύτερου σεβασμού στην Πολωνία όπου τα χειροφιλήματα δίνουν και παίρνουν.
Υπάρχουν όλο και λιγότεροι ιππότες. Ξεχνάμε πως δεν είμαστε φιλόφρονες απέναντι σ’ όλες τις γυναίκες. Εκείνος που βοηθάει μια κυρία να φορέσει το παλτό της μπορεί να συμπεριφερθεί περιφρονητικά στη γυναίκα της γκαρνταρόμπας κι ένας άλλος που της ανοίγει την πόρτα του αυτοκινήτου δεν αμελεί να σκυλοβρίσει την οδηγό που τον προσπέρασε.
Ο ιπποτισμός χάνεται και, για μερικούς, φταίνε οι γυναίκες που απαιτούν ισότητα. Ισχυρίζονται τσατισμένοι πως θέλουν και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο ή αλλιώς, γαλλιστί, θέλουν δικά τους και το βούτυρο και τα λεφτά από το βούτυρο και το χειροφίλημα του γαλατά. Πρέπει να διαλέξουν. Εγώ το έχω κάνει.
Πέραν του ότι ποτέ δεν κατάλαβα το περιεχόμενο εννοιών όπως ρατσισμός και σεξισμός, είμαι κάθετα υπέρ της θέσης «Προς ίση εργασία, ίση αμοιβή». Το να ανοίγεις την πόρτα σε μια γυναίκα που πληρώνεται 25% λιγότερο από σένα, πρέπει να παραδεχτείς πως είναι μια υπηρεσία που της στοιχίζει ακριβά. Εξάλλου, όταν πρόκειται για μια προαγωγή, ούτε ο μεγαλύτερος ιππότης του κόσμου δεν θα πει «Παρακαλώ, κυρία μου, μετά από εσάς».
Η λέξη «ιπποτισμός» δεν είναι ανώδυνη. Έχει μια ιστορία. Αυτό το ερωτικοποιημένο μοντέλο σχέσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών γεννήθηκε στη Γαλλία το 12ο αι. και πήρε τη μορφή του «amour courtois» που τόσο ύμνησαν οι τροβαδούροι του Μεσαίωνα. Βασιζόταν στη λατρεία της δεσποσύνης, της εξιδανικευμένης γυναίκας που τοποθετούσε σε βάθρο.
Ο ιπποτισμός δεν έχει τίποτα το φυσικό. Αν είναι αυθόρμητος σε κάποιους, όπως η αφεντιά μου, αυτό είναι προς τιμήν τους. Δεν είναι όμως, άραγε, αποτέλεσμα της «καλής αγωγής» που πήραμε απ’ τις ίδιες τις γυναίκες μεγαλώνοντας, αρχίζοντας απ’ τη μαμά; Τον ιπποτισμό τον μαθαίνουμε όπως μαθαίνουμε ότι πρέπει να στεκόμαστε ευθυτενείς. Κι οι Δον Ζουάν ξέρουν ότι οι μύγες κολλάνε στο μέλι, και τα κορίτσια πέφτουν με φιλοφρονήσεις και αβρότητες. Όπως κι ότι εξακολουθούν να τσιμπάνε.
Ναι, το παραδέχομαι. Ο ιπποτισμός είναι μια έμφυλη συμπεριφορά, αφροδίσια, μια γυναικαρέσκεια. Αλλά και μια έκφραση λεπτής τρυφερότητας. Στο κάτω-κάτω, το ίδιο κάνουν και τα ζώα. Το παγώνι, ξεδιπλώνοντας την ουρά του σαν κάτοπτρο, εστιάζει σ’ ένα συγκεκριμένο σημείο στο έδαφος, κάνοντας μια συμβολική προσφορά στο θηλυκό με το οποίο θέλει να ζευγαρώσει. Ένα είδος μονόπετρου, ας πούμε.
Ωστόσο, αν ένας άντρας κρατάει την πόρτα μόνο στις γυναίκες για να περάσουν, μπορεί να φαίνεται αβρό, αλλά και χοντρά αγενές άμα δεν το κάνει για όλους. Άλλο ιπποτισμός κι άλλο ευγένεια. Αν, επίσης, μια γυναίκα δεν μπορεί ν’ ανοίξει μια πόρτα, να της πείτε να πάει να δει κάνα γιατρό. Θα πάσχει από αναιμία.
Τα περισσότερα από τα παραπάνω έχουν να κάνουν με δωρεάν χειρονομίες. Όχι, όμως, και η γαλαντομία με το λογαριασμό στο εστιατόριο. Παρότι μου είναι αδύνατο να κάνω διαφορετικά, έχω πει κατ’ επανάληψη πως πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανακατανομή εισοδήματος από εποχής Α. Παπανδρέου. Δεν φτάνει αυτό, αλλά διάχυτες είναι οι αναρτήσεις σε sites όπου διαβάζεις:
– «Φυσικά, καμιά φορά συμβαίνει να μοιραστούμε το λογαριασμό, αλλά μόνον άμα δεν σκοπεύω να προχωρήσω τη σχέση»
– «Θεωρεί πως από τη στιγμή που είναι μαζί μου αυτό έχει ένα κόστος. Και πως το να μου πληρώνει το ταξί, το φαγητό ή τον κινηματογράφο αξίζει τον κόπο»
– «Είναι αλήθεια πως στα πρώτα ραντεβού περιμένω ο άντρας να πληρώσει, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος να σκεφτώ ότι δεν ενδιαφέρεται αρκετά».
Ένας κοινωνικός ψυχολόγος θα έλεγε ότι ορισμένες γυναίκες βλέπουν τον εαυτό τους ως αντικείμενο, θεωρώντας πως η παρουσία τους πιάνει κάποια τιμή. Ο επιστήμονάς μας πρέπει νά ‘ναι ευγενής άνδρας. Γιατί, σήμερα, τα φαινόμενα αυτά δεν έχουν να κάνουν με αταβισμούς και υποσυνείδητα. Η πλειονότητα των γυναικών εκεί έξω, κακά τα ψέματα, θεωρεί πως είναι υποχρέωσή μας. Μπορεί η συνήθεια αυτή να έχει να κάνει με την εποχή που οι γυναίκες δεν ήταν οικονομικά ανεξάρτητες, μπορεί ο ιπποτισμός να μην είναι παρά ένας τρόπος να δείξουμε ότι μας αρέσει κάποια, ότι θέλουμε να τη ρίξουμε στο κρεβάτι. Αυτό, όμως, δεν δικαιολογεί τη φάση με την πίτα και το σκύλο.
Είμαστε αβροί και ευγενείς μόνο σε γυναίκες όπως η Μόνικα Μπελούτσι ή είναι ένας γενικός κανόνας;
Από την άλλη, μια γυναίκα μπορεί να τσινίσει και να σου αντιγυρίσει ότι αρκεί μια ματιά στο Twitter για να δεις πόσο σεξιστικά είναι τα σχόλια. Οπότε σκασίλα της αν της κρατάς την πόρτα. Για τις φεμινίστριες, ο ιπποτισμός είναι μια αντιπαροχή στον εξανδραποδισμό και τη θυματοποίηση, όπως έγραφε κι η Σιμόν ντε Μποβουάρ, το 1949, στο Δεύτερο Φύλο. Κατά συνέπεια, όσο περισσότερο μια κοινωνία αποδέχεται και εσωτερικεύει την ισότητα, τόσο λιγότερο οι γυναίκες είναι δεκτικές σε μια ευνοϊκή μεταχείριση. Έτσι, στη Σουηδία, όπου έχουν δικαίωμα ψήφου από το 1919 και διαθέτουν το 44% των εδρών στο Κοινοβούλιο, αισθάνονται προσβεβλημένες έτσι κι ένας άντρας σπεύσει να τις βοηθήσει με τη βαλίτσα τους ή πάει να πληρώσει το λογαριασμό.
Οι σχετικές έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν δύο είδη σεξισμού. Στον αντίποδα του «εχθρικού σεξισμού» (σεξουαλική παρενόχληση, βρισιές, βιασμός, Weinstein ένα πράγμα), ο οποίος τιμωρείται από το νόμο, υπάρχει ο «καλοήθης σεξισμός». Εδώ οι αποχρώσεις είναι λεπτές: Η αβρότητα απέναντι σε μια γυναίκα είναι μια θετική στάση έτσι και την αντιλαμβάνεσαι ως άτομο. Αν όμως το παίζεις ιππότης επειδή ανήκει σε μια υποκείμενη κατηγορία, αδύναμη και απαξιωμένη, τότε όχι μόνον πέφτεις στην παγίδα των στερεοτύπων, αλλά είσαι και κρετίνος. Σ’ αυτήν την περίπτωση, ο καλόβουλος σεξισμός μετατρέπεται –το δέχομαι- σ’ ένα θαυμάσιο μέσο διατήρησης της κυριαρχίας και των κοινωνικών ανισοτήτων. Μια ύπουλη στρατηγική, ένας πατερναλισμός που υποβιβάζει και οδηγεί σε παλιμπαιδιστικές συμπεριφορές.
Ωστόσο, πρόκειται για ένα όπλο γοητείας που δεν μπορείς να αγνοήσεις. Κι επιπλέον είναι δείγμα εκλέπτυνσης και ευφυΐας. Δεν είμαστε κορόιδα. Όλοι μας ξέρουμε ότι στην κοινωνία μας γυναίκες και άντρες είναι ίσοι. Πως κάλλιστα μπορούν ν’ ανοίξουν μια πόρτα μόνες τους. Ο ιπποτισμός απλώς θεσπίζει μια ελαφράδα στο παιχνίδι. Την οποία δυσκοίλια καταστρατηγεί ο φεμινισμός.
Τούτων λεχθέντων, και ενώ τουρτούριζα, έβγαλα το σακάκι μου και το έριξα στους ώμους της καλής μου μέχρι να φτάσουμε στην Porshe της. Για κείνη, ο ιπποτισμός είναι κάτι όμορφο, όπως μια γούνα από βιζόν που μυρίζει ναφθαλίνη…
Διαβάστε ακόμα: Μήπως ο σύγχρονος ιππότης είναι και λίγο μισογύνης, διότι περιμένει σαρκικά ανταλλάγματα;
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
