Περί σεξισμού: πόσο… Ερντογάν κρύβουμε μέσα μας;

Mια από τις πλέον σεξιστικές καμπάνιες του οίκου Gucci.

Τα γυναικεία σώματα συνεχίζουν να πουλάν γιαούρτια, η πορνογραφία εξακολουθεί να παρουσιάζει πάντα μια σεξουαλικότητα κατ’ αρχήν ανδρική, οι μισθοί είναι άνισοι και οι άρρενες εξακολουθούν να αποτελούν την πλειοψηφία στις αναμνηστικές φωτογραφίες των G20.

Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, ο ανδρισμός, η θηλυκότητα είναι κυρίως κοινωνικά κατασκευάσματα. Δεν έχει να κάνει με γενετική, δεν έχει να κάνει με βιολογία. Τίποτα τέτοιο δεν εξηγεί την προτίμηση των μικρών κοριτσιών για πριγκιπικές τουαλέτες ούτε των μικρών αγοριών για τερατώδεις πλαστικούς εκσκαφείς.

Η νευρολογία δεν απέδειξε ότι οι άνδρες έχουν καλύτερη αίσθηση προσανατολισμού ούτε ότι ο εγκεφαλικός φλοιός των γυναικών προδιαθέτει στο συναισθηματισμό. Το φύλο είναι σε μεγάλο βαθμό μια επινόηση ενός πλαισίου σχέσεων, ένα αλισβερίσι στο παιχνίδι της εξουσίας.

Επιχειρώντας να κατανοήσουν το σεξισμό και τις συνέπειές του, οι ψυχολόγοι προσφεύγουν στην έννοια του διπολικού σεξισμού: τον στοργικό και τον εχθρικό. Πρόκειται για δύο ιδεολογικές συνταγές περί φύλων, που βασίζονται εκάτερες σε θετικά και αρνητικά στερεότυπα. Δύο οι όψεις, αλλά του ίδιου νομίσματος.

Ο «καλοήθης» σεξισμός είναι το καρότο που ωθεί τις γυναίκες να εξακολουθήσουν να παίζουν τους παραδοσιακούς τους ρόλους. Ο «εχθρικός» είναι το μαστίγιο που τις τιμωρεί έτσι και τσινίσουν. Και οι δύο στάσεις λειτουργούν εν τέλει ως εργαλεία για την καθυπόταξη των γυναικών και τη διατήρηση μιας καθεστηκυίας κοινωνικής οργάνωσης υπέρ των ανδρών.

H αντίληψη της σύγχρονης διαφήμισης για τη γυναίκα και την ομορφιά (Catherine Wylie/PA).

Εννοείται πως η πρώτη, «ιπποτική» ας την πούμε προσέγγιση, γίνεται πιο εύκολα αποδεκτή απ’ τις γυναίκες, γιατί σε γενικές γραμμές δεν εκλαμβάνεται ως προκατάληψη. Επιπλέον, τα «πλεονεκτήματα» που υπόσχεται (π.χ. λατρεία, προστασία) αιτιολογούν την αποδοχή της. Η δεύτερη περίπτωση («άντε να πλύνεις κάνα πιάτο»), μέσω των απαξιωτικών χαρακτηρισμών, υποδεικνύει την ανδρική υπεροχή, τον παραδοσιακό ρόλο των φύλων και την εκμετάλλευση των γυναικών ως σεξουαλικών αντικειμένων.

Ο «φιλόστοργος» σεξισμός μπορεί να βασίζεται σε πιο ευγενικές αιτιολογήσεις, πιο γλυκούλικες, πιο «ρομαντικές» της ανδρικής κυριαρχίας, αλλά προδιαγράφει κι αυτός τους ρόλους. Μπορεί τα δύο είδη να διαφοροποιούνται, αλλά μοιράζονται την πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι το ασθενές φύλο. Έτσι, οι διαφορές σε επίπεδο εξουσίας εξορθολογίζονται μέσω των ιδεολογιών του πατερναλισμού. Οι οποίες προσφέρουν τα απαραίτητα άλλοθι.

Η εχθρική στάση παραπέμπει στον κυρίαρχο πατερναλισμό, ο οποίος θεωρεί πως η γυναίκα πρέπει να ελέγχεται από τον άντρα. Ο προστατευτικός πατερναλισμός είναι η μετριοπαθής όψη του: δεδομένου του μεγαλύτερου κύρους, της ισχύος και της φυσικής τους δύναμης, οι άνδρες οφείλουν να προστατεύουν και να στηρίζουν τις γυναίκες. Το αίσθημα αυτό αναπτύσσεται περισσότερο απέναντι σε κείνες από τις οποίες τα αρσενικά εξαρτώνται. Όπως, για παράδειγμα, σ’ ένα ζεύγος, όπου καλλιεργείται μια αίσθηση ιδιοκτησίας –σύζυγοι, μητέρες, κόρες.

Από την άλλη, στους κόλπους της συμπάθειας, οι γυναίκες θεωρούνται προικισμένες με χαρακτηριστικά ενισχυτικά (όπως π,χ, η αγνότητα), τα οποία έρχονται να συμπληρώσουν στερεοτυπικές ανδρικές αρετές (όπως η ανταγωνιστικότητα). Η αντίληψη αυτή δεν κάνει άλλο παρά να ενισχύει την αυτοπεποίθησή τους. Μια ασύνειδη στρατηγική καθησυχασμού.

H περίπτωση… Ερντογάν (welt.de).

Η τελευταία συνιστώσα αυτών των αμφίσημων σεξιστικών στάσεων είναι η ερωτική επιθυμία και, μαζί, ο σεβασμός. Η ετεροφυλοφιλική εχθρότητα αντικατοπτρίζει την τάση να βλέπουμε τις γυναίκες ως σεξουαλικά αντικείμενα. Παντρεύεται με το φόβο ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη σεξουαλική έλξη για να να μας ελέγξουν. Η κρυφή πλευρά του φεγγαριού εξιδανικεύει το θήλυ, θέλει να το θεωρεί ως το απαραίτητο έτερον ήμισυ που έρχεται να «συμπληρώσει» τον άντρα.

Οι ερευνητές Glick et Fiske πρότειναν το 1997 να μετρηθεί το επίπεδο του διπολικού σεξισμού με τη βοήθεια ενός ερωτηματολογίου 11+11 ερωτήσεων. Έχουμε π.χ. (α): «Οι γυναίκες προσβάλλονται εύκολα», «Σε πολλές γυναίκες αρέσει να ερεθίζουν τους άντρες, για να τους απορρίψουν στη συνέχεια». Και (β): «Σε περίπτωση μιας καταστροφής, οι γυναίκες πρέπει να σωθούν πριν από τους άντρες», «Οι γυναίκες, συγκριτικά με τους άντρες, έχουν πιο οξυμένο το ηθικό κριτήριο».

Σύμφωνα πάλι με μια έρευνα που έγινε σε 19 διαφορετικές χώρες, η οποία συμφωνεί με τα δεδομένα που έχει συλλέξει ο ΟΗΕ, το συμπέρασμα είναι πως υπάρχει σχέση μεταξύ αμφίσημου σεξισμού και άλλων παραμέτρων, όπως το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης, οι φεμινιστικές επιδόσεις ή ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Όπως και το πόσο ο «καλοπροαίρετος» σεξισμός κάνει άνω κάτω τις εταιρικές προσλήψεις. Να διευκρινίσω: Τα στοιχεία δείχνουν πως η «ιπποτική» αντιμετώπιση των γυναικών από άνδρες ανώτερους στην ιεραρχία, προκαλεί θυμό και χαμηλές επιδόσεις. Αντίθετα, μια εχθρική αντιμετώπιση πουσάρει τη μαχητικότητα.

Αυτά τα συμπαθή και βασικά αφορούν το δυτικό πολιτισμό. Με τον κύριο Ερντογάν θα τα πούμε εν ευθέτω. Αλλά υπάρχουν και μερικές αποχρώσεις του γκρι: Οι γυναίκες θέλουν αλήθεια την εξουσία; Γιατί δεν μιλάμε για το γυναικείο σεξισμό απέναντι στους άντρες; Γιατί σκοτώνονται μεταξύ τους τόσο συχνά;

Διαβάστε ακόμα: Κυρίες, σας αγαπάμε όπως είστε. Μην κάνετε πλαστικές.

TAGS :
σεξ σεξισμός

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook