Τα νέα τελετουργικά της «απόστασης»

Το έργο “Manhole” του Maurizio Cattelan.

Μην κοροϊδευόμαστε (κορωνοϊόμαστε) τώρα. Η διατήρηση της «κοινωνικής αποστασιοποίησης» είναι πολύ πιθανόν να κρατήσει δυο χρόνια ακόμα. Το ενδεχόμενο μιας τέτοιας πρόβλεψης δεν μπορεί παρά να εφεύρει νέα είδη κοινωνικών σχέσεων.

Τι σημαίνει απόσταση; Μεγαλύτερο κενό μεταξύ των ανθρώπων – με το άγγιγμα να εκλείπει. Κατά συνέπεια, επινόηση νέων χειρονομιών, για να εκδηλώσουμε την έγνοια μας, το ενδιαφέρον μας, το σεβασμό μας, την αγάπη μας.

Μαζί μια εκφορά λόγου πιο αργή πίσω από τις μάσκες, μια αναγκαιότητα καθαρής άρθρωσης, υπομονής και πειθαρχίας. Λες και πρόκειται για τον υποχρεωτικό ασπασμό μιας νέας συλλογικής χορογραφίας.

Αργοπορία στην επαφή, φειδώ στις κινήσεις, όχι τσατίλες, όχι υπερδραστηριότητα. Οι νευρικοί στο απόσπασμα. Κυριολεκτικό μάθημα καλών τρόπων υπαίθρια προς πάντες όλους.

Η «αρχιτεκτονική του κοινωνικού» (χαιρετούρες, ασπασμοί, εναγκαλισμοί, τσουγκρίσματα) υφαίνεται από τελετουργικές πρακτικές, από συμβολικές δραστηριότητες που δίνουν ρυθμό στη ζωή μας χωρίς καν να το παίρνουμε χαμπάρι. Όμως, τώρα όλο αυτό παραμορφώθηκε: εμποδίζεται, απαγορεύεται. Η «δυσπιστία» απέναντι στον Άλλον γίνεται ζητούμενο. Η υποψία αναγορεύεται σε αρετή. Επί ποινή προστίμου ή ΜΕΘ.

Η εγκατάσταση “The Artist Is Present” της Marina Abramovic. (Credit: artmonthly.co.uk).

Ταυτόχρονα, το να συνειδητοποιείς ξανά πως χρειάζεσαι ζωτικούς χώρους, όσο το δυνατόν ευρύτερους γύρω σου, κάθε άλλο παρά καταπιεστικό θα μπορούσες να το αποκαλέσεις. Ενίοτε, είναι σε κάποιο βαθμό λυτρωτικό.

Ίσως για να έρθουμε στα ίσα μας διανοητικά, θα πρέπει να φανταστούμε συλλογικά ραντεβού νέου τύπου, που παντρεύουν τη φυσική παρουσία με την τηλεπαρουσία, καθιερώνοντας καινούργιες ιεροτελεστίες διεπαφής.

Στο κάτω-κάτω, γιατί άραγε μας είναι τόσο απαραίτητες, τόσο ουσιώδεις, πέραν του ότι σημειώνουν την ιδιαιτερότητα ενός πολιτισμού; Διότι μας δίνουν την αίσθηση ότι ελέγχουμε τη ζωή μας, ότι δεν παραδινόμαστε αμαχητί στον ιό και τους κανόνες του. Κάθε μικροδομή καλείται τώρα να επινοήσει τα δικά της τελετουργικά, παρέα με τις υγειονομικές επιταγές.

Γι’ αυτό κι εφευρίσκουμε μια νέα γλώσσα, ένα πλήθος καινούργιων λέξεων, ώστε να μπορέσουμε να ονοματίσουμε αυτό που μας συμβαίνει. Την «αποστασίωση» του Μπαμπινιώτη, εγώ θα την υιοθετήσω. Αλλά όλοι αυτοί οι νεολογισμοί απαντούν και σε βαθύτερες ανάγκες. Οι λεξιλογικές κατασκευές υπηρετούν στη δόμηση της ταυτότητας μιας ομάδας. Γιατί δεν είμαστε ακριβώς πια αυτό που υπήρξαμε χθες και πρέπει να καταλάβουμε τι γινόμαστε τώρα.

Aναζητώντας το νόημα της έλξης διά της απόστασης (Sakchai Lalit).

Είναι κι αυτός ένας τρόπος να πει ο πας ένας και η κάθε κοινότητα στον κορωνοϊό «Στοπ». Εδώ είμαι εγώ που με τον τρόπο αυτό ξαναβρίσκω όσους αγαπάω και μαζί τους καταφέρνω να φτιάξω κάτι που σ’ αφήνει στην απέξω, κάτι ζωτικής σημασίας, με την έννοια ότι επιτρέπει μια κάποια εξαρσίωση της ζωής μου. Μ’ άλλα λόγια μια υπέρβαση, κατανίκηση, του βιολογικού. Έτσι βγήκαμε στα μπαλκόνια να χειροκροτήσουμε γιατρούς και νοσηλευτές ή να τραγουδήσουμε όπως κάναν και οι Ιταλοί.

Ο απεγκλεισμός είναι ένα κάλεσμα για νέου είδους κοινωνικές πρακτικές. Όπως έλεγε ο Σαρτρ, «Πρέπει να παρεμβάλλονται τελετουργικές πράξεις μεταξύ των ανθρώπων, διαφορετικά σφάζονται». Η «αποστασίωση» έρχεται, καλώς εχόντων των πραγμάτων, να πυκνώσει την υπαρξιακή εμπειρία του καθένα μας. Στο κάτω-κάτω, αυτός ο ιός είναι θανάσιμα βαρετός, ούτε καν σεξουαλικά μεταδιδόμενος.

Διαβάστε ακόμα: Πώς οι Έλληνες νίκησαν στην πρώτη μάχη με τον κορωνοϊό.

TAGS :
COVID-19 Κορονοϊός

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook