Στρίψε, καπετάνιο…

Η υπόθεση μοιάζει με ένα καράβι που έχει μάθει να κάνει τον διάπλου του Ατλαντικού, με συγκεκριμένο τρόπο, κόστος, χρόνο, ταχύτητα και επιβάτες. Όταν ένας εφευρετικός νέος νους ενώνει τις δύο ηπείρους οδικά μέσω της Αλάσκας και της Ρωσίας, και μάλιστα με τρόπο που δεν θα εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες, τα πάντα αλλάζουν. Το καράβι θα πρέπει να στρίψει προς άλλες κατευθύνσεις, προτού να είναι αργά. Τόσο ριζοσπαστικές είναι οι αλλαγές των disruptive τεχνολογιών.Credit: maxfx / 123RF Stock Photo

Πριν μερικά χρόνια διάβασα ένα από τα καλύτερα business (και όχι μόνο) βιβλία όλων των εποχών, το οποίο παραμένει σχεδόν… σατανικά επίκαιρο επί 16 χρόνια, συν βέβαια όσα χρειάστηκε ο Clayton Christensen για να ολοκληρώσει την έρευνά του προτού το εκδώσει.

Σύμφωνα με το «Innovator’s Dilemma» λοιπόν, και σε ιδιαίτερα απλοποιημένη απόδοση, οι νέες τεχνολογίες μπορεί να είναι είτε «απλές» βελτιώσεις των υπαρχουσών, είτε ριζοσπαστικές, αλλάζοντας μια για πάντα το πώς λειτουργεί η αγορά και οι καταναλωτές. Για παράδειγμα, όταν οι σκληροί δίσκοι είχαν χωρητικότητα 5ΜΒ και κάποιος κατάφερε να την αυξήσει στα 10 ή στα 20ΜΒ, είχαμε μια (θεαματική) βελτίωση. Όταν όμως κάποιος άλλος κατάφερε να μικρύνει τον δίσκο και, αντί να θυμίζει ολόκληρο κουτί, χωρούσε πλέον στην τσέπη ενός πουκαμίσου, είχαμε μια ριζοσπαστική αλλαγή, μια «disruptive» τεχνολογία.

Το περίεργο με αυτές τις τεχνολογίες είναι ότι, εν αντιθέσει με όσα (νομίζουμε πως) γνωρίζουμε, δεν είναι ούτε πιο γρήγορες ούτε πιο «μεγάλες» ούτε πιο φθηνές ούτε πιο αποδοτικές από τις υπάρχουσες! Οι μικροί δίσκοι έχουν μικρότερη χωρητικότητα, είναι σαφώς πιο αργοί και εννοείται πιο ακριβοί! Επομένως, γιατί πετυχαίνουν;

Μα, επειδή εξυπηρετούν νέες ανάγκες. Έχουν άλλο μοντέλο χρήσης, κάτι που ούτε μπορούσαμε να διανοηθούμε πριν την εμφάνισή τους. Αυτό το μοντέλο μάλιστα, προκύπτει συνήθως εκ των υστέρων! Ο εφευρέτης τους δηλαδή δεν σκέφτεται «για να φτιάξω έναν μικρό δίσκο για να δω μήπως κάποιος εφεύρει τα laptops ή κάποιος τους βάλει στα αυτοκίνητα». Αντίθετα, δημιουργεί κάτι που δεν το έχει ζητήσει κανείς και είναι σίγουρος ότι, λόγω της καινοτομίας του, πολλοί θα το ζηλέψουν, και νέα μοντέλα χρήσης θα «ξεπεταχτούν» από το πουθενά.

Η disruptive τεχνολογία τελικά νικάει χάρη σε ακόμη ένα στοιχείο της. Οι υπάρχουσες τεχνολογίες κάνουν «παπάδες», αλλά ο κόσμος χρειάζεται απλούς… «καντηλανάφτες»! Τι κι αν ένα σύγχρονο παιχνίδι έχει 10 εκατ. γραμμές κώδικα, ανάλυση 2048×1536 pixels, 17 κόσμους, φωτορεαλιστικά γραφικά και απίστευτο gameplay. Ο απλός χρήστης ικανοποιείται με τα… Angry Birds!

Στο τέλος της ημέρας, και σε μια αγορά που έχει πλέον ωριμάσει, η ευκολία χρήσης νικάει τα πάντα (τα specs, την τιμή κ.λπ.) κι αυτό αποδείχθηκε ακόμα και σε περιπτώσεις όπως οι ενέσεις ινσουλίνης αλλά και η διάνοιξη σηράγγων!

Καλώς ήρθατε σε έναν νέο (γενναίο) κόσμο

Όλα αυτά τα αναφέρω για να γίνει όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρο το απίστευτο κύμα αλλαγών που ζούμε αυτήν τη στιγμή. Οι disruptive τεχνολογίες δεν εμφανίζονται κάθε μέρα, και αλλάζουν ριζικά την αγορά. Σήμερα, όμως, έχουμε μια ομάδα τέτοιων τεχνολογιών που αλλάζουν τα πάντα εκ βάθρων και μάλιστα παράλληλα!

Από τη μια μεριά έχουμε τα smartphones, που αλλάζουν την αγορά κινητής και εν μέρει των υπολογιστών, αλλά και τα tablets που «χτυπάνε» αλύπητα την αγορά των laptops. Παράλληλα, τα social media αλλάζουν άρδην την επικοινωνία μας και το marketing, το mobility (αποτέλεσμα των smartphones και των tablets) την αγορά διαφήμισης, το cloud… τα πάντα, το virtualization το datacenter κ.λπ.

Οι αλλαγές είναι κατακλυσμιαίες. Κανείς δεν μπορεί να προγραμματίσει και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το παραμικρό, αλλά ένα πράγμα είναι βέβαιο: Εάν δεν προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα, αύριο απλώς δεν θα υπάρχει!

Υπερβάλλω; Δεν νομίζω. Ιδού μερικά παραδείγματα:
– Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η Sony και το Walkman όριζαν την αγορά της φορητής μουσικής. Ο κόσμος αγόραζε «walkman» ακόμη και αν η συσκευή ήταν Philips, ακριβώς όπως όλα τα off-road οχήματα είναι «τζιπάκια» (βλ. Jeep). Με την εμφάνιση του iPod και των MP3s, τα πάντα εξαφανίστηκαν! Εκεί όπου η Sony ήταν συνώνυμο του ορισμού αυτής της αγοράς, η Apple βρέθηκε με μερίδιο που άγγιξε το 90% (ξεκινώντας από το… 0%).
– Η Nokia και η Blackberry άργησαν να προσαρμοστούν (ίσως και να καταλάβουν) τις αλλαγές που επιφέρουν τα smartphones. Η πρώτη, που ήταν συνώνυμο των κινητών τηλεφώνων, παραλίγο να εξαφανιστεί από την αγορά και τελικά εξαγοράστηκε από τη Microsoft, ενώ η δεύτερη, που ήταν συνώνυμο του «e-mail στο κινητό», «χαροπαλεύει», θεωρούμενη ήδη ξοφλημένη. Αντ’ αυτών, Samsung και Apple ήρθαν από το πουθενά και απολαμβάνουν τη μοναξιά της κορυφής.

Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν άπειρα, ειδικά εάν περάσουμε στον τομέα των υπηρεσιών και του cloud. Υπηρεσίες όπως το Dropbox και τα Google Apps έχουν αλλάξει την αγορά του storage, των εφαρμογών γραφείου, ακόμα και αυτήν των GPSes με τη δωρεάν διανομή χαρτών (αλλά και πλοήγησης) από εταιρείες όπως η Microsoft και η Google. Αγορές όπως αυτή των φωτογραφικών μηχανών περιορίστηκαν δραματικά, γιατί πλέον όλοι έχουμε μια αξιοπρεπή (έστω και χειρότερη, άλλωστε είπαμε: «η ευκολία χρήσης νικάει τα πάντα») κάμερα στο κινητό μας.
Retailers όπως το Amazon είναι οι μεγαλύτεροι ανταγωνιστές (και νο1 σε μερίδιο αγοράς) όσων παρέχουν αποθηκευτικό χώρο και όχι μόνο…

Στρίβοντας το καράβι

Εταιρείες-κολοσσοί, όπως η Intel, η HP, η Microsoft κ.λπ., βρίσκονται τα τελευταία χρόνια, άλλη λιγότερο και άλλη περισσότερο, σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής: ένα σημείο τόσο «περίεργο» και τόσο απότομο, που πολλές φορές δεν μπορείς καν να το αντιληφθείς εάν δεν πάρεις μια μεγάλη απόφαση αλλαγής.

Το δίλημμα είναι σαφές, απλό και ξεκάθαρο: Πώς είναι δυνατόν τέτοιου είδους εταιρείες να στρέψουν την προσοχή τους στη «νέα μόδα», ξεχνώντας τα προϊόντα που τους γιγάντωσαν; Τουτέστιν:
– Πόσο εύκολο είναι μια εταιρεία που πουλάει άδειες λογισμικού για κάθε υπολογιστή, να αγκαλιάσει το cloud;
– Πόσο εύκολο είναι μια εταιρεία που φτιάχνει επεξεργαστές για υπολογιστές, να δώσει έμφαση σε smartphones και tablets όπου το κέρδος της είναι πολύ μικρότερο και η αγορά μέχρι πρόσφατα ένα κλάσμα της υπάρχουσας;
– Πόσο εύκολο είναι μια εταιρεία που ήταν νο1 σε πωλήσεις laptops να αρχίσει να πουλάει tablets και να ανταγωνίζεται 10 νέους κατασκευαστές στα 129 ευρώ;

Η απάντηση είναι ότι… δεν υπάρχει απλή απάντηση. Όταν μια βιομηχανία μεταμορφώνεται, όλα είναι δυνατά. Το μόνο βέβαιο είναι ότι εάν μείνεις απαθής (ακριβώς όπως οι εκδότες και πρώην εργοδότες μου στην περίπτωση του Internet), είτε θα συρρικνωθείς τραγικά είτε θα… φαλιρίσεις! Έτσι απλά.

Θα πρέπει λοιπόν με κάποιον (μαγικό ίσως) τρόπο, να περιχαρακωθεί ο υπάρχων τζίρος όσο το δυνατόν καλύτερα, και ταυτόχρονα να επενδύσεις στην νέα εποχή χωρίς δισταγμό και χωρίς η παλιά να σε τραβάει πίσω. Αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο, γιατί αφενός θα χρειαστεί να αλλάξει DNA η επιχείρηση (κάτι σχεδόν αδύνατον, αλλά βέβαια και κάτι που ξεχωρίζει τις μεγάλες από τις σπουδαίες εταιρείες), αφετέρου θα πρέπει να υπάρξουν οι πόροι και η υπομονή για την απόσβεση, και μάλιστα χωρίς να πέσεις στην παγίδα του over-investment ή της πρόωρης επένδυσης. Δύσκολα πράγματα. Πολύ δύσκολα…

Η όλη υπόθεση μοιάζει με ένα τεράστιο καράβι που έχει μάθει να κάνει τον διάπλου του Ατλαντικού, με συγκεκριμένο τρόπο, κόστος, χρόνο, ταχύτητα και επιβάτες. Όταν ένας εφευρετικός νέος ενώνει τις δύο ηπείρους οδικά μέσω της Αλάσκας και της Ρωσίας, και μάλιστα με τρόπο που δεν θα εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες, τα πάντα αλλάζουν. Τόσο ριζοσπαστικές είναι οι αλλαγές των disruptive τεχνολογιών που προανέφερα.

Τι πρέπει να κάνει το μεγάλο καράβι; Εάν συνεχίσει τα ταξίδια του ως έχουν, μετά από λίγους μήνες θα χάσει επιβάτες και θα σκεφτεί να αυξήσει τις τιμές τους (όπως οι «μάγκες» ξενοδόχοι μας στα ελληνικά νησιά). Μετά θα ανακαλύψει ότι η αύξηση τιμών κόστισε και άλλους επιβάτες και θα αρχίσει τις προσφορές απελπισίας, κατόπιν θα μειώσει τα δρομολόγια και τους εργαζόμενους, και τελικά θα το γυρίσει στις… κρουαζιέρες.

Το καράβι θα πρέπει να στρίψει λοιπόν προς άλλες κατευθύνσεις, προτού να είναι αργά. Ο καραβοκύρης θα πρέπει να επενδύσει στη σήραγγα Αλάσκας-Ρωσίας και ει δυνατόν να φτιάξει τη δική του ή να ανοίξει μια άλλη μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας (λέμε τώρα –παρομοίωση είναι, ας την ανεχτούμε λίγο παραπάνω). Θα πρέπει να προσφέρει κάτι παραπάνω στους υπάρχοντες πελάτες, να κάνει νέες επενδύσεις και, παρά το γεγονός ότι πηγαίνει δεύτερος στην Αλάσκα, να παίξει σκληρά ώστε να βρίσκεται εκεί. Είπαμε, δύσκολα πράγματα…

Τα μεγάλα καράβια, έχουν ένα καλό και ένα κακό. Το κακό, είναι ότι στρίβουν δύσκολα και αργά. Το καλό, είναι ότι συνήθως διαθέτουν καλό καπετάνιο και πολλούς πόρους. Ο καλός καπετάνιος θα δει εγκαίρως το πρόβλημα και οι πολλοί πόροι θα μπορέσουν να διορθώσουν ένα θέμα ακόμη και αν δεν εντοπιστεί νωρίς. Αρκεί να υπάρχει η θέληση από τον πλοιοκτήτη!

Όταν, δε, ο τελευταίος θα πρέπει να λογοδοτήσει και σε μια σειρά από μετόχους, είναι πολύ πιθανό η θέληση να έρθει και λίγο… με το ζόρι.

TAGS :
τεχνολογία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook