26_full

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Στρασβούργο. Στη Αθήνα, έχουμε ακόμα μεσάνυχτα. Credit: wikimapia.org

Το Σύμφωνο Συμβίωσης νομοθετήθηκε στην Ελλάδα πριν από πέντε χρόνια (ν. 3719/2008) για να δώσει στα ζευγάρια που δεν επιθυμούν να συνάψουν γάμο (θρησκευτικό ή πολιτικό) τη δυνατότητα να «νομιμοποιήσουν» με συμβολαιογραφική πράξη την κοινή, οικογενειακή κατά κάποιο τρόπο, ζωή μεταξύ τους, εξασφαλίζοντας τα παιδιά που τυχόν αποκτούν και ρυθμίζοντας περιουσιακά και κληρονομικά δικαιώματα. Όπως προκύπτει από πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, ο θεσμός δεν είναι προς το παρόν ιδιαίτερα δημοφιλής: Το τελευταίο εξάμηνο τα σύμφωνα συμβίωσης ήταν λιγότερα από 1% σε σύγκριση με τους γάμους που τελέστηκαν κατά το ίδιο διάστημα.

Για ποια ζευγάρια, όμως, μιλάμε; Ο νομοθέτης προνόησε για τη συμβίωση μόνο των ετερόφυλων – ενός άντρα και μιας γυναίκας. Η Ελλάδα είναι, μαζί με τη Λιθουανία, οι μόνες από τις 47 χώρες-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης στις οποίες, ενώ προβλέπουν το Σύμφωνο, η συμβίωση των ζευγαριών του ίδιου φύλου παραμένει εκτός νομικής προστασίας, ενώ 17 είναι εκείνες που δεν κάνουν διάκριση στο φύλο των συμβιούντων.

Τον Μάιο του 2009 ασκήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) δύο προσφυγές κατά της Ελλάδας από άντρες που υποστήριξαν, ιδίως, ότι η «συμβίωση» που εισήγαγε ο ν. 3719/2008, με το να αφορά μόνο ζευγάρια ενηλίκων διαφορετικού φύλου, προσβάλλει το δικαίωμα των τελευταίων σε σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής τους και συνιστά αδικαιολόγητη διάκριση μεταξύ ετερόφυλων και ομόφυλων ζευγαριών, εις βάρος των τελευταίων, κατά παράβαση των άρθρων 8 και 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Θα υποκύψει η Κυβέρνηση στις αντιδράσεις των γνωστών αντιδραστικών, κληρικών και λαϊκών, που πρόσφατα είχαν καταφέρει να σταματήσουν ολόκληρο το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο τον καιρό του προηγούμενου υπουργού Δικαιοσύνης;

Στις 7 Νοεμβρίου 2013 το ΕΔΔΑ, με την απόφαση Βαλλιανάτος και λοιποί κατά Ελλάδας, έκρινε ότι η ελληνική νομοθεσία παραβιάζει τις παραπάνω διατάξεις της ΕΣΔΑ και επιδίκασε από 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη στον καθέναν από τους έξι προσφεύγοντες. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή αφού διαπίστωσε ότι οι προσφεύγοντες «σχηματίζουν σταθερά ζευγάρια του ίδιου φύλου» και ότι οι σχέσεις τους εμπίπτουν στην (προστατευόμενη από το άρθρο 8 της Σύμβασης) έννοια της «οικογενειακής ζωής», όπως συμβαίνει και με τα ετερόφυλα ζευγάρια. Διάκριση στην αντιμετώπιση από το νομοθέτη μεταξύ των δύο ειδών ζευγαριών θα ήταν τεχνητή, ενόψει της ταχείας εξέλιξης που παρατηρείται σε πολλά κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτές τις κοινωνικές αλλαγές το κράτος πρέπει να τις λαβαίνει υπόψη του όταν επιλέγει τα μέσα προστασίας της οικογενειακής ζωής, αφού και τα ομόφυλα ζευγάρια έχουν ανάγκες αντίστοιχης προστασίας, εφόσον «δεν υπάρχει ένας μόνο τρόπος ή μια μόνον επιλογή για το πώς θα ζήσει κανείς την προσωπική και οικογενειακή ζωή του».

Η σημασία της απόφασης αυτής δεν περιορίζεται στη δικαίωση των προσφευγόντων, αλλά υποχρεώνει το Ελληνικό Κράτος να προσαρμόσει τη νομοθεσία του σε τρόπο ώστε να αρθεί η δυσμενής διάκριση εις βάρος των ομόφυλων ζευγαριών. Είναι δε ευχάριστο ότι ήδη, λίγες μέρες μετά την έκδοση της απόφασης του ΕΔΔΑ, αφού προηγήθηκε η κατάθεση τροπολογίας από βουλευτές της ΔΗΜΑΡ με αυτό το αντικείμενο, φαίνεται ότι και η Κυβέρνηση προσανατολίζεται στη συμπερίληψη της επέκτασης του Συμφώνου Συμβίωσης στο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο. Νομοσχέδιο στο οποίο, χαρακτηριστικά, στα δυνητικά θύματα εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας περιλαμβάνονται και οι ανάπηροι αλλά όχι οι ομοφυλόφιλοι…

Η πρωτοεμφανιζόμενη, ασυνήθιστη, ταχύτητα συμμόρφωσης του έλληνα νομοθέτη σε απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, εφόσον αχθεί σε αίσιον πέρας, είναι καλό σημάδι που οι πολίτες εύχονται ν’ αποτελεί πάγια αλλαγή νοοτροπίας. Και όχι μόνο του νομοθέτη και της διοίκησης αλλά και όλων των δικαστηρίων μας. Θα θελήσει όμως η Κυβέρνηση να επιμείνει στην άμεση ρύθμιση του θέματος ή θα υποκύψει στις (αναμενόμενες) αντιδράσεις των γνωστών αντιδραστικών, κληρικών και λαϊκών, που πρόσφατα είχαν καταφέρει να σταματήσουν ολόκληρο το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο τον καιρό του προηγούμενου υπουργού Δικαιοσύνης;

 

Ο Νίκος Φραγκάκης είναι δικηγόρος, πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών και Ερευνών (ΕΚΕΜΕ) και αντιπρόεδρος της Κίνησης Πολιτών για μια Ανοιχτή Κοινωνία.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top