Το γιουρούσι των «αντί»

Πανό από διαμαρτυρία ενάντια στον πόλεμο στην Ουκρανία από αριστερές και αναρχικές οργανώσεις. Μαζί με τον πόλεμο μπαίνει και η πατριαρχία. Σαν να λέμε: τρικυμία εν κρανίω (Φωτογραφία: Aris Oikonomou/ SOOC).

Μιλάμε για επιδημία. Πάει καιρός που έχουμε ανακαλύψει μια νέα μερίδα του πληθυσμού: τους «αντί». Είναι μεγάλη, πολυπληθής; Είναι συγκροτημένη; Πρόκειται συν τω χρόνω να προβάλει διεκδικήσεις; Ποιο είναι το δίκτυό της, ο πολιτικός σχηματισμός και προσανατολισμός της;

Γιατί δεν πρόκειται απλώς για γραφικούς ανθρωπίδες εθνολαϊκιστές. Μετά τους αντι-covid, τους αντι-εμβολιαστές, τους κατά της μάσκας, τους αντί του υγειονομικού πάσου, τους αντισυστημικούς κι ό,τι άλλο φανταστείτε (5G, πρόσφυγες, queer, Ελληνικό), νά ‘σου τώρα και οι αντι-δυτικοί. Άσε την παγκοσμιοποίηση.

Η περίπτωσή τους είναι φλου, ανέστια. Αλλά τι κουβαλάνε στο κεφάλι τους, πώς την έχουνε δει, πώς το παίζουν; Λίγο ενδιαφέρει, αφού αυτό που ενδιαφέρει είναι τούτος δω ο τρόπος να παίρνεις θέση, σχετικά με το παραμικρό, όχι υπέρ αλλά κατά, δίχως ποτέ να καταλαβαίνουμε γιατί και σε σχέση με τι μάχονται και χτυπιούνται.

Σ’ ένα πράγμα έχουν δίκιο: για ν’ ακουστείς, καλύτερα να είσαι «αντί». Καλύτερα να είσαι κατά, ακόμα και αντιδραστικός, για να νομίσουν ότι σκέφτεσαι. Ορισμένοι μάλιστα απ’ αυτούς –φαντάζομαι- είναι αντί-αντί.

Και η αντίθεση που ίσαμε τώρα, από τη λογική ώς την παιδεία, ισορροπούσε το αντίθετό της (ετερότητα και ταυτότητα, αρνητικό και θετικό, ψευδές και αληθινό) δεν ξέρει πια σε τι να αντιταχθεί.

Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το τέλος της δυαδικής σκέψης; Αυτό είναι το ερώτημα. Διότι, γιατί τα πάντα έχουν δομηθεί με αντιθετικούς όρους; Πάρτε, για παράδειγμα, τη λογική στην Αρχαιότητα: Ο Αριστοτέλης, στα Tοπικά, μας λέει το εξής: «Ο στόχος αυτής της πραγματείας είναι να βρούμε μια μέθοδο που να μας επιτρέπει να επιχειρηματολογούμε για οποιοδήποτε πρόβλημα προτείνεται, ξεκινώντας από πιθανές προϋποθέσεις, και να αποφεύγουμε, όταν υποστηρίζουμε ένα επιχείρημα, να μην λέμε οι ίδιοι κάτι που να είναι αντίθετο».

Όπερ σημαίνει τη γέννηση, μέσω αυτού του απλού όρου «αντίθετο», μιας σκέψης που, για να είναι έγκυρη και ισχύουσα, δεν πρέπει να υποφέρει από αντιφάσεις. Ή μάλλον: τη γέννηση μιας σκέψης που, για να είναι σωστή, πρέπει και να κάνει να υπάρχει και να απορρίπτει, έξω απ’ αυτήν, κάθε μορφή ψεύδους, σύγκρουσης, απιθανότητας. Εν αντιθέσει.

Αυτό είναι όλο το παράδοξο της αντίθεσης: δεν υφίσταται από μόνη της. Ένας φιλο- χρειάζεται έναν αντι- ακριβώς όπως και το ανάποδο. Τι γίνεται, όμως, όταν υπάρχουν μόνον αντίθετοι ή όταν θεωρείς πως ο μόνος τρόπος για να ασκήσεις κριτική δεν είναι παρά η εναντίωση;

Στιγμιότυπο από συγκέντρωση ακραίων στοιχείων στη Ρωσία εναντίον της Δύσης (Φωτογραφία: Maxim Shemetov / Reuters).

Φανταστείτε έναν καθαρό αντι-. Τι μπορεί να υπερασπιστεί θετικά; Μπορούμε να περιμένουμε από έναν αντι- να έχει μια πλήρη, συναινετική σκέψη; Μπορεί ένας αντι- να είναι υπέρ κάτι, με συνέπεια να μην είναι πλέον αντι-, χάνοντας την ανατρεπτική του αξία; Σπαζοκεφαλιά.

Εδώ είναι το ζήτημα. Με τον ίδιο τρόπο που μια σωστή σκέψη χρειάζεται το ανακριβές για να είναι σωστή, ένας «κόντρα» χρειάζεται αυτό που αντιπαλεύει για να υπάρξει. Θέλει να δώσει ζωή σε ό,τι δεν επικυρώνει. Κι αυτό είναι κάτι περισσότερο από ένα πρόβλημα. Είναι ένα δράμα. Ο «αντί» υπάρχει για να κάνει κάτι να υπάρξει, την ύπαρξη του οποίου ωστόσο αρνείται.

Εντέλει, το διακύβευμα δεν αφορά στην πανταχού παρουσία των «αντί» ή τον υποτιθέμενο πολλαπλασιασμό τους. Πάντα θα υπάρχει το είδος τους. Αυτό εκείνων των τύπων που θα χρειάζονται μονίμως κάτι άλλο εκτός του εαυτού τους, ώστε να δηλώνουν ακριβώς «αντί». Ούτε το θέμα αφορά στην κατάντια ενός δημόσιου χώρου που έχει γίνει πεδίο μάχης, διχαστικό ή αγωνιστικό, όπως το πεις.

Όχι. Αυτό που πρέπει να μας ανησυχεί είναι η ίδια η ποιότητα της αντίθεσης. Πότε παύει να είναι αυτοαναφορική, απλώς «αντί»; Ειρωνικά, πότε παύει να είναι αντι-δυαδική; Για να το πω λαϊκά και εν κατακλείδι: αυτό το γιουρούσι από «αντί» αποτελείται από άγονους, συχνά πληρωμένους χαζοβιόληδες.

Διαβάστε ακόμα: Μίσησε τον πλησίον σου ως εαυτόν.

TAGS :
Βλαντιμίρ Πούτιν ουκρανία ρωσία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook