Ο Αλέξης, η παρισινή Κομμούνα και ο Mélenchon

Ποια μπορεί να ήταν η επιδίωξη του Έλληνα πρωθυπουργού, όταν παρουσία του Γάλλου Προέδρου και μιλώντας για την Ευρώπη, ξεστόμισε το υπέροχο: «Ο Μαρξ χαρακτήρισε κάποτε την γαλλική εξέγερση της Κομμούνας του Παρισιού, ως έφοδο στον ουρανό»; (Η φωτογραφία είναι από την επίσημη σελίδα του Αλέξη Τσίπρα στο Facebook)

Το «ακούγοντας τον Αλέξη» στην Πνύκα παραφρασμένο είναι περίπου το «Διαβάζοντας στη Χάννα». Είναι δύο σημαντικά κείμενα με ένα κοινό σημείο: την ενοχή. Η Χάννα αναζητά την αυτοκάθαρση από το ναζιστικό παρελθόν της, ο Αλέξης αναζητά τις λέξεις-κλειδιά που θα επιβεβαιώσουν στους συντρόφους του, αυτούς που τον κυνηγούν ως ερινύες, ότι ποτέ δεν πρόδωσε το ιδεολογικό παρελθόν του.

Γιατί ποια άλλη μπορεί να ήταν η επιδίωξη του Έλληνα πρωθυπουργού, όταν παρουσία του Γάλλου Προέδρου και μιλώντας για την Ευρώπη, ξεστόμισε το υπέροχο: «Ο Μαρξ χαρακτήρισε κάποτε την γαλλική εξέγερση της Κομμούνας του Παρισιού, ως έφοδο στον ουρανό»;

Ακόμα και αν παραβλέψουμε το γεγονός ότι ο Αλέξης από την παγκόσμια γραμματολογία, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής που γνωρίζει άψογα, επέλεξε στην Πνύκα να μνημονεύσει μονάχα τον Karl Marx, το έκανε με τόσο «άτσαλο» τρόπο για τη Γαλλία, όσο επιτυχημένα έκλεισε το μάτι τους ριζοσπάστες συντρόφους του.

Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: η Κομμούνα (1871) είναι για τη Γαλλία εκείνη η ιστορική περίοδος που μάλλον δεν θέλει να θυμάται. Συνδέεται με μία στρατιωτική ήττα τραγική και εθνικά εξευτελιστική, ταυτίζεται με μία από τις ισχυρότερες στιγμές της Βισμαρκικής Γερμανίας και με έναν εμφύλιο του γαλλικού λαού που για να κλείσει τις πληγές, από αυτές που αφήνουν όλοι οι εμφύλιοι, χρειάστηκε περίπου 1,5 αιώνας!

H Κομμούνα (1871) είναι για τη Γαλλία εκείνη η ιστορική περίοδος που μάλλον δεν θέλει να θυμάται. (Εικόνα: Wikipedia)

Τον Ιούλιο του 1870, ο Γάλλος Αυτοκράτορας Ναπολέων Γ’ (για τον οποίο ο Κ. Marx έγραψε το βιβλίο «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη») κήρυξε τον πόλεμο στην Πρωσία του Βίσμαρκ. Στις 4 Σεπτεμβρίου, ο γαλλικός στρατός ηττήθηκε και ο Αυτοκράτορας συνελήφθη. Το Παρίσι πολιορκήθηκε από τα πρωσικά στρατεύματα, ο λαός πέρασε το χειμώνα με πλήρη ένδεια τροφίμων και ο Βίσμαρκ «πέρασε» (18.1.1871) από τις Βερσαλλίες, όπως περνάει κάποιος από το σπίτι του, για να δει τον βασιλιά του Γουλιέλμο Α’ να στέφεται Αυτοκράτορας της Γερμανίας μέσα στην εντυπωσιακή Αίθουσα των Κατόπτρων.

Η επίσημη ανακωχή που ακολούθησε 10 ημέρες αργότερα, το μόνο που πέτυχε ήταν να ξεσηκώσει το λαό εναντίον της νέας κυβερνητικής κατάστασης που είχε προκύψει από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο όταν η ανατροπή του Αυτοκράτορα οδήγησε στον σχηματισμό Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Και τότε, έγινε το αντίστροφο απ’ότι είχε γίνει τον Ιούλιο του 1789: η Κυβέρνηση μεταφέρθηκε από το Παρίσι στις Βερσαλλίες γιατί στο μυαλό όλων «η πρωτεύουσα είχε καθιερωθεί να ενσαρκώνει την επαναστατική ιδέα».

Και το Παρίσι δεν διέψευσε την φήμη του: η «sans-culotterie», όπως αρεσκόταν να αυτοαποκαλείται μεγάλη μερίδα του λαού, υιοθέτησε το Καθεστώς της Κομμούνας (18.3.1871) στα πρότυπα της διακυβέρνησης της περιόδου 1792-1794, ίδρυσε «υπουργεία» με την επίσημη ονομασία «Επιτροπές», όπως και επί Τρομοκρατίας, και άρχισε να παράγει πολιτικό έργο που ουδέποτε αναγνώρισε η νόμιμη Κυβέρνηση που συνέχιζε να ασκεί τα καθήκοντά της από τις Βερσαλλίες.

Ο εμφύλιος πόλεμος ήταν πλέον αναμενόμενος. Η Κομμούνα ηττήθηκε τον Μάιο του 1871, οι νεκροί μαζεύονταν από τους δρόμους κατά δεκάδες και τα γκρεμισμένα οικοδομήματα ήταν αμέτρητα.

Ωστόσο, η Κομμούνα έμεινε στην ιστορία κυρίως χάρη στο έργο του Κ. Marx «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία», την άποψη του Engels ότι είναι «μία ξεκάθαρη περίπτωση δικτατορίας του προλεταριάτου» και πρωτίστως χάρη στους οπαδούς τους που θεώρησαν την «Κομμούνα του Παρισιού» ιδανικό μοντέλο κάθε επανάστασης – σ’ αυτό άλλωστε στηρίχτηκε το 1917 η Ρώσικη, και συνεχίζουν έως σήμερα να την έχουν σημείο αναφοράς τους, όπως π.χ. το επαναλαμβάνει συχνά-πυκνά ο Jean-Luc Mélanchon (J.-L.M.).

Ο Jean-Luc Mélanchon. (Φωτογραφία: Philippe Huguen)

Μπορεί στη χώρα μας ο J.-L.M. να έγινε αρχικά γνωστός από το υποτιθέμενα χιουμοριστικό «Ολλανδρέου» που επινόησαν οι φίλοι του το 2012, για να χλευάσουν τους Fr. Hollande και Γ. Παπανδρέου, αλλά ο Γάλλος όχι μόνο έχει πίσω του μεγάλη πολιτική δραστηριότητα, αλλά και πολλούς ριζοσπαστικούς νεωτερισμούς. Όπως π.χ. όταν στις 19 Μαρτίου 2012, στην ετήσια συγκέντρωση-πορεία προς τιμήν της Κομμούνας, από την Βαστίλη στην Πλατεία της Δημοκρατίας (τον κατεξοχήν χώρο δράσης της), ο J.-L.M. κάλεσε τους οπαδούς του «να ξαναπάρουμε την Βαστίλη και να κάνουμε μία πολιτική εξέγερση», υπονοώντας προφανώς ότι θα είναι ειρηνική.

Στις 18 Μαρτίου 2017, ημέρα τα Κομμούνας, ο υποψήφιος για Πρόεδρος J.-L.M. υπήρξε πιο τολμηρός και νεωτεριστικός: αφού διαπίστωσε ότι οι συγκεντρωμένοι στην ομιλία του ήταν «η επανάσταση των πολιτών», τους ζήτησε να τον ψηφίσουν για να υιοθετήσει νέο σύνταγμα κατά τις επιθυμίες του λαού και στο τέλος πέταξε το ωραίο του «dégagisme» προς όλους τους άλλους πολιτικούς της χώρας, δηλ. «αδειάστε μας τη θέση», εισάγοντας στο πολιτικό λεξιλόγιο νέα ορολογία.

Για τον εορτασμό της Κομμούνας του 2018, σίγουρα θα είναι πιο ευρηματικός. Καθώς έχει αναδειχθεί, από τις πράξεις, τις λαϊκίστικες πρακτικές του και το λεξιλόγιο του, σε πραγματική αντιπολίτευση του Προέδρου Macron και της Κυβέρνησής του, ίσως να επιδιώξει την «ειρηνική έφοδο» στην πολύ-πολύ κεντρική σκηνή. Άλλωστε δηλώνει πάντα έτοιμος να σχηματίσει Κυβέρνηση.

Όλα τα παραπάνω, αν τα δούμε υπό το πρίσμα της ελληνικής πολιτικής ζωής, καθιστούν σαφές ότι η αναφορά στην «Παρισινή Κομμούνα» από τον Αλέξη μόνο τυχαία δεν ήταν. Τον Απρίλιο 2017, πριν τον α’ γύρο των προεδρικών εκλογών, ο ΣΥΡΙΖΑ με ανακοίνωσή του τάχθηκε στο πλευρό του J.-L.M. («η υποψηφιότητα Mélenchon είναι ελπίδα αλλαγής για τη Γαλλία και την Ευρώπη»), ο Πρωθυπουργός δεν πήρε προσωπικά θέση (ίσως να ήταν θυμωμένος με την ατάκα του J.-L.Μ. «εγώ δεν είμαι Τσίπρας»), αλλά δεν μπορεί στην Πνύκα να μην είχε στο μυαλό του τους κομματικούς συντρόφους του, τους ελληνο-γάλλους ψηφοφόρους που στηρίζουν τον J.-L.M., ούτε βέβαια και την πρώην Πρόεδρο της Βουλής που στις 4.9 μίλησε στο θερινό πανεπιστήμιο του κόμματος Mélenchon και στις 23.9 θα βρεθεί στο πλευρό του για να διαδηλώσει κατά της μεταρρύθμισης των εργασιακών σχέσεων που προωθεί η γαλλική Κυβέρνηση.

Αυτά και άλλα πολλά αποδεικνύουν τι σημαίνει στην πράξη η «αναγκαία διαδικασία προς ένα σκοπό» κατά την Εγελιανή φιλοσοφία, ή στη γλώσσα της «sans-culotterie» κρύβομαι πίσω από τα λόγια μου!

//Η Ξένη Δ.Μπαλωτή (1963) σπούδασε στην Ελληνο-Γαλλική Σχολή Saint-Joseph και πραγματοποίησε όλο τον κύκλο των πανεπιστημιακών σπουδών της στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris IV), στην επιστήμη της Ιστορίας. Ειδικεύτηκε στην Σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία του 19ου αι. υπό τον καθηγητή Jean Tulard. Από το 1989, εργάστηκε διαδοχικά ως Ερευνήτρια στην Ακαδημία Αθηνών (Κέντρο Έρευνας Νεώτερου Ελληνισμού), στη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, δίδαξε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ) κ.α.
Στο πλαίσιο της επαγγελματικής σταδιοδρομίας της υπήρξε εμπειρογνώμονας της Ε.Ε. για θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού & κατάρτισης και μέλος επιστημονικών ερευνητικών κέντρων. Ασχολείται με προγράμματα ευρωπαϊκής κοινωνικής πολιτικής σε Α.Ε. και είναι επισκέπτρια-συνεργάτιδα στο Ινστιτούτο Ναπολέων. Έχει γράψει βιβλία και επιστημονικές μελέτες. Αναλυτική εργογραφία της βρίσκεται: α) www.biblionet.gr & β) www.academia.edu.

Διαβάστε ακόμα: Ο αφόρητος επαρχιωτισμός μας απέναντι στους «υψηλούς» ξένους.

TAGS :
Emmanuel Macron Αλέξης Τσίπρας ομιλία παρισινή Κομμούνα Πνύκα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook