Γιατί το δικαίωμα ψήφου πρέπει να ξεκινά στα 16

Οι κυβερνήσεις πρέπει να βρουν τρόπους να εμπνεύσουν ξανά το πάθος, αντί να συνεχίσουν να αγνοούν την έλλειψή του. Ένα θετικό βήμα θα ήταν να οριστεί η ηλικία ψήφου στα 16. (Εικονογράφηση: Luca D’urbino)

Πόσο ετών είναι ο πολύ νέος; Οι πλούσιες δημοκρατίες δίνουν ποικίλες απαντήσεις, ανάλογα με το πλαίσιο της συζήτησης: στο Νιου Τζέρσι μπορείς να αγοράσεις αλκοόλ στα 21 σου και τσιγάρα στα 19 σου, να καταταγείς στο στρατό στα 17, να κάνεις σεξ στα 16 και να δικαστείς σαν ενήλικος στα 14. Τα νούμερα αυτά διαφέρουν πάρα πολύ από τόπο σε τόπο. Στο Βέλγιο μπορείς να γίνεις νόμιμα τύφλα στο μεθύσι στα 16 σου.

Ωστόσο, οι περισσότεροι δείχνουν να συμφωνούν σε ένα πράγμα: δεν μπορείς να ψηφίσεις πριν τα 18 σου. Ο λόγος που συνήθως προβάλλεται είναι ότι στα 16 και στα 17 είσαι ακόμα πολύ ανώριμος. Αυτό, όμως, χάνει την ουσία που είναι πως ο αριθμός των νέων που δεν ψηφίζουν καθόλου αυξάνεται συνεχώς.

Η τάση στη Δύση είναι ανησυχητική. Η συμμετοχή των Αμερικανών ψηφοφόρων κάτω των 25 ετών στις προεδρικές εκλογές έπεσε από το 50% το 1972 στο 38% το 2012. Ταυτόχρονα, η συμμετοχή των άνω των 65 ετών ανέβηκε στο 70% από 64%. Στις εκλογές για το Κογκρέσο η συμμετοχή των νέων κάτω των 25 ετών το 2014 ήταν μόλις 17%. Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται σε όλον τον ανεπτυγμένο κόσμο.

Το ότι οι κάλπες δεν γοητεύουν πια τους νέους είναι πολύ σημαντικό γιατί η ψήφος είναι συνήθεια. Όσοι δεν ξεκινήσουν νωρίς, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα ξεκινήσουν ποτέ. Αυτό θα οδηγήσει σε ακόμα μικρότερα ποσοστά συμμετοχής στις επόμενες δεκαετίες υπονομεύοντας όλο και περισσότερο την νομιμοποίηση των κυβερνήσεων, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο όπου η μικρή συμμετοχή τρέφει τον σκεπτικισμό απέναντι στη δημοκρατία και ο σκεπτικισμός προκαλεί ακόμα μικρότερη συμμετοχή.

Η απογοήτευση έχει πολλές αιτίες. Οι νέοι βλέπουν την ψήφο περισσότερο ως επιλογή παρά ως καθήκον ή ως προνόμιο. Οι ενεργοί πολιτικά κινητοποιούνται συνήθως υπέρ ενός σκοπού ή ενός αιτήματος, παρά υπέρ κάποιου κόμματος. Οι πολιτικοί απευθύνονται όλο και περισσότερο προς τους μεγαλύτερους σε ηλικία όχι μόνο επειδή εκείνοι είναι πιθανότερο ότι θα ψηφίσουν, αλλά και επειδή συνθέτουν ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα του εκλογικού σώματος. Πολλοί νέοι θεωρούν ότι δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα ψηφίζοντας. Δεν είναι, λοιπόν, έκπληξη που πολλοί από αυτούς γυρνούν την πλάτη στις κάλπες.

Σε κάποιες χώρες η ψήφος είναι υποχρεωτική, κάτι που αυξάνει τα ποσοστά συμμετοχής. Αλλά αυτό δεν αντιμετωπίζει την ήδη υπάρχουσα απογοήτευση. Οι κυβερνήσεις πρέπει να βρουν τρόπους να εμπνεύσουν ξανά το πάθος, αντί να συνεχίσουν να αγνοούν την έλλειψή του. Ένα θετικό βήμα θα ήταν να οριστεί η ηλικία ψήφου στα 16, φροντίζοντας ώστε οι νέοι ψηφοφόροι να κάνουν το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα ως πολίτες.

Δυστυχώς σήμερα οι νέοι βλέπουν την ψήφο περισσότερο ως επιλογή παρά ως καθήκον ή ως προνόμιο.

Η αλλαγή αυτή δεν είναι αυθαίρετη. Η πολύ διαδεδομένη ψήφος στα 18 σημαίνει πως η πρώτη ευκαιρία των νέων να ασκήσουν το καθήκον τους συμπίπτει με την περίοδο που τελειώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση και αφήνουν το πατρικό σπίτι. Μακριά από τους γονείς τους, δεν έχουν δεσμούς με πολιτικά ενεργούς ψηφοφόρους ούτε δεσμούς με τη νέα τους κοινότητα. Καθώς προχωρούν και αλλάζουν τόπο διαμονής ή ασχολία, πιθανότατα δεν θα ασχοληθούν και με τις εκλογές. Οι 16χρονοι, όμως, μπορούν εύκολα να διδαχθούν στο σχολείο και στο σπίτι τα βασικά της πολιτικής ζωής. Θα αποκτήσουν τη συνήθεια της ψήφου συνοδεύοντας τους γονείς τους στα εκλογικά κέντρα. Στη Σκωτία, όπου οι 16χρονοι και οι 17χρονοι είχαν δικαίωμα ψήφου στο δημοψήφισμα της ανεξαρτησίας το 2014, το 75% από αυτούς εμφανίστηκε στην κάλπη. Το ποσοστό ήταν 54% για τους νέους από 18 έως 24 ετών. Το 2007 η Αυστρία έγινε η πρώτη -και μόνη- ανεπτυγμένη χώρα που έδωσε ψήφο στους 16χρονους. Το ενθαρρυντικό είναι πως το ποσοστό συμμετοχής των ψηφοφόρων κάτω των 18 είναι υψηλότερο από εκείνο των 19 έως 25 ετών.

Ωστόσο, από μόνη της η αλλαγή της ηλικίας ψήφου δεν επαρκεί. Η συμμετοχή των νέων στη Σκωτία θα ήταν ακόμα υψηλότερη αν περισσότερα σχολεία είχαν βοηθήσει στην εγγραφή περισσότερων μαθητών στους εκλογικούς καταλόγους. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο ώστε οι εκλογικοί κατάλογοι να είναι όσο γίνεται περισσότερο επικαιροποιημένοι. Σε μερικές χώρες πειραματίζονται ώστε η επικαιροποίηση να γίνεται αυτόματα όποτε ο πολίτης ενημερώνει οποιαδήποτε δημόσια αρχή για αλλαγή της διεύθυνσής του. Τα μαθήματα Αγωγής του Πολίτη μπορούν να βελτιωθούν. Μαθήματα που ενθαρρύνουν τη δημόσια συζήτηση και την πολιτισμένη αντιπαράθεση απόψεων, καθώς και η δυνατότητα να ψηφίζουν οι μαθητές για ζητήματα του σχολείου τους, θα οδηγήσουν πιθανότατα σε μεγαλύτερη εμπλοκή στην πολιτική ζωή αργότερα στη ζωή τους, πολύ περισσότερο από όσο αν τους διδάσκουμε ξερά τους μηχανισμούς λειτουργίας της κυβέρνησης.

Ενάντια στη γεροντοκρατία

Η χαμηλότερη ηλικία ψήφου θα δυναμώσει τη φωνή των νέων και θα δώσει το μήνυμα ότι η άποψή τους μετράει. Άλλωστε, οι νέοι είναι που θα σηκώσουν το βάρος της κλιματικής αλλαγής και αυτοί θα πληρώσουν το χρέος που δημιουργήθηκε για όλα τα οφέλη -όπως οι συντάξεις και η περίθαλψη- των μεγαλύτερων. Η ψήφος στα 16 θα βοηθήσει ώστε οι νέοι πολίτες να γίνουν μέλη της δημόσιας ζωής. Και, πάνω απ’ όλα, θα βοηθήσει ώστε η αυξημένη συμμετοχή των ψηφοφόρων να εγγυάται τη ζωτικότητα της δημοκρατίας. Πιάσ’ τους από μικρούς και, μεγαλώνοντας, θα εξελιχθούν σε καλύτερους πολίτες.

[Πηγή: Economist]

Διαβάστε ακόμα: Τι είναι ο Ισότιμος Φιλελευθερισμός; Ας κατανοήσουμε την φιλοσοφία του Μακρόν

TAGS :
εκλογές ψήφος

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook