Vatikiotis_proposal

Μία από τις κομψές προτάσεις του Παύλου Βατικιώτη για μια νέα δραχμή. Ο designer σχεδίασε πειραματικά τα υποθετικά χαρτονομίσματα το 2013.

Η πόρτα της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ άνοιξε. Ωστόσο, ακόμα, δεν είναι δεδομένη. Απομένουν οι χειρισμοί του αποτελέσματος εντός και εκτός Ελλάδας, σε σχέση με τους Ευρωπαίους εταίρους.

Μέχρι τότε, η συζήτηση για το εάν τελικά είναι τόσο κακή ή καλή επιλογή η δραχμή θα φουντώνει συνεχώς. Ήδη, τα βασικά επιχειρήματα της μίας ή της άλλης πλευράς έχουν διατυπωθεί από το 2010 (και κυρίως το 2012), όταν η Ελλάδα βρέθηκε κοντά στο λεγόμενο “Grexit”.

Τα επιχειρήματα χιλιοειπωμένα και συνοψίζονται στα εξής: Το ευρώ έχει τα καλά του, αλλά από την άλλη έχει μνημόνια. Η δραχμή σε κάνει πιο ανεξάρτητο, αλλά έχει φτώχεια. Σε αυτά προστίθενται και μερικά ακόμα επιχειρήματα, τύπου: Με δραχμή δεν μεγάλωσες; Τι έπαθες; Με δραχμή δεν σε μεγάλωσαν οι γονείς σου; Τι έπαθαν; Και με τα μνημόνια, πόσο ακόμα θα διαρκέσει αυτή η κατάσταση και πού οδηγεί; Και με το ευρώ, τι καταλάβαμε;

Πράγματι, υπάρχουν σοβαρά επιχειρήματα υπέρ ή κατά της μίας ή της άλλης πλευράς (ευρώ ή δραχμή), τα οποία μάλιστα μπορούν να τεκμηριωθούν. Όμως, τα παραπάνω παραδείγματα που αναφέρθηκαν δεν είναι επιχειρήματα, αλλά επικοινωνιακά “motto” της μίας ή της άλλης πλευράς.

Πρoτού αποφασίσει κάποιος εάν το ευρώ ή η δραχμή είναι η καλύτερη λύση για την Ελλάδα ή αν θέλει να δει το πόσο κακή ή καλή είναι η λύση της δραχμής, καλύτερα να δοκιμάσει μια άλλη προσέγγιση: Ας προσπαθήσει να δει ποια είναι τα προβλήματα της ελληνικής Οικονομίας (όχι τα συμπτώματα) και αν η δραχμή θα μπορούσε να τα λύσει.

Με πολύ απλά και λίγα λόγια, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα και αναγκαζόμαστε να παίρνουμε μέτρα και μνημόνια είναι τα εξής:

1. Έλλειμμα προϋπολογισμού. Δηλαδή, οι συνολικές δαπάνες είναι μεγαλύτερες των συνολικών εσόδων.

2. Έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Δηλαδή, οι συνολικές εξαγωγές (προϊόντα, υπηρεσίες, κεφάλαια, επενδύσεις κ.λπ.) είναι μικρότερες των εισαγωγών), γεγονός που αποτελεί ένδειξη χαμηλής ανταγωνιστικότητας.

3. Πρόβλημα χρηματοδότησης. Δεν μπορούμε να αντλήσουμε κεφάλαια από τις αγορές.

4. Υψηλό δημόσιο χρέος. Πληρώνουμε μεγάλα ποσά για να εξυπηρετήσουμε το χρέος, δηλαδή να πληρώνουμε τόκους και κεφάλαια.

Λένε: Με τη δραχμή θα μπορούμε να δανειζόμαστε όπως δανειζόμασταν και πριν από το ευρώ, με ομόλογα, έντοκα από τις αγορές και διμερή δάνεια.

Οι υποστηρικτές της δραχμής ισχυρίζονται ότι το νέο εθνικό νόμισμα θα λύσει τα παραπάνω προβλήματα ως εξής:

1. Η Ελλάδα θα μπορεί να τυπώνει νόμισμα και να καλύπτει τα ελλείμματα, χωρίς να παίρνει μέτρα ή τουλάχιστον τόσα πολλά όπως σήμερα.

2. Το τύπωμα χρήματος και η αναμενόμενη υποτίμησή του θα ενισχύσει την ανάπτυξη, με αποτέλεσμα να μειωθεί η ανεργία και να αυξηθούν τα έσοδα του προϋπολογισμού και των Ταμείων. Άρα, μικρότερα ελλείμματα και μικρότερη ανάγκη για μέτρα λιτότητας.

3. Η υποτίμηση του νομίσματος θα κάνει την Ελλάδα πιο ανταγωνιστική, δηλαδή θα αυξήσει τις εξαγωγές, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.

4. Θα μπορούμε να δανειζόμαστε όπως δανειζόμασταν και πριν από το ευρώ, με ομόλογα, έντοκα από τις αγορές και διμερή δάνεια.

 Ωστόσο, η δραχμή δεν λύνει το πρόβλημα που δημιουργεί ελλείμματα, αλλά λύνει προσωρινά τον τρόπο κάλυψης των ελλειμμάτων.

Τα επιχειρήματα αυτά είναι σωστά, αλλά λένε τη μισή αλήθεια. Η άλλη μισή βρίσκεται στα παρακάτω:

Πρώτον, το τύπωμα χρήματος προκαλεί υποτίμηση του νομίσματος και αύξηση του πληθωρισμού. Δηλαδή, τα εισαγόμενα προϊόντα γίνονται ακριβότερα και στο εσωτερικό, το διαθέσιμο εισόδημα (πραγματικό) μειώνεται, λόγω του πληθωρισμού. Επομένως, κάθε φορά που θα τυπώνει δραχμές το Κράτος για να «κλείνει» τρύπες, τόσο θα μειώνεται το πραγματικό εισόδημα των Ελλήνων.

Για να διατηρηθεί το εισόδημα σταθερό, θα πρέπει να γίνονται αυξήσεις μισθών τουλάχιστον στο ύψος του πληθωρισμού. Όμως, αυτό δημιουργεί νέο πληθωρισμό και μειώνει την ανταγωνιστικότητα, καθώς το μισθολογικό κόστος αυξάνεται. Επίσης, αυξάνονται οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό.

Επομένως, νέο τύπωμα, πάλι αυξήσεις κ.λπ. ή μικρότερες αυξήσεις μισθών από τον πληθωρισμό; Οι μικρότερες αυξήσεις σημαίνουν λιτότητα. Οι μικρότερες δαπάνες για μισθούς και συντάξεις σημαίνουν περικοπές. Ένα απλό παράδειγμα: αν ο πληθωρισμός τρέχει με 10% και αποφασιστούν αυξήσεις 5%, τότε υπήρξε πραγματική μείωση μισθών (εισοδημάτων) 5%.

Διαβάστε ακόμα: Τι θα γίνει αν επιστρέψουμε στη δραχμή. 

Επομένως, η δραχμή δεν λύνει το πρόβλημα που δημιουργεί ελλείμματα, αλλά λύνει προσωρινά τον τρόπο κάλυψης των ελλειμμάτων. Επίσης, για να «κλείσει» το έλλειμμα πρέπει πάλι να πάρεις μέτρα λιτότητας ή δημοσιονομικά, και μάλιστα σε εισοδήματα που θα έχουν πολύ μικρότερη αγοραστική δύναμη από τα σημερινά σε ευρώ.

Δεύτερον, το τύπωμα του χρήματος μπορεί να αυξήσει την ανάπτυξη κυρίως μέσω της κατανάλωσης και να βοηθήσουν όλα αυτά στη μείωση της ανεργίας. Αλλά όλα αυτά έχουν νόημα εάν μπορεί ο πληθωρισμός να διατηρηθεί σε λογικά επίπεδα και το πολύ τύπωμα να μην έχει μηδενίσει την αξία του νομίσματος. Δηλαδή, τι νόημα θα έχει να δουλεύουν όλοι με 1.000 δραχμές, εάν η βενζίνη κάνει 500 δραχμές το λίτρο;

Τρίτον, η υποτίμηση του νομίσματος θα κάνει τις ελληνικές εξαγωγές πιο ανταγωνιστικές, αρκεί να διατηρούνται τα κόστη παραγωγής σταθερά (δηλαδή να μην γίνονται τεράστιες αυξήσεις μισθών συνεχώς). Αλλά, κι αυτό να συμβεί, πάλι το ισοζύγιο δεν μπορεί να γίνει θετικό, εάν η ελληνική Οικονομία δεν ξεκινήσει να παράγει προϊόντα υψηλός προστιθέμενης αξίας.

Όσο κι αν αυξήσει την ανταγωνιστικότητα και τις εξαγωγές σε πορτοκάλια, λεμόνια κ.λπ., πόσα αγροτικά προϊόντα θα πρέπει να πουλήσει στο εξωτερικό για να κάνει εισαγωγή ενός αεροπλάνου ή πλοίου ή αυτοκινήτου;

Με άλλα λόγια, όσο κι αν αυξήσει την ανταγωνιστικότητα και τις εξαγωγές σε πορτοκάλια, λεμόνια κ.λπ., πόσα αγροτικά προϊόντα θα πρέπει να πουλήσει στο εξωτερικό για να κάνει εισαγωγή ενός αεροπλάνου ή πλοίου ή αυτοκινήτου; Κι αυτό μάλιστα όταν θα πουλάμε σε δραχμές τα προϊόντα μας και θα αγοράζουμε (εισαγωγές) σε ευρώ.

Αυτήν τη στιγμή, τα δυνατά χαρτιά του ισοζυγίου μας είναι ο τουρισμός (αλλά οι τουρίστες θα πληρώνουν σε συνάλλαγμα τη φθηνή διαμονή τους που θα είναι σε δραχμές κ.λπ.), η ναυτιλία (εισροή συναλλάγματος) και οι εξαγωγές αγροτικών κυρίως προϊόντων.

Δείτε λίγο τη ναυτιλία: οι εφοπλιστές θα παραγγέλνουν πλοία σε ξένα ναυπηγεία (εκροή συναλλάγματος), για να φέρουν στη συνέχεια έσοδα. Δηλαδή, η εταιρεία με έδρα την Ελλάδα θα κάνει σημαντική εκροή (θα πληρώνει με δραχμές την κατασκευή πλοίου ή τη ναύλωση που θα είναι π.χ. σε δολάρια), για να πληρώνεται στη συνέχεια σε δολάρια και να γίνονται μετά δραχμές.

Η συναλλαγματική διαφορά και οι διακυμάνσεις της ισοτιμίας θα “τρώνε” ή θα ενισχύουν το αποτέλεσμα. Δηλαδή προστίθεται ένας βαθμός αβεβαιότητας. Η αβεβαιότητα διώχνει επενδύσεις.

Τέταρτον, ποιος είπε ότι θα ανοίξουν οι αγορές και θα τρέχουν να μας δανείζουν εάν πάμε στη δραχμή; Ξεχάσατε τα έντοκα και τα ομόλογα με επιτόκια 20% και 25% τη δεκαετία του 1980 και του 1990; Δηλαδή, τότε το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, δηλαδή τα τοκοχρεολύσια θα είναι μικρότερα σε σχέση με το δραχμικό πια προϋπολογισμό;

Και κάτι ακόμα: Είμαστε σίγουροι ότι στην αρχή θα θέλουν κάποιοι να δανείσουν; Διότι δεν θα έχουμε την ιστορία της δραχμής για χρόνια όπως την είχαμε πριν. Ένα νέο νόμισμα θα είναι από ένα Κράτος που μόλις χρεωκόπησε.

Τέλος, θυμάστε το 1992 που βρεθήκαμε ένα βήμα πριν από τη χρεωκοπία; Δραχμές είχαμε και τότε. Ποιος μας δάνειζε, με τι επιτόκιο; Και μήπως και τότε παίρναμε δάνεια από το ΔΝΤ;

Το συμπέρασμα, λοιπόν, στη συζήτηση αυτή είναι ότι, είτε δραχμή είτε ευρώ, τα προβλήματα που δημιουργούν ελλείμματα και χρέη ή χαμηλή ανταγωνιστικότητα δεν έχουν σχέση με το νόμισμα, αλλά με τα διαρθρωτικά προβλήματα της Οικονομίας.

Οι μισθοί και συντάξεις δεν πληρώνονται από τα πρωτογενή πλεονάσματα. Από αυτά πληρώνονται τα χρέη. Εκτός κι αν πάψουμε να τα πληρώνουμε.

Ίσως η δραχμή να διευκολύνει την επίλυση διαρθρωτικών προβλημάτων. Βέβαια, η ιστορία έδειξε ότι οι περισσότερες μεταρρυθμίσεις και τα περισσότερα διαρθρωτικά προβλήματα λύθηκαν σε περίοδο με ευρώ.

Τέλος, για να μη λέμε πολλές θεωρίες, ας πάμε σε κάτι σημερινό και συγκεκριμένο: Η κυβέρνηση, ύστερα από πιέσεις (δίκαιες, άδικες, δεν έχει σημασία), πρότεινε ξανά μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα αρκετών δις.

Δείτε τι μέτρα είναι αυτά. Πόσα από τα μέτρα αυτά έχουν σχέση με την εξυπηρέτηση του χρέους; Δηλαδή για την αποπληρωμή του; Όλα είναι για το έλλειμμα, δηλαδή να καλυφθεί το “έσοδα μείον δαπάνες”. Εξάλλου, το πρωτογενές αποτέλεσμα από το οποίο πληρώνεται το χρέος το μειώσαμε στο 1% του ΑΕΠ.

Πάρτε αυτό το πρόβλημα σε δραχμές. Θα ήθελες μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα αν θα ήθελες να αποπληρώνεις το χρέος σου χωρίς νέα δανεικά ή τύπωμα χρήματος. Και αυτό διότι θα πλήρωνες σε δραχμές ένα χρέος σε ευρώ.

Θυμηθείτε: Πρωτογενή έσοδα (φόροι) μείον πρωτογενείς δαπάνες (μισθοί συντάξεις) ίσον πρωτογενές αποτέλεσμα. Από αυτό αφαιρούμε τους τόκους, προσθέτουμε άλλα έσοδα (π.χ. ευρωπαϊκά ταμεία) και αφαιρούμε τις δαπάνες του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Έτσι βγαίνει το ισοζύγιο του προϋπολογισμού.

Δηλαδή, οι μισθοί και συντάξεις δεν πληρώνονται από τα πρωτογενή πλεονάσματα. Από αυτά πληρώνονται τα χρέη. Εκτός κι αν πάψουμε να τα πληρώνουμε. Τότε θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν θα μας δανείζουν και για πόσο καιρό θα είμαστε εκτός αγορών και για πόσα χρόνια θα τυπώνουμε χρήμα και πόσα μηδενικά θα έχει το πιο “μικρό” χαρτονόμισμα.

Εν ολίγοις, πρέπει να απαντήσουμε πρώτα στο τι Οικονομία θέλουμε, αν θέλουμε να διορθώσουμε τα προβλήματα που έχουμε και ποια από αυτά, και αφού αποφασίσουμε να δούμε αν μας βολεύει το ευρώ ή η δραχμή.

Τα υπόλοιπα είναι απλώς κουβέντες καφενείου.

 

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top