O Matthew McConaughey ως Mark Hanna στην ταινία The Wolf of Wall Street. Ένας ρόλος που δείχνει πόσο διασταλτικά είναι τα όρια της ηθικής στη δουλειά (φωτογραφία: Paramount Pictures).

Βρέθηκα πρόσφατα σε δύσκολη θέση, κυρίως επειδή κατελήφθην εξαπίνης και ενίοτε δεν είμαι τόσο ετοιμόλογη όσο αναλογεί στην περίσταση. Κάποιος μοιράστηκε μαζί μου το όραμά του για έναν κλάδο και για τη χώρα. Καρμπόν το όραμα κάποιου άλλου, που το είχε επίσης μοιραστεί μαζί μου προ τριετίας, σε μεγάλη λεπτομέρεια, ζητώντας μάλιστα την επαγγελματική μου συμβουλή.

Οι δυο αυτοί άνθρωποι, με το ίδιο όραμα, ήταν προ δεκαετίας στενοί συνεργάτες. Πολύ στενοί συνεργάτες. Αποκλείω, δηλαδή, να μην είχε συζητηθεί μεταξύ τους το όραμα αυτό. Κώλωσα, δεν του είπα κουβέντα.

Έλα μωρέ, θα μου πείτε, το σκέφτηκαν, το συζήτησαν, χώρισαν οι δρόμοι τους, ο ένας έχει πιο γρήγορα αντανακλαστικά από τον άλλο, πρόλαβε και το «κατοχύρωσε» δημοσίως. Φτούκα πρω! που φωνάζαμε στο κρυφτό. Δεν έκανε δα και τίποτε παράνομο.

H μεγαλύτερη κοτσάνα που ειπώθηκε ποτέ είναι πως ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό. Μεγάλη μερίδα του κόσμου το πιστεύει και πράττει ανάλογα.

Δεν πάει όμως έτσι. H μεγαλύτερη κοτσάνα που ειπώθηκε ποτέ είναι πως ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό. Μεγάλη μερίδα του κόσμου το πιστεύει και πράττει ανάλογα. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως θα καταπιούμε τέτοιες συμπεριφορές αμάσητες. Το νόμιμο δεν είναι αυτομάτως και ηθικό, ειδικά όταν είναι καταφανώς ανήθικο.

Θυμάστε μήπως την ταινία «Οι λέξεις», με τον Bradley Cooper; Παίζει έναν άσημο συγγραφέα ο οποίος βρίσκει ένα χειρόγραφο σ’ έναν παλιό χαρτοφύλακα και αποφασίζει να το πλασάρει ως δικό του. Είναι μια ταινία που πραγματεύεται, μεταξύ άλλων, τη συναισθηματική και ηθική πολυπλοκότητα του να κλέβεις τη δουλειά ενός άλλου για προσωπικό όφελος(*).

Η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων είναι ένα μέγα και ακανθώδες ζήτημα, ειδικά των ιδεών που δεν έχουν υλοποιηθεί, που κατοικούν ακόμα σε συρτάρια. Το ξέρω, όπως το ξέρουν όλοι οι άνθρωποι του κλάδου της επικοινωνίας, όλοι όσοι έχουν παρουσιάσει ιδέες σε πελάτες· ιδέες που οι πελάτες δεν «αγόρασαν», αλλά που, ως εκ θαύματος, υλοποιήθηκαν με την υπογραφή τρίτων.

Παράνομο προφανώς όχι, αφού τις περισσότερες φορές δεν αποδεικνύεται η πατρότητα μιας ιδέας. Ξεκάθαρα ανήθικο, με κεφαλαίο Α. Σας έχω κι ένα παράδειγμα που δεν σχετίζεται με πνευματικά δικαιώματα και άλλα συναφή, άυλα και τρέχα γύρευε.

Χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς αιδώ, γράφονται βιβλία με ιδέες άλλων, αντιγράφονται slogans, ιδρύονται εταιρείες, υιοθετούνται οράματα.

Τρέχον θέμα συζήτησης στον χώρο της ναυτιλίας, τουλάχιστον στην Ευρώπη, είναι η επιλογή πολλών ναυτιλιακών εταιρειών, να συνεχίζουν την εμπορική τους δραστηριότητα στη Ρωσία, μετά την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία και την έναρξη του πολέμου.

Είναι παράνομο το πάρε-δώσε αυτό; Όχι, είναι καθ΄ όλα νόμιμο. Τίθεται θέμα ηθικής, αφού έμμεσα στηρίζεται έτσι η οικονομία του Πούτιν; Ε ναι, τίθεται. Κυρίως τίθεται θέμα ανειλικρίνειας, γιατί στοιχηματίζω πως οι περισσότεροι εξ αυτών, αν ερωτηθούν ενώπιον τρίτων, θα πουν πως συντάσσονται με τη επικρατέστερη θέση, την επίσημη θέση της χώρας, κατά δηλαδή της ρωσικής εισβολής. Άλλα λες, άλλα κάνεις, καθόλου ωραίο πράγμα σε κάθε περίπτωση. Εν προκειμένω, νόμιμο μεν, αμφιβόλου ηθικής δε.

Επιστρέφοντας στη δύσκολη θέση που βρέθηκα πρόσφατα: το ότι δεν υπάρχει παρθενογένεση στις ιδέες είναι ελλιπής δικαιολογία για κάτι που είναι ξεκάθαρα κλοπή. Είναι ανήθικο –απαντώ στη φίλη που με ρώτησε τις προάλλες αν υπάρχει ηθική στις μέρες μας και ποιον τελικά αφορά– να εκμεταλλεύεσαι την ιδέα άλλου και να την εξελίσσεις χωρίς να τον εμπλέξεις.

Κάπως έτσι, χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς αιδώ, γράφονται βιβλία, αντιγράφονται slogans, ιδρύονται εταιρείες, υιοθετούνται οράματα. Έτσι υιοθετήθηκε και το προαναφερθέν όραμα, για να πετύχει κάποιος προσωπικούς στόχους, να ικανοποιήσει προσωπικές φιλοδοξίες. Συνηθέστατα δε, αυτοί που λειτουργούν έτσι, στην πορεία, πες-πες, πιστεύουν πως ήταν εξαρχής δική τους η ιδέα.

(*)Ευχαριστώ θερμά το ChatGPT που στην ερώτηση «μήπως γνωρίζεις μια ταινία για έναν συγγραφέα που κλέβει την ιδέα κάποιου άλλου για ένα βιβλίο», απάντησε με ένα κατεβατό, ξεκινώντας με τον τίτλο, τους συντελεστές και την υπόθεση και κλείνοντας με κριτικές της εποχής.

 

Διαβάστε ακόμα: Τουρισμός. Προσφορά και ζήτηση, ελαστικές τιμές, αρπαχτές και διαχρονική μετριότητα.

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top