XianSoldiers05-1190

    Παρότι η «Τέχνη του Πολέμου» είναι συνομήλικη του Παρθενώνα, δεν υπάρχει ούτε μια πρότασή που να μην κάνει κάποιον που κινείται στα υψηλά επιχειρηματικά χαρακώματα να αναφωνήσει «Απ’ το στόμα μου το πήρες!» και να μην αισθανθεί ότι αυτό που διαβάζει έχει απόλυτη σχέση με τη δική του πραγματικότητα. Εικονογράφηση: Κωστής Παπαθεοδώρου.

    Η πρώτη φορά που οι μη μυημένοι άκουσαν για τον Σουν Τζου και την «Τέχνη του Πολέμου» του ήταν ίσως το 1987, όταν ο Όλιβερ Στόουν, παραμερίζοντας τους προσωπικούς του δαίμονες (Βιετνάμ), ασχολήθηκε με τα «χρυσά αγόρια» της Γουόλ Στριτ στην ομώνυμη ταινία. Ο αδίστακτος, πάμπλουτος Γκόρτον Γκέκο (το ρόλο έπαιζε ο Μάικλ Ντάγκλας) λέει στον ανερχόμενο προστατευόμενό του Μπαντ (Τσάρλι Σιν) ότι δεν αφήνει τα πράγματα στην τύχη, αλλά κινείται βάσει του Σουν Τζου. «Δεν πετάω βέλη στον πίνακα. Στοιχηματίζω στα σίγουρα πράγματα. Διάβασε τον Σουν Τζου, την “Τέχνη του Πολέμου”. Κάθε μάχη κερδίζεται πρoτού καν αρχίσει».

    Ο Μπαντ, αφού διαβάζει το βιβλίο του Κινέζου πολέμαρχου, επιστρέφει και λέει στον Γκέκο: «Όλες οι πολεμικές συρράξεις βασίζονται στην εξαπάτηση. Αν ο εχθρός είναι ισάξιος, πολέμησέ τον· αν όχι, τεμάχισε και επανεκτίμησε». Στα τελευταία λόγια, ο Γκέκο χαμογελάει. Γιατί ακριβώς αυτή ήταν η δουλειά του. Να αγοράζει εταιρείες, να τις τεμαχίζει, να τις επανεκτιμά και να τις πουλά βγάζοντας υπερκέρδη.

    Χολιγουντιανές ανοησίες; Καθόλου! Παρότι η «Τέχνη του Πολέμου» είναι συνομήλικη του Παρθενώνα, είχε μια πραγματική αξία τόσο στη χρυσή εποχή της Γουόλ Στριτ (όπως και ο ήρωάς του, ο Στόουν δεν κάνει πράγματα στην τύχη) όσο και σήμερα. Ο λόγος δεν είναι μόνο ένας. Σαφώς ο οριενταλισμός βοηθάει (παρά το ότι η Άπω Ανατολή έχει έρθει πολύ κοντά μας, δεν παύει να ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία σε πολλούς)· το ίδιο και ο ρομαντισμός (η εικόνα του επιχειρηματία-στρατάρχη ή του μάνατζερ-στρατηγού που σχεδιάζει την επόμενη κίνησή του στο γραφείο-επιτελείο του επίσης ασκεί κάποια γοητεία). Παρ’ όλα αυτά, ο Σουν Τζου κατάφερε να υπερβεί την εποχή και το αντικείμενό του επειδή, όπως θα έλεγαν οι Αμερικανοί, «it makes sense».

    Φυσικά, το κείμενο (13 κεφάλαια, 8.500 λέξεις – ούτε καν τετραπλάσιο από το άρθρο που διαβάζετε) βρίθει ταοϊστικών στοιχείων· ο Σουν Τζου ήταν σύγχρονος του πατέρα του Ταοϊσμού, Λάο Τσε. Και, βεβαίως, όντας στρατηγός ο ίδιος, αναφέρεται στην πραγματική μάχη και στον πραγματικό πόλεμο – ακόμα κι αν εξαντλήσουμε τα αποθέματα ρομαντισμού μας, καμία επιχείρηση δεν είναι πραγματικός πόλεμος (αίματα, νεκροί, βόμβες και άλλες φρικαλεότητες). Όμως δεν υπάρχει ίσως ούτε μια πρότασή του που να μην κάνει κάποιον που κινείται στα υψηλά επιχειρηματικά χαρακώματα να αναφωνήσει «Απ’ το στόμα μου το πήρες!» και να μην αισθανθεί ότι αυτό που διαβάζει έχει απόλυτη σχέση με τη δική του πραγματικότητα.

    Ένα είναι σίγουρο: Δεν υπάρχει ανταγωνιστικός χώρος στον οποίο ο Σουν Τζου να μην έχει εφαρμογή. Ο πρώην προπονητής της Βραζιλίας και νυν της Πορτογαλίας Λουί Φελίπε Σκoλάρι χρησιμοποιεί αυτό το βιβλίο στις ποδοσφαιρικές του τακτικές. Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2002, μοίρασε στους παίκτες του από ένα αντίτυπο. Και το 2006, στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Γερμανίας, δήλωσε ότι εφάρμοσε τον Σουν Τζου προκειμένου να κερδίσει την Αγγλία.

    Τόσο οι γενικές αρχές της «Τέχνης του Πολέμου» όσο και οι πιο συγκεκριμένες στρατηγικές του μπορούν, χωρίς ιδιαίτερη φαντασία, να εφαρμοστούν άμεσα ή να εκκινήσουν ιδέες που θα οδηγήσουν σε πρακτικές εφαρμογές. Σε τελική ανάλυση, αν μπορεί κάποιος να είναι πρακτικός στον πόλεμο, μπορεί να είναι παντού. Πολλές ιαπωνικές εταιρείες έχουν αυτό το βιβλίο ως υποχρεωτικό για την εκπαίδευση των υψηλόβαθμων στελεχών τους. Είναι επίσης πολύ δημοφιλές στη Δύση, ως οδηγός επιτυχίας κάτω από ιδιαίτερα ανταγωνιστικές καταστάσεις.

    1. Η τέχνη του πολέμου είναι η τέχνη της εξαπάτησης. Απλά και κοφτά, ο Σουν Τζου θέτει εξαρχής στην «Τέχνη του Πολέμου» μια συμβουλή ύψιστης σημαντικότητας: Όπως και στον πόλεμο, ο ανταγωνιστής σου στις επιχειρήσεις δεν πρέπει να ξέρει τι έχεις στο μυαλό σου, ποια είναι τα σχέδιά σου και ποιες οι επόμενες κινήσεις σου. Άρα, άσε τον αντίπαλο στο σκοτάδι, μπέρδεψέ τον, σβήσε τα ίχνη σου και φτιάξε άλλα… Η εξαπάτηση αφορά σε κάθε διάσταση της «ένας προς έναν» εμπλοκής («αν είσαι ικανός, δείξε ότι είσαι ανίκανος, αν είσαι δραστήριος, δείξε ότι είσαι αδρανής» κ.λπ.). Μιλάμε για τη βάση κάθε αντικατασκοπίας (στρατιωτικής και επιχειρηματικής): τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, ώστε να μπορώ να γνωρίζω τι γνωρίζει ο αντίπαλός μου.

    2. Αν ο στρατός σου έχει δεκαπλάσια δύναμη από τον εχθρό, περικύκλωσέ τον. Αν έχει πενταπλάσια δύναμη από τον εχθρό, κάνε επίθεση. Αν έχει διπλή δύναμη από τον εχθρό, διάσπασέ τον. Αν έχει ίση δύναμη με τον εχθρό, κατάφερε να τον πολεμήσεις. Αν έχει μικρότερο μέγεθος από τον εχθρό, κατάφερε να τον παρακάμψεις. Αν είναι πιο αδύναμος από τον εχθρό, κατάφερε να τον αποφύγεις. Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι, κατά τον Σουν Τζου, μόνο η μεγάλη διαφορά μεγέθους (πενταπλάσια ή δεκαπλάσια) μπορεί να εξασφαλίσει τη νίκη, είτε χωρίς αναμέτρηση («περικύκλωσέ τον») είτε με αναμέτρηση («κάνε επίθεση»). Ακόμα και το διπλάσιο μέγεθος δεν εγγυάται αποτελέσματα (εξ ου και η συμβουλή «διάσπασέ τον»), ενώ από εκεί και κάτω τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ – «κατάφερε να τον πολεμήσεις, να τον παρακάμψεις ή να τον αποφύγεις». Παρά τα όσα μας λέει το Χόλιγουντ, η πραγματικότητα (βλ. η αγορά) είναι πιο σκληρή και ο Δαβίδ δεν νικάει πάντα τον Γολιάθ. Αυτό φυσικά στο Χόλιγουντ.

    3. Όταν κάποιος αντιμετωπίζει τους ανθρώπους με καλοσύνη, δίκαια και ηθικά, και τους δείχνει εμπιστοσύνη, ο στρατός θα είναι ενωμένος ψυχικά και θα υπηρετεί πάντοτε τον ηγέτη του με χαρά. Συμβουλή-χρυσάφι για έναν μάνατζερ που θέλει να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης για τους υφισταμένους του.

    Ένα καλό παράδειγμα στον κόσμο των επιχειρήσεων είναι η περίπτωση της Walt Disney έναντι της Columbia Pictures. H Disney είναι σήμερα μια από τις πιο θαυμαστές εταιρείες, εξαιτίας του ενδιαφέροντος που έδειχνε ο ιδρυτής της για τους συνεργάτες του. Στα τέλη του 1920, ο Ντίσνεϊ πλήρωνε το δημιουργικό του τμήμα περισσότερα λεφτά απ’ όσα έπαιρνε ο ίδιος. Και την ημέρα που πέθανε στο νοσοκομείο, σκεφτόταν φωναχτά πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί η εταιρεία του.

    Αντίθετα, ο Χάρι Κρον, το αντίστοιχο του Ντίσνεϊ στην Columbia, αποτελούσε την εικόνα ενός τυράννου που διατηρούσε ένα μακρύ μαστίγιο δίπλα από το γραφείο του. Ήταν τόσο μισητός που, όταν πέθανε, το 1958, κάποιος σχολίασε: «Τα 1.300 άτομα που παρακολούθησαν τη κηδεία του δεν είχαν σκοπό να του πουν το στερνό αντίο, αλλά να δουν αν όντως είχε πεθάνει». Η εγωκεντρική ιδεολογία του Κρον δεν μπορούσε να εμπνεύσει την επιχείρηση, η οποία άρχισε να αντιμετωπίζει αμέτρητα προβλήματα και τελικά το 1973 πουλήθηκε στην Coca-Cola.

    Φυσικά, η καλοσύνη δεν πρέπει να γίνεται εμπόδιο στην ικανότητα. Ο μάνατζερ δεν χρειάζεται να είναι κατ’ ανάγκη φίλος· αν είναι έντιμος και δίκαιος, μπορεί να κινητοποιήσει πολύ περισσότερο τους ανθρώπους του. Προσοχή όμως, λέει ο Σουν Τζου, «Αν ένας στρατηγός είναι καλός προς τους στρατιώτες του, αλλά δεν μπορεί να τους χρησιμοποιήσει, ή αν αγαπάει τους στρατιώτες του, αλλά δεν μπορεί να τους διοικήσει, ή αν δεν τους πειθαρχεί και δεν μπορεί να αποκαταστήσει την τάξη, οι στρατιώτες γίνονται σαν τα κακομαθημένα παιδιά και είναι άχρηστοι».

    Άρα, έντιμος και δίκαιος δεν σημαίνει υποχωρητικός – δεν είναι λίγα τα στελέχη που πιστεύουν ότι ο τρόπος να φανούν αποτελεσματικοί είναι να γίνουν έρμαια των υφισταμένων τους. Η τακτική αυτή δεν λειτουργεί ούτε στο στρατό ούτε στις επιχειρήσεις και οι επιτυχημένοι μάνατζερ (χτενίστε λίγο το μυαλό σας) είναι πιο πιθανό να γίνουν δυσάρεστοι παρά ευχάριστοι. Η εξισορρόπηση των χαρακτηριστικών από τα δύο προηγούμενα αποσπάσματα δίνει (και όχι μόνο για τον Σουν Τζου) το ενδεδειγμένο μοντέλο του ικανού διοικητή ανθρώπων.

    4. Ο στρατηγός είναι η δικλείδα ασφαλείας του Έθνους. Όταν αυτή υπάρχει, είναι βέβαιο ότι το Έθνος θα είναι ισχυρό. Αν δεν υπάρχει, είναι βέβαιο ότι το Έθνος δεν θα είναι ισχυρό. Συχνά όσοι κατέχουν διοικητικές θέσεις ξεχνούν ότι ο ρόλος τους είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των απαιτήσεων που αναφέρονται στο job description τους – αν ήταν έτσι, οποιοσδήποτε πληροί τα τυπικά προσόντα θα ήταν καλός μάνατζερ, και όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό δεν ισχύει. Όπως και ένα έθνος, μια εταιρεία χαρακτηρίζεται από την κεφαλή της, ταυτίζεται με αυτή και πορεύεται σύμφωνα με αυτή.

    Ακούγεται απλοϊκό, όμως ο λόγος που ένας καλός μάνατζερ πληρώνεται όσα πληρώνεται είναι επειδή η λειτουργία του είναι η πολυτιμότερη μέσα στο σύνολο που λέγεται εταιρεία. Πιο απτή απόδειξη; Τα σεμινάρια με εισηγητές μεγάλους μάνατζερ ή επιχειρηματίες που τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει de rigueur στον επιχειρηματικό κόσμο δεν είναι απλώς μόδα· η Virgin είναι ο Ρίτσαρντ Μπράνσον και η Microsoft είναι ο Μπιλ Γκέιτς.

    Στην επόμενη σελίδα: Αυτό που επιτρέπει στους φωτισμένους ηγέτες και στους καλούς στρατηγούς να κατακτούν τον εχθρό σε κάθε κίνηση είναι η πρόγνωση.

    1 2 3

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top