Πέδρο Ολάγια, «Παρίσι, 1826»

Ο Απρίλης τελειώνει αλλά η άνοιξη αργεί ακόμη να φτάσει. Κομμάτια μιας παλιάς καρέκλας φλέγονται στη σόμπα του ατελιέ του Ευγένιου Ντελακρουά, προβάλλοντας ένα τρεμάμενο φως πάνω στους στοιβαγμένους κόντρα στον τοίχο καμβάδες, τους σωρούς από παλιές εφημερίδες και μια νεκρά φύση από ρόδια που έχουν αρχίσει πια να σαπίζουν. Μισογονατισμένη πάνω σε μια στοίβα από μαξιλάρια, η Λωρ ποζάρει κοιτάζοντας προς το παράθυρο με τα χέρια ανοιχτά και το στήθος γυμνό. Φορά την υπέροχη ελληνική φορεσιά με χιτώνα, καζάκα και ζωνάρι που ο κύριος Ωγκύστ, ο φίλος του Ευγένιου, έφερε από το ταξίδι του στην Ανατολή. Κάνει κρύο, και στην ασάλευτη πόζα, το σαγόνι της Λωρ κάπου κάπου τρέμει.

To 2012 το βιβλίο κυκλοφόρησε, με το ίδιο εξώφυλλο, και στα ισπανικά, με τον τίτλο «Ηistoria menor de grecia» (εκδόσεις Acantilado)

Από την άλλη πλευρά του καβαλέτου, σαν σε μέρος πολύ μακρινό, ο νεαρός Ντελακρουά κινείται ακατάπαυστα μέσα σε μια σιωπή που κοιτά τα πάντα με φλογερά μάτια. Το έργο πρέπει να είναι έτοιμο για την Πεντηκοστή αν θέλει να πάρει μέρος στην περίφημη έκθεση που ετοιμάζει η γκαλερί Λεμπρέν. Από τότε που πριν δυο βδομάδες έφθασαν στο Παρίσι τα πρώτα νέα της σφαγής του Μεσολογγίου, όλοι οι φιλελεύθεροι της πόλης κινητοποιούνται για να οργανώσουν φιλανθρωπικές δράσεις και εράνους υπέρ των Ελλήνων. Όσοι ακόμα διατηρούν την ειλικρίνεια και τη συνείδησή τους βλέπουν στον αγώνα των Ελλήνων τον δικό τους αγώνα, τον αγώνα των ανθρώπων εναντίον της βαρβαρότητας. Τα κέρδη της έκθεσης της Λεμπρέν θα δοθούν στους Τούρκους ως λύτρα για την απελευθέρωση γυναικόπαιδων που αρπάχτηκαν μέσα απ’ τους ελάχιστους επιζήσαντες του Μεσολογγίου για να πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα, γι’ αυτό και ο Ντελακρουά θέλει ο πίνακάς του να παραπέμπει στην καταστροφή.

Αναμιγνύοντας τώρα τις ώχρες για αυτό το φεγγαρόλουστο δέρμα, συνειδητοποιεί την απόσταση που τον χωρίζει από τον εαυτό του πριν δυο χρόνια, όταν ζωγράφιζε στο ίδιο αυτό καβαλέτο τη Σφαγή της Χίου. Η σιωπή του ξέρει πως τότε υπήρχε κάποιος καιροσκοπισμός, υπερίσχυε η αναζήτηση ενός θέματος με περισσότερες εγγυήσεις για θρίαμβο στο Σαλόνι από εκείνο του βασιλιά Βαλτάσαρ βεβηλώνοντας τα δισκοπότηρα της Ιερουσαλήμ ή του Φαραώ της Αιγύπτου διατάζοντας να πεταχτούν στον Νείλο τα παιδιά όλων των Εβραίων. Και το πέτυχε· επιτέλους το έργο του απέσπασε κάποια αναγνώριση. Βέβαια, τα νέα της σφαγής της Χίου ήταν τότε συγκινητικά, αλλά ο Ευγένιος δεν τα είδε σαν θέμα για πίνακα ώσπου, αφού πέρασε ένας χρόνος, άκουσε τον παλαίμαχο συνταγματάρχη Βουτιέ να διηγείται ιστορίες από την Ελλάδα.

Τώρα είναι διαφορετικά. Τώρα ο Μπάυρον είναι νεκρός. Τώρα οι φωνές του δρόμου τον έκαναν να ξυπνήσει μέσα στη φρίκη. Τα πρώτα προσχέδια με αγάλματα και κλασικές αναφορές κάηκαν στη σόμπα. Εξαφανίζονταν λίγο λίγο από τον πίνακα τα κορμιά των γυναικόπαιδων που σάλευαν στο έδαφος. Έμεινε μόνο αυτή η λευκή φιγούρα, σαν λάβαρο της ανθρώπινης υπόστασης.

Τώρα, ο πίνακάς του δεν θα είναι πια ο πίνακας ενός πολέμου: θα είναι εκείνος όλων των πολέμων. Για να απαθανατίσει αυτά τα τραγικά γεγονότα που ακόμα δεν αποτελούν ιστορία, δεν θα ζωγραφίσει τις στρατιές ούτε τις μάχες της ηρωικής πολιορκίας· θα ζωγραφίσει μονάχα μιαν ανθρώπινη μορφή που, μέσα στη νύχτα, χαμένη και αθώα, ανοίγει τα χέρια για να παραδοθεί στο παράλογο. Θα την ζωγραφίσει με το σώμα στητό και το στήθος γυμνό, πατώντας σε αιματοβαμμένες πέτρες, την ώρα που παραδίδεται υποταγμένη, μες στο απέραντο της εγκατάλειψής της, απεικονισμένη την ύστατη στιγμή, όταν τα μάτια της κοιτούν στο εσωτερικό με την αθωότητα και την ευγένεια των ζώων.

Από τότε που αποφάσισαν την τελική στάση, η Λώρ ποζάρει με το αριστερό γόνατο πάνω σε μια στοίβα από μαξιλάρια και το βλέμμα χαμένο στο τζάμι του παράθυρου. Ο Ευγένιος, απέναντί της, βυθισμένος στη σιωπή, ζωγραφίζει έναν λαμπρό χιτώνα στο σκούρο φόντο της νύχτας, μια φευγαλέα έκλαμψη, μια λευκή φλόγα.

(Από το βιβλίο «Ελλάδος Ελάσσων Ιστορία», εκδ. Παπαζήση, 2012. Ο πίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά στον οποίο αναφέρεται ο συγγραφέας είναι «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσσολογγίου»).

TAGS :
1821 ζωγραφική Ντελακρουά

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook