Τα 20 καλύτερα -νέα- βιβλία ξένης λογοτεχνίας. Τι θα διαβάσουμε στις διακοπές

Καλοκαίρι χωρίς διάβασμα δεν γίνεται. Δίχως δέσμευση, συγκεκριμένο σκοπό ή προοπτική. Μόνο για την ανάγκη του «χασίματος» λίγο από την πραγματικότητα. Το ζητούν, άλλωστε, οι διακοπές αυτό το ξεπέταγμα από ό,τι μαςε περιβάλλει. Σας προτείνουμε είκοσι από τα καλύτερα βιβλία ξένης λογοτεχνίας της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής που αξίζει τον κόπο να αφεθείτε στη χάρη τους. Καλές αναγνώσεις.

 

 

1. O Σταθμάρχης Φαλλμεράυερ – Γιόζεφ Ροτ (εκδ. Άγρα)

Θα μπορούσε να το είχε γράψει αυτό το μικρό διαμάντι ο Άντον Τσέχοφ; Ναι, αλλά το έγραψε ένας άλλος «μεγάλος», ο Γιόζεφ Ροτ. Ενας πικρός αποχαιρετισμός σε μια εποχή (της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας) που φεύγει με σκληρό τρόπο. Μια ιστορία ανευόδωτης αγάπης ανάμεσα στον σταθμάρχη Φαλλμεράυερ και την κόμησσα Βαλέβσκα.

Γνωρίστηκαν κάτω από ακραίες συνθήκες (έπειτα από ένα σιδηροδρομικό ατύχημα), ενώθηκαν μέσα στην καπνιά του πολέμου (καίτοι ανήκαν σε αντιμαχόμενα μέρη) για να χαθούν έτσι απλά, όπως χάνονται οι άνθρωποι, όταν ο κατάκοιτος άντρας της κόμησσας επιστρέψει από το πεδίο των μαχών.

Μέσα σε ελάχιστες σελίδες, ο Ροτ πλέκει τη μεγάλη ιστορία μέσα στη μικρή δίχως να αφήνει ίχνος ψυχικής αμυχής να χαθεί από τον πυρήνα των ηρώων του. Ένα μικρό κομψοτέχνημα που σε αφήνει με ραγισμένη την καρδιά. Σφύζει η μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου. Η παρούσα έκδοση αξίζει και για έναν ακόμη λόγο: συμπληρώνεται από το εκτενές κείμενο του Διονύση Καψάλη που φέρει τον τίτλο «Η φούγκα της νοσταλγίας/Για τον Γιόζεφ Ροτ). Ένα κείμενο που ξεκλειδώνει τον Ροτ, «τον κορυφαίο των αποχαιρετισμών».

 

 

---

 

2. Ο Τουρίστας – Ολεν Στάινχαουερ (εκδ. Πόλις)

Είναι σφόδρα πιθανό: ο τίτλος θα σας ξεγελάσει. Παραπέμπει σε θερινή ραστώνη, σε ήσυχες ημέρες του Αυγούστου και σε φολκλορικές ατραξιόν σε νησιά. Καμία σχέση! Αν ζούσε ο Τζον Λε Καρέ και ο Γκράχαμ Γκρην θα είχαν σφίξει το χέρι στο «νιόβγαλτο» ταλέντο από τις ΗΠΑ, τον Όλεν Στάινχαουερ που μας προσφέρει ένα old school εσπιονάζ.

Τουτέστιν: ένα καθαρόαιμο κατασκοπικό μυθιστόρημα, με το οποίο εισάγει στη λογοτεχνική πανίδα και τον κεντρικό του ήρωα, τον Μάιλο Γουίβερ. Ναι, τούτος ο Γουίβερ είναι «τουρίστας». Ανήκει σε μια επίλεκτη ομάδα της CIA με περιοχή δράσης την Ευρώπη. Είναι ένας άνθρωπος χωρίς ρίζες, χωρίς πατρίδα, χωρίς προοπτική. Έως τη στιγμή που αποφασίζει να φτιάξει σπιτικό, να κάνει μια πιο κανονική ζωή και να αποχωρήσει από την «τουριστική» δράση.

Κάπου εδώ, όμως, αντιλαμβάνεται κανείς τι θα πει τραγικός ήρωας: αυτός που δεν μπορεί να ξεφύγει από το παρελθόν του και που αυτό τον τραβάει σαν ρουφήχτρα. Ο κάποτε «Τσαρλς Αλεξάντερ» (όνομα-προσωπείο που χρησιμοποιούσε παλαιότερα) επιστρέφει για να εμπλακεί σε ένα σκοτεινό ιστό που υφαίνει η προδοσία, οι δολοπλοκίες και μάχες για τα πετρέλαια του Σουδάν. Κανένας δεν είναι αθώος, ούτε καν ο Γουίβερ που αισθάνεται πλέον τόσο κουρασμένος που ακόμη και μια αυτοκτονία θα τον έσωζε από το υπαρξιακό του άχθος. Ένα κλασικό page turner. Άριστη η μετάφραση της Άλκηστις Τριμπέρη.

---

 

3. Σάγκι Μπέιν – Ντάγκλας Στιούαρτ (εκδ. Μεταίχμιο)

Ποιος δεν θυμάται τα σκληρά χρόνια της Θάτσερ; Ο Ντάγκλας Στιούαρτ με το μυθιστόρημά του «Σάγκι Μπέιν» μας μεταφέρει στη Γλασκόβη της δεκαετίας του ’80. Τα πάντα είναι θαμμένα κάτω από τη σκοτεινιά της ανεργίας και την προσπάθεια των απλών ανθρώπων να τα φέρουν βόλτα. Διαφέρει, άραγε, η Άγκνες Μπέιν από όλο αυτό τον συρφετό βουτηγμένων στην αυτολύπηση ανθρώπων;

Ναι, διότι ελπίζει πως θα πετύχει κάτι καλύτερο στη ζωή της. Θέλγεται από την glossy ζωή που εμφανίζουν τα περιοδικά, έλκεται από την ομορφιά και προσπαθεί να τη διατηρεί πάνω της. Από την άλλη, όμως, δεν διαφέρει και τόσο πολύ, καθώς η μοίρα της είναι σχεδόν προδιαγεγραμμένη. Όταν η άντρα της θα σηκωθεί και θα φύγει, η Άγκνες να βουτηχτεί για τα καλά στο πέλαγος του αλκοόλ. Η πτώση της είναι ραγδαία και παταγώδης.

Τα παιδιά της, ζώντας σε ένα επικίνδυνο περιβάλλον, αναγκάζονται να φύγουν με τη σειρά τους. Όλα πλην ενός: του Σάγκι Μπέιν που μέσα του καίει άσβεστη η φλόγα της ελπίδας πως θα έρθουν καλύτερες ημέρες και ότι η μητέρα του, τελικά, θα καταφέρει να γλιτώσει από το πιοτό. Μεγαλώνοντας, ο Σάγκι, αναζητεί και τη δική του θέση σ’ αυτόν τον τρεμάμενο κόσμο, τη δική του υπαρξιακή και σεξουαλική ταυτότητα. Ως τη στιγμή που θα καταλάβει τη διαφορετικότητά του, μέσα από τα μάτια των άλλων.

Ο Στιούαρτ παίζει με τις διαθέσεις: από την ωμότητα περνάει στο συναίσθημα με χαρακτηριστική επιδεξιότητα. Φτιάχνει ένα μυθιστόρημα «αλήθειας» μέσα στο οποίο υπάρχουν τα φωτεινά σημεία, αλλά και οι σκιές. Για το βιβλίο αυτό έλαβε το βραβείο Man Booker 2020. Η Σταυρούλα Αργυροπούλου έχει κάνει άριστη δουλειά στη μετάφραση.

---

 

4. Αρκαδία – Εμμανυέλ Μπαγιαμάκ-Ταμ (εκδ. Πόλις)

Μπορεί να υπάρξει στις μέρες μας ένα κοινόβιο που θα είναι η επιτομή της ανεκτικότητας, της ελευθεριότητας, του αγνού έρωτα – ολότελα μακριά από τον τεχνολογικό πολιτισμό; Τη δεκαετία του ’60 κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό. Κι όμως, η Μπαγιαμάκ-Ταμ μας μεταφέρει στο σήμερα, κάπου στη Νότια Γαλλία όπου το Liberty House υπό τον εμπνευσμένο γκουρού του, τον Αρκαντύ, προσφέρει στους μη προνομιούχους της κανονικότητας (ραχιτικούς, γκέι, λεσβίες, ναρκομανείς, διπολικοί κλπ, μια ελπίδα αγάπης και συναδέλφωσης.

Εκεί μεγαλώνει και η νεαρή Φαρά με τους γονείς της. Φτάνοντας στην εφηβεία, ορμώμενη από την τρελή προσμονή της σωματικής ένωσης, διαπιστώνει πως δεν είναι ούτε κορίτσι ούτε αγόρι. Μαθαίνει ότι πάσχει από το σύνδρομο Rokitanski, μια σπάνια γενετική πάθηση που μετατρέπει το σώμα σε κάτι «ενδιάμεσο». Η Φάρα δεν έχει αναπτυγμένο κόλπο και μήτρα, ενώ σιγά σιγά τείνει να μοιάζει και να αισθάνεται ότι βρίσκεται σε μια αμφίσημη κατάσταση ως προς τον προσδιορισμό του φύλου της.

Κι όμως, στο Liberty House, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μαθαίνει να ζει  με την ασπίδα της ανεκτικότητας (ή ίδια έτσι κι αλλιώς είναι διαφορετική και με ελάχιστη καλλονή). Τα πάντα αλλάζουν όταν θα εμφανιστεί ένας μετανάστης που θα πυροδοτήσει διάφορες εξελίξεις. Έχουμε ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης, σεξουαλικής αναζήτησης, πολιτικής τοποθέτησης, αλλά και μια αλληγορία για πράγματα που αφορούν τις σημερινές κοινωνίες. Η πολύ καλή μετάφραση ανήκει στη Χαρά Σκιαδέλλη.

---

 

5. Ανωμαλία – Ερβέ Λε Τελιέ (εκδ. Opera)

Kαι ξαφνικά «σκάει» αυτό το βιβλίο του Λε Τελιέ, λαμβάνει το Βραβείο Goncourt 2020, το διαβάζεις, σε ξεμυαλίζει και τα «χτυπήματα» έρχονται από παντού: εμπρηστική υπόθεση, τεχνικές γραφής που σε βρίσκουν κατά κύματα (βγαλμένες από το εργαστήριο δυνητικής γραφής/OULIPO, του οποίου ο Τελιέ είναι μέλος) και όταν το τελειώσεις, δεν ξέρεις αν πράγματι το τελείωσες.

Μια πτήση της AirFrance από Νέα Υόρκη προς Παρίσι πέφτει σε έναν σωρειτομελανία, το πλήρωμα και οι 243 επιβάτες του τραβούν τον παθών τους τον τάραχο. Δεν θα είναι το μόνο που θα συμβεί. Ένα άλλο αεροπλάνο (με το ίδιο πλήρωμα και τους ίδιους επιβάτες) έχει περάσει τα ίδια σε απόσταση τριών μηνών. Ακριβώς όπως το διαβάζετε. Τα πάντα συμβαίνουν παράλληλα, σαν μια τρύπα στο χρόνο.

Μαθαίνουμε την ιστορία έντεκα επιβατών, αλλά γνωρίζουμε και τα διπλότυπά τους. Εκεί που το cyberpunk συναντάει την pop κουλτούρα και εκεί που ο Τραμπ, ο Μακρόν και ο Σι Τζινπίνγκ συναπαντιούνται με μια λογοτεχνία αιχμής που αφήνει τα πάντα ανοιχτά (σαν ένα ανοιχτό φιλοσοφικό-οντολογικό παιχνίδι). Ευφυές, σπινθηροβόλο, παιγνιώδες, εθιστικό μυθιστόρημα. Έξοχη η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη.

 

---

 

6. Mπίλλυ Μπαντ, Ναύτης – Χέρμαν Μέλβιλ (εκδ. Αντίποδες)

Ένα άκρως επιτυχημένο βιβλίο αφήνει όλα τα άλλα του ίδιου συγγραφέα στη σκιά. Κατά μείζονα λόγο: για όλους μας ο Μέλβιλ είναι ταυτισμένος με τον ανόθευτο ρομαντισμό του Μπόμπυ Ντικ. Κι όμως, αρκετά χρόνια μετά, βρισκόμενος στην όψιμη περίοδο της αναθεώρησης, ο Μέλβιλ μάς παραδίδει αυτή τη νουβέλα ως μια ύστατη παρακαταθήκη.

Ένα αληθινό κομψοτέχνημα με ποικίλους νεωτερισμούς που διατηρεί την αλκή του ακόμη και στις μέρες μας. Ο Μπίλλυ Μπαντ, ο Ωραίος Ναύτης, στρατολογείται αναγκαστικά στο πολεμικό πλοίο Bellipotent και θερμαίνει τους πάντες (από τον καπετάνιο έως το κατώτερο προσωπικό) με την ομορφιά και τη φυσική του αθωότητα. Είναι σαν μια αγγελική μορφή που κουβαλάει όλο το ρίγος της καλοσύνης. Κι όμως, ο οπλονόμος Τζων Κλάγκαρντ, μια μορφή υπολογισμένης και εγκεφαλικής κακότητας, του στήνει παγίδα κατηγορώντας τον ευθέως για υποκίνηση ανταρσίας μέσα στο πλοίο. Οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες, άμεσες και δραματικές.

Η νουβέλα διαθέτει μια κρυπτική μαγεία. Ο Μέλβιλ περισσότερα αποσιωπά παρά αποκαλύπτει. Ακόμη και σήμερα μελετητές του έργου του προσπαθούν να ξεκλειδώσουν τις υπόγειες διαδρομές των σκέψεών και των συμβολισμών που τον οδήγησαν να γράψει αυτό το μικρό αριστούργημα. Εξαιρετική η μεταφραστική απόδοση από τους Παναγιώτη Κεχαγιά και Κώστα Σπαθαράκη.

 

---

 

7. Mην πεις λέξη, Πάτρικ Ράντεν Κιφ (εκδ. Μεταίχμιο)

Μακριά από τον περίκλειστο κόσμο της Γηραιάς Αλβιώνας και με τα ελάχιστα μέσα της δεκαετίας του ’80 και των αρχών του ’90, εδώ στην Ελλάδα μαθαίναμε αποσπασματικά τι συνέβαινε στη Β. Ιρλανδία με την τρομοκρατική δράση του IRA. Όμως, μήπως και οι ίδιοι οι Ιρλανδοί γνωρίζουν όλη την αλήθεια; Μπορεί οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ Ενωτικών, Προτεσταντών και αγγλικού στρατού να τερματίστηκαν το 1998,  εντούτοις η σιωπή, κάτι σαν επιβαλλόμενη ομερτά, κάλυψε πολλές σκληρές αλήθειες.

Το βιβλίο του αμερικανού δημοσιογράφου Πάτρικ Ράντεν Κιφ είναι αποτέλεσμα μακράς έρευνας και εστιάζει στην ιστορία της απαγωγής της Τζιν Μακόνβιλ από τους μαχητές του IRA με την κατηγορία ότι λειτουργούσε ως πράκτορας των Άγγλων. Παράλληλα, αναπτύσσεται η ιστορία της Ντολούρς Πράις (εικονίζεται στο εξώφυλλο), μιας άτεγκτης μαχήτριας, που φυλακίστηκε για τις πράξεις της και στη συνέχεια έστρεψε την πλάτη στον ένοπλο αγώνα. Τι ξέρουμε για τον ηγέτη του Σιν Φέιν, Τζέρι Άνταμς που αρνιόταν πεισματικά τη σχέση του με τον IRA, ενώ στην πραγματικότητα ήταν ενεργό μέλος του;

Τι ξέρουμε για τους διπλούς πράκτορες εντός του ένοπλου κινήματος, τις προδοσίες και τις προσωπικές ίντριγκες. Το βιβλίο διαβάζεται ως μαρτυρία, ντοκουμέντο, αλλά και ως πολιτικό θρίλερ. Πολύ καλή δουλειά έχει κάνει ο Κωστής Πανσέληνος στη μετάφραση αυτού του καίριου και δυνατού βιβλίου.

---

 

8. Άνθρωποι στο περιθώριο – Ούλριχ Αλεξάντερ Μπόσβιτς (εκδ. Κλειδάριθμος)

Με τον «Ταξιδιώτη», τούτο το κρυμμένο για χρόνια μυθιστόρημά του, ο Μπόσβιτς αποτυπώνει με ενάργεια, σφρίγος και δύναμη τη Νύχτα των Κρυστάλλων. Είναι η στιγμή που οι ναζί ολετήρες έχουν αρχίσει να ξεδιπλώνουν το βάναυσο σχέδιο του πογκρόμ κατά των Εβραίων. Με το μυθιστόρημά του «Άνθρωποι στο περιθώριο», το σκηνικό είναι ομοίως σκληρό, αδυσώπητο και ενδυναμωμένο από εικόνες που σε αφήνουν σε εμβροντησία.

Η δράση μεταφέρεται στα χρόνια του Μεσοπολέμου και της Βαϊμάρης. Τότε που η τραυματισμένη και ηττημένη Γερμανία τρώει τις σάρκες της. Η οικονομία βρίσκεται στο ναδίρ, η ανέχεια είναι η καθημερινή μέγγενη των απλών ανθρώπων, εκείνων που βρέθηκαν ξαφνικά στο περιθώριο.

Παρουσιάζοντας μια πλειάδα από αυτές τις χαρακτηριστικές φιγούρες της εποχής, ο Μπόσβιτς μας παραδίδει ένα σκοτεινό καλειδοσκόπιο από το οποίο αναδύεσαι προβληματισμένος για το πόσο οι ιστορικές συνθήκες μπορούν να ποδοπατήσουν τα όνειρα των απλών ανθρώπων. Τι κρίμα που ο Μπόσβιτς πέθανε νωρίς και δεν κατάφερε να μας δώσει κι άλλα έργα από εκείνη την ταραγμένη εποχή. Η πολύ καλή μετάφραση ανήκει στην Μαρία Αγγελίδη και τον Άγγελο Αγγελίδη.

 

 

---

 

9. Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ – Γουίλιαμ Φώκνερ (εκδ. Gutenberg)

Aμερικανικός Νότος στην επινοημένη Πολιτεία Γιονκπατόφα. Ο Φώκνερ σε τούτο το έπος μιλάει ευθέως με τα λόγια της Αρχαίας Τραγωδίας και της Βίβλου δημιουργώντας ένα κείμενο απύθμενης ωραιότητας, παρά το κρυπτικό και πυκνό ύφος που ακολούθησε σε όλα τα βιβλία του και πολύ περισσότερο σε τούτο (μαζί με το Βουή και Μανία).

Δεν υπάρχει περίπτωση να μην μας έρθει στο νου ο επιβλητικός Αγαμέμνονας όταν διαβάζουμε για τον νεφελώδη, σκληροτράχηλο, επίμονο και εξουσιαστικό Συνταγματάρχη Σάτπεν που καταφτάνει μια ωραία πρωία στην πολίχνη Τζέφερσον της Γιονκπατόφα με σκοπό να πάρει τις εκτάσεις ενός Ινδιάνου με κάθε δυνατό τρόπο, έτσι ώστε να εδραιώσει τη μικρή «αυτοκρατορία» του.

Με το έτσι θέλω αποκτάει και τη γυναίκα του, την κόρη ενός προτεστάντη ιερέα, την Έλεν. Η οικογένεια μεγαλώνει, τα παιδιά τους γεννιούνται και ανοίγουν τα φτερά τους. Κι όμως, το παρελθόν του Σάτπεν (εντελώς νεφελώδες) θα περιπλέξει τα πράγματα και θα οδηγήσει σε αιμομικτικές σχέσεις, φόνο και αναπόδραστη κατάρα που θα οδηγήσει στην πτώση του οίκου των Σάτπεν.

Ο γεννήτοράς της, άλλωστε, θα διατηρήσει με τις τυφλές πράξεις του την έννοια του τραγικού ήρωα. Ένα από τα κορυφαία μυθιστορήματα της παγκόσμια λογοτεχνίας, πολυστρωματικό και γεμάτο ποικίλες ερμηνείες, έρχεται ξανά στα μέρη μας με νέα μετάφραση από την Μαργαρίτα Ζαχαριάδου που αναμετρήθηκε με το «θηρίο» και μας παρέδωσε ένα άξιο μετάφρασμα. Πρόκειται για τιτάνια προσπάθεια που πρέπει να επαινεθεί.

---

 

10. Ο Μπράβος – Άλαν Τρότερ (εκδ. Gutenberg)

Hard boiled, νουάρ και ό,τι άλλο θέλετε μπορείτε να πείτε γι΄αυτό το ευφάνταστο βιβλίο του Άλαν Τρότερ. Ακόμη και ο τίτλος του «βαράει» στο ψαχνό. Πόσο μάλλον οι δύο ήρωες του μυθιστορήματος. Ο Μποξ και ο περίεργος   «______» (σ.σ. δεν είναι τυπογραφικό λάθος, έτσι αναφέρεται) που περιδιαβάζουν μια πόλη που είναι γεμάτη από «καλά» παιδιά: απατεώνες, κακοποιούς, κουμπουροφόρους, βίαιους outsider.

Ο Μποξ δεν έχει κανένα πρόβλημα να απαντήσει στη βία με ανάλογη δόση βίας. Σκοτώνει ό,τι και όποιον βρει μπροστά του, αρκεί προηγουμένως να έχει λάβει την κατάλληλη παραγγελία. Ένα βράδυ μπροστά από μια παρτίδα πόκερ θα συναντήσει έναν συγγραφέα μυθιστορημάτων που δεν φημίζεται για την αξιοσύνη του με τις λέξεις και ένα ντετέκτιβ που είναι το συνώνυμο της κρυψίνοιας και του μυστηρίου. Οι δύο τους θα εμπλέξουν τον Μποξ και τον συνεργάτη του σε ένα λαβύρινθο από τον οποίο μόνο εύκολο δεν είναι να απεγκλωβιστούν και μάλιστα δίχως απώλειες.

Προσέξτε τη γλώσσα και τη δράση στο μυθιστόρημα, είναι δουλεμένα με ιδιαίτερο τρόπο. Ο υπαρξισμός του Καμύ συναντάει τη νουάρ μαεστρία του Τσάντλερ. Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης κάνει επιδέξιες κινήσεις μέσα στους δαιδάλους του κειμένου και μας παρέχει τις δυνατότητες να τις περάσουμε με τη σειρά μας δίχως δυσκολίες.

 

---

 

11. Οι μέρες του ουράνιου τόξου – Αντόνιο Σκαρμέτα (εκδ. Κλειδάριθμος)

Χιλή, δικτατορία του Πινοτσέτ. Ο καθηγητής Φιλοσοφίας Ροδρίγο Σάντος συλλαμβάνεται και τότε ο γιος του, Νίκο, μαζί με την αγαπημένη του, Πατρίσια Μπετίνι, αναλαμβάνουν να βρουν τρόπο να τον σώσουν. Πώς γίνεται να δημιουργήσεις ένα «τούνελ» προς την ελευθερία σε μια χώρα που τη δυναστεύει η σιδηρά πυγμή της βίας;

Ο Σκαρμέτα επιστρατεύει ακόμη και το λεπταίσθητο χιούμορ και το μπολιάζει με το γκρίζο χρώμα που έχει καθίσει πάνω από την χώρα. Κάπως έτσι σφυρηλατεί και τη σχέση πατέρα-γιου. Εχουμε να κάνουμε με μια πραγματική ιστορία. Κάπως έτσι, στις 5 Οκτωβρίου 1988, στη Χιλή, δεκαπέντε λεπτά διαφημιστικού χρόνου στάθηκαν ικανά να ρίξουν τον αιμοσταγή Πινοτσέτ από τον θρόνο του.

Η μετάφραση ανήκει στην Αγγελική Βασιλάκου. Ο Σκαρμέτα έγινε γνωστός διεθνώς από την ταινία Ιl Postino, η οποία βασίστηκε σε δικό του μυθιστόρημα (βλ. El Cartero de Neruda).  Το μυθιστόρημα Οι μέρες του ουράνιου τόξου τιμήθηκε το 2011 με το Βραβείο Ιβηροαμερικανικής Πεζογραφίας Premio Planeta – Casa de América.

 

 

 

---

 

12. Καταγωγή – Στάσα Στάνισιτς (εκδ. Εστία)

Πώς συμμαζεύεις το παρελθόν σου που ολοένα ξεγλιστράει; Πώς μιλάς για μια χώρα που πλέον δεν υπάρχει; Ο Σάσα Στάνισιτς προέρχεται από το Βίζεγκραντ της Βοσνίας. Αναγκάστηκε να φύγει άρον άρον για τη Γερμανία όταν η πάλαι ποτέ ενωμένη Γιουγκοσλαβία έγινε ρημαδιό και οι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας, όπως η οικογένειά του, υποχρεώθηκαν από τους Σέρβους σε διωγμό.

Χρησιμοποιώντας άλλοτε το χιούμορ κι άλλοτε τα δραματικά σπαράγματα της μνήμης (ή της μυθοπλαστικής μνήμης), ο Στάνισιτς μας προσφέρει ένα παλίμψηστο μνήμης και οικογενειακών γεγονότων, μέσα από τα οποία προσπαθεί και ο ίδιος να τοποθετήσει τον εαυτό του, να κατανοήσει τι είναι και τι δεν είναι και, τέλος πάντων, τι σημαίνει πατρίδα γι’ αυτόν. Μιλούν με τον τρόπο τους οι νεκροί, τα φίδια, η φύση, παλιοί του συμμαθητές, άνθρωποι που γνώρισε και έχασε, οι γιαγιάδες και οι παππούδες του και ένα Yugo.

Κάθε κεφάλαιο είναι και μια ψηφίδα μνήμης που συνενώνει την προσωπική του ιστορία. Λιτό, αλλά αρκετά δραστικό μυθιστόρημα που έλαβε το 2019 το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας στη Γερμανία. Αλλωστε, πλέον, ο Στάνισιτς διαμένει εκεί, αλλά, αλήθεια, μόνο εκεί; Η πολύ καλή μετάφραση ανήκει στον Κώστα Κοσμά.

---

 

13. Η ταχεία της Βουδαπέστης – Μilos Barichof (εκδ. Στιγμός)

Aν το παράλογο του πολέμου και η υπαρξιακή καταβύθιση της ζωής χρήζουν αναζήτησης και μελέτης, τότε ο Σλοβάκος Milos Barichof καλά κάνει και τα βάζει να συλλειτουργήσουν σ΄αυτή τη νουβέλα που μας μεταφέρει στον Μεγάλο Πόλεμο και συγκεκριμένα στην απομακρυσμένη πόλη Τερεζίνμπουργκ, που Κύριος οίδε πού βρίσκεται στον χάρτη.

Τυπικά ανήκει στη Δυαδική Μοναρχία της αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Εκεί, λοιπόν, έχει στρατοπεδεύει το «ένδοξο σύνταγμα των Ουλάνων του Βασιλείου των Δύο Σικελιών». Σύμφωνα με διαταγή του Γενικού Επιτελείου Στρατού, το στράτευμα οφείλει να μετακινηθεί σε μια περιοχή που ανήκει στην Κροατία, έτσι ώστε ο χώρος να μετατραπεί σε στρατιωτικό νεκροταφείο.

Τότε αρχίζουν τα προβλήματα, καθώς δεν περνάει πολύς καιρός που άπαντες συνειδητοποιούν πως ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Κάπως έτσι, το στρατιωτικό νεκροταφείο, το λεγόμενο πια Μνημούρια, καταλαμβάνει όλη την έκταση της πόλης με αναπάντεχες συνέπειες. Ναι, το παράδοξο κείται μπροστά μας ολοζώντανο. Η μετάφραση ανήκει στην Maria Simonovicova-Μοσχίδου.

---

 

14. Το τέλος – Καρλ Ούβε Κνάουγκορντ (εκδ. Καστανιώτης)

Αν έχετε φτάσει έως το «τέλος», τότε σημαίνει ότι η autofiction του Καρλ Ούβε Κνάουγκροντ σας κράτησε το ενδιαφέρον. Η αλήθεια είναι ότι το έχει κάνει σε εκατομμύρια αναγνώστες, αν κρίνουμε από τις πωλήσεις της εξάτομης μυθιστορηματικής αυτοβιογραφίας του που φέρει τον γενικό τίτλο «Ο αγώνας μου».

Εχουμε μάθει τα πάντα ή, τέλος πάντων, αυτά που εκείνος αποφάσισε να εκθέσει στα προηγούμενα βιβλία του: τις σχέσεις με τον πατέρα του, με τις γυναίκες, με την οικογένειά του, με τους ποικίλους εθισμούς του, με τα παιδικά του χρόνια. Τώρα, στον έκτο και τελευταίο τόμο έρχεται η ώρα της αποτίμησης αυτού του πράγματος που αποφάσισε να γράψει και να εκτιμήσει τις επιπτώσεις που είχε το καλλιτεχνικό του εγχείρημα στη ζωή του.

Μπορεί να του έδωσε αναγνωρισιμότητα και πολλαπλά κέρδη, αλλά συνήθως όλα αυτά έρχονται μαζί με αναπόδραστες ζημίες. Για τον Κνάουγκορντ, η λογοτεχνία συμβαδίζει με τη ζωή. Η μια μπολιάζει με υλικό την άλλη. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ταυτίζονται. Στο τέλος, ο δαιμόνιος Καρλ Ούβε μας εκθέτει και τις δικές του σκέψεις για τον Χίτλερ. Η μετάφραση, όπως και των άλλων τόμων, ανήκει στον Σωτήρη Σουλιώτη που από τον πρώτο -κιόλας- τόμο είχε καταφέρει να βρει το σφυγμό του κειμένου.

 

---

 

15. Η τρυφερή αδιαφορία του κόσμου – Πέτερ Σταμ (εκδ. Καστανιώτης)

Να ξανά το ίδιο ερώτημα: μπορεί η ζωή να εισχωρήσει στη μυθοπλασία; Ή πόσο μπορεί η λογοτεχνία να περπατήσει με τα παπούτσια της πραγματικότητας; Ο Ελβετός Πέτερ Σταμ με τούτο το μεστό και πυκνό μυθιστόρημα στοχάζεται πάνω στο δίπολο, δίχως φυσικά να μπορεί να δώσει απάντηση (ποιος μπορεί;). Πώς θα σας φαινόταν αν μπορούσατε να ζήσετε ξανά τη ζωή σας;

Ο Κριστόφ, ο ήρωας του βιβλίου, δίνει ραντεβού με τη Λένα, μια νεότερη γυναίκα στο νεκροταφείο της Στοκχόλμης. Του θυμίζει έντονα την πεθαμένη γυναίκα του, την Μαγκνταλένα που ήταν ηθοποιός. Μόνο που η Λένα συμβιώνει επίσης με συγγραφέα και, ναι, είναι επίσης ηθοποιός. Ποιος περιπαίζει ποιον;

Προς τι όλες αυτές οι συμπτώσεις; Τι θέλει να του πει η μοίρα; Ο Σταμ μιλάει με τρόπο δεξιοτεχνικό για τη σχέση με τον άλλο εαυτό μας και τη στιγμή που κάνει θα συμβεί και θα μας κλονίζει ανεπανόρθωτα. Η μετάφραση ανήκει στη Μαριάννα Τσάτσου.

 

 

 

---

 

16. Διαζώνη – Γουίλιαμ Μπάροουζ (εκδ. Τόπος)

Μπάροουζ πάντα και πάντα. Γιατί όσα και να διαβάσεις γι’ αυτόν ή απ’ αυτόν, δεν φτάνουν. Στη Διαζώνη μεταφερόμαστε στο 1954, τότε που ο Μπάροουζ μετέβη και εγκαταστάθηκε στην Ταγγέρη. Έναν τόπο που πότισε το έργο και την ψυχοσύνθεσή του. Αλλωστε, υπήρξε το σκηνικό για τις υφολογικές μεταμορφώσεις του που έμειναν στην ιστορία της λογοτεχνίας.

Η ζωή του Μπάροουζ εκείνης της περιόδου σκιαγραφείται σε αυτή την εκπληκτική συλλογή από σύντομα έργα, αυτοβιογραφικές βινιέτες, επιστολές και καταχωρίσεις σε ημερολόγια. Όλα τους αναδεικνύουν το χαρακτηριστικό καυστικό χιούμορ του και ταυτόχρονα ανιστορούν τον εθισμό του στα ναρκωτικά και στο σεξ, που αποτελούν βασικά μεταφορικά σχήματα στο έργο του. Το κείμενο που σηματοδοτεί το πραγματικό σημείο καμπής για τον Μπάροουζ ως συγγραφέα είναι ο συναρπαστικός «Λόγος» –ένας μακροσκελής, σεξουαλικά σφοδρός και εσκεμμένα προσβλητικός αφορισμός–, ένα κράμα εξομολογήσεων, λογυδρίων και φαντασίας.

Πρόκειται για ορόσημο στη διαδρομή του προσωπικού του ύφους, ενός ύφους το οποίο ωρίμασε πλήρως στο Γυμνό Γεύμα. Ουσιαστική είναι η εισαγωγή του Τζέιμς Γκράουερχολτς που κάνει ακόμη πιο οικείο τον απαράμιλλο Μπάροουζ. Η εύστοχη μετάφραση ανήκει στον Γιώργο Μπέτσο.

---

 

17. Η σκοτεινή όψη των πραγμάτων – Μάριο Αντρέα Ριγγόνι (εκδ. Loggia)

O Mάριο Αντρέα Ριγκόνι είναι αυθεντικό «παιδί» της λογοτεχνίας, ένα πνεύμα αναγεννησιακό (έχει συγγράψει μελέτες για τον Λεοπάρντι και έχει μεταφράσει Σιοράν) που όμως καταφέρνει να μετουσιώσει σε ιστορίες (μικρές κυρίως) όλα όσα τον στοιχειώνουν ή τον συγκινούν. Κάπως έτσι προέκυψε αυτό το βιβλίο που περιλαμβάνει 17 διηγήματα και ένα παραμύθι.

Εκεί μέσα συνυπάρχουν δημιουργικά ο κόσμος του Μπόρχες, του Καλβίνο, του Πόε, του Κάφκα ή του Χέμινγουεϊ, όπως έχουν εντυπωθεί στο λογοτεχνικό σύμπαν του Ριγκόνι. Η πρόζα του είναι κομψή και εύπλαστη. Πάνω από όλα, μυστηριακή, αλλά όχι γριφώδης. Σε όλα τα διηγήματά του υπάρχει εκείνη η κρυφή πτυχή των πραγμάτων και των καταστάσεων που δεν φαίνεται και ο άνθρωπος παλεύει να αποκαλύψει.

Οι παγίδες βρίσκονται μπροστά στους ήρωες, αλλά και τον αναγνώστη κι αυτό είναι από τα μαγικά στοιχεία του Ριγκόνι. Η άξια μετάφραση ανήκει στη Μαρία Φραγκούλη.

 

 

 

 

---

 

18. Το δέρμα – Σέρχιο δελ Μολίνο Αντρέα Ριγγόνι (εκδ. Ίκαρος)

Το δέρμα είναι το τελευταίο οχυρό του εαυτού μας, αλλά και το σύνορο με το έξω κόσμο. Μας περιέχει και το περιέχουμε. Ο αφηγητής του βιβλίου πάσχει από μια αυτοάνοση ασθένεια που του απαγορεύει να πηγαίνει στην παραλία ή να φοράει ανάλαφρα καλοκαιρινά ρούχα.

Έτσι αναζητεί τα «τέρατα» που τον περιβάλλουν (οι άνθρωποι), ομιλούν για τη δική του «τερατώδη» φύση. Η ζωή πολλών αναγνωρίσιμων προσώπων –όπως του Στάλιν, του Εσκομπάρ, του Απντάικ, του Ναμπόκοφ, αλλά και κινηματογραφικών ηρώων του Σκορτσέζε– έχει επηρεαστεί από το στιγματισμένο δέρμα τους.

Οι περιπέτειές τους, παράλληλα με αυτές του αφηγητή, μας αποκαλύπτουν περισσότερα για τον ρόλο της εξωτερικής εμφάνισης, του καλλωπισμού, της υπέρμετρης χρήσης φαρμακευτικών ουσιών και τη σχέση τους με τον ρατσισμό και τις ταξικές διακρίσεις. Οι ιστορίες αυτές μιλούν για μια ανθρώπινη εμπειρία: τον φόβο να αποκαλυφθεί στους άλλους το ποιοι είμαστε πραγματικά. Η εύστοχη μετάφραση ανήκει στη Μαρία Παλαιολόγου.

 

 

 

---

 

19. Ιστορία μιας καθωσπρέπει οικογένειας – Ρόζα Βεντρέλλα (εκδ. Πατάκη)

Η Βεντρέλλα έχει ονομαστεί ως η Έλενα Φερράντε του Μπάρι. Με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Και η αλήθεια είναι ότι η «κακορίζικη Μαρία» φέρνει κάτι από τις γυναίκες που πλάθει και η Φερράντε. Υπάρχει μια ακατέργαστη ομορφιά στις λέξεις της.

Το μυθιστόρημα μάς μεταφέρει στη δεκαετία του ’80, στις φτωχογειτονιές του Μπάρι όπου το καλοκαίρι τα παιδιά του δίνουν και καταλαβαίνει. Οι εικόνες του μυθιστορήματος κινητοποιούν όλες τις αισθήσεις. Ακόμη κι εκείνη της όσφρησης (έχεις την αίσθηση ότι τριγύρω σου κάποια μάνα μαγειρεύει κάτι στην κουζίνα της).

Ανάμεσα σ’ αυτά τα παιδιά βρίσκεται και η Μαρία Ντε Σάντις. Ενα «σκληρό» μουτράκι, δύσκολο και δύστροπο που ζει με την αγράμματη μητέρα της, τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια της και τον σκληροτράχηλο έως βάναυσο πατέρα της. Ναι, όλοι την ξέρουν ως «Κακορίζικη», αλλά η ίδια ονειρεύεται πως θα πετάξει μια μέρα μακριά από αυτή τη μιζέρια και διαβάζοντας θα καταφέρει να φτιάξει ένα άλλο μέλλον.

Συμπαραστάτης της θα είναι ο Μικέλε, ένα παιδί μιας αντίπαλης οικογένειας, με τον οποίο θα συνδεθεί με στενή φιλία που συν τω χρόνω θα βαθύνει και θα γίνει γνήσια αγαπητική. Πάρα πολύ εύστοχη και «ζεστή» η μετάφραση της Δήμητρας Δότση.

 

---

 

20. Άγρια όνειρα θα ‘βλεπα – Μισέλ Μπισσί (εκδ. Πατάκη)

Πεθαίνουν οι ερωτικές ιστορίες; Οι έρωτες μπορεί, αλλά όχι και ό,τι τους συνθέτει. Οι αναμνήσεις, άλλωστε, είναι πάντα παρούσες να μας τους θυμίζουν. Στη ζωή της Νατύ, όμως, οι συμπτώσεις αυτές γίνονται ξαφνικά υπερβολικά πολλές.

Σαν να την κάνει να ξαναζήσει την ερωτική περιπέτεια που εξαιτίας της παραλίγο να τινάξει τη ζωή της στον αέρα. Αλλά ποιος; Παρελθόν και παρόν επαναλαμβάνονται σε σημείο που κάθε λογική εξήγηση καταρρίπτεται — θα αναγκαστεί άραγε η Νατύ να παραδεχτεί πως ο χρόνος μπορεί στ’ αλήθεια να γυρίσει πίσω; Μήπως πρέπει να πιστέψει ότι δεν υπάρχουν τυχαία γεγονότα; Ότι είναι όλα προκαθορισμένα;

Το μυθιστόρημα κινείται σε ταξιδιωτικούς ρυθμούς από το Μόντρεαλ στο Σαν Ντιέγκο και από τη Βαρκελώνη στην Τζακάρτα και διακρίνεται για την ψυχική του ένταση και τη λεπταίσθητη καταγραφή των συναισθημάτων των ηρώων. Πολύ καλή η μετάφραση της Μυρτώς Καλοφωλιά.

 

 

 

Διαβάστε ακόμα: Πολ Όστερ – το πολλαπλό είδωλο ενός σπουδαίου συγγραφέα.

 

 

TAGS :
βιβλία λογοτεχνία μυθιστόρημα ξένη λογοτεχνία