80 χρόνια Διονύσης Σαββόπουλος: ο άνθρωπος που αγαπάμε να «μισούμε»

Οκτώ δεκαετίες μιας ζωής γεμάτης επεισόδια.

Οκτώ δεκαετίες είναι ένα κόκκος μπρος στον ατελεύτητο χρόνο. Κι όμως, για κάποιους ανθρώπους, ο χρόνος έχασε την ρυθμική γραμμικότητά του. Βίωσε παλινδρομήσεις, σταματήματα, πάγωσε ή, άλλοτε, έτρεξε με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Κάποια στιγμή, όμως, έρχεται η ώρα να ξαποστάσει και να δει τι προκάλεσε στον άμοιρο πρωταγωνιστή. Όχι πολλά, αν σκεφτεί κανείς πως ο Διονύσης Σαββόπουλος που σήμερα κλείνει τα 80 του χρόνια (γεννήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1944) παραμένει ένας ανήσυχος νέος (εντός), αλλά και ένας εστέτ αναρχικός (εντός, εκτός και επί τα αυτά).

Αν σήμερα μιλάμε για την περίωνυμη cancel culture, ωσάν να είναι γέννημα των κοινωνικών δικτύων, που, εν μια νυκτί είναι ικανά να καθαιρέσουν προσωπικότητες, να διαγράψουν καριέρες και να αποφανθούν (ωσάν παλαιό λαϊκό δικαστήριο του βουνού) για την αυθεντικότητα ή μη ενός εκάστου, τότε θα χρειαστεί να επανεξετάσουμε την απαρχή του φαινομένου. Ο Νιόνιος πρέπει να είναι από τους πρώτους Έλληνες που δέχθηκε τη μήνι του κοινού πριν καν εμφανιστούν στις ρούγες τα social media.

Λες και το τραβούσε το… αίμα του ή γιατί ποτέ δεν κρύφθηκε πίσω από προφάσεις και αμαρτίες άλλων, ο Σαββόπουλος από την αρχή κιόλας της καριέρας του συμπορεύτηκε με τη διαλεκτική της αγάπης και του μίσους, που έτρεφε ο κόσμος γι’ αυτόν. Υπήρξαν, δε, άνθρωποι (οι ίδιοι άνθρωποι) που άλλοτε τον ασπάστηκαν κι άλλοτε τον έφτυσαν κατάμουτρα. Σε όλα αυτά τα αντιφατικά συναισθήματα κρύβεται -ωστόσο- το πάθος. Το δικό του και των άλλων. Το πάθος, δε, είναι μια ακραία πτυχή του πόθου. Πόθος γι’ αυτό που δεν αντέξαμε να ακούμε ή πόθος γι’ αυτό που θέλαμε να γίνουμε, αλλά δεν τα καταφέραμε.

Με τον αγαπημένο του Μάνο Χατζιδάκι.

Όπως πολύ σωστά έχει πει ο Μάνος Χατζιδάκις (από τους λίγους ανθρώπους που τον υπερασπίστηκαν), «Ο Σαββόπουλος υπήρξε το άλλοθι της προδομένης ζωής κάποιων». Κυρίως των αριστερών, για να λέμε όλη την αλήθεια. Αυτοί ήταν που τον τοποθέτησαν αρχικά σε ένα βάθρο και στη συνέχεια έσπασαν το καλούπι. Ίδιον της αριστερής «καθαρότητας» να κατακρημνίζει ό,τι έχτισε. Ιδού ο πόθος και το πάθος εν ταυτώ.

Για τους θιασώτες του Σαββόπουλου, υπήρξε μια ξεχωριστή περίπτωση στο ελληνικό τραγούδι. Μπήκε ανάμεσα στα ιερά «τέρατα» (Θεοδωράκης, Χατζιδάκις) και ως γήινος και πιο κοντινός στο απλό κοινό, μίλησε για πράγματα της καθημερινότητας με απόλυτα ποιητικό τρόπο. Αν ο Βασίλης Βασιλικός ήταν ο πρώτος που απαίτησε να γραφτεί στην ταυτότητά του το επάγγελμα «λογοτέχνης», ο Σαββόπουλος ήταν αυτός που, εν τοις πράγμασι, καθιέρωσε τον όρο «τραγουδοποιός». Έκτοτε, κάμποσοι επίγονοι χρωστούν αυτή την ιδιότητα στον Νιόνιο. Ήταν οι άνθρωποι που έγραφαν στίχους, μουσική και τραγουδούσαν τα άσματά τους. Όπως ακριβώς έκανε και ο ίδιος.

Ήταν ροκ σε μια εποχή που η συγκεκριμένη μουσική αποτελούσε «κόκκινο»πανί για τους χουντικούς και τους νοικοκυραίους. Ήταν λαϊκός, κάτι που αποτέλεσε έγκλημα καθοσιώσεως για τους πούρους του εντέχνου και της… ποιότητας. Στον «Μπάλλο» θα φτιάχνει αυτό, που, κάλλιστα, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως βαλκανικό ροκ. Ήταν αριστερός όταν αυτό από μόνο του έφτανε να σε στείλει στην Μπουμπουλίνας ή σε κάποιο ξερονήσι και δεξιός όταν οι αγανακτισμένοι και οι αντιμνημονιακοί υπόσχονταν κρεμάλες στους ξεπουλημένους.

Τελικά, είτε έτσι είτε αλλιώς, ο Σαββόπουλος διατήρησε τη φωνή της αριστοκρατικής ανεξαρτησίας του, καθώς ποτέ δεν εντάχθηκε οργανικά σε ένα κόμμα. Και να ήθελε, που όπως αποδείχθηκε δεν το ήθελε, σε ποιο κόμμα ακριβώς να εντασσόταν;

Πάντοτε κομψός και ωραίος.

Η ΕΔΑ τον είχε κατηγορήσει ως μικροαστό για το «Βιετνάμ γιε-γιε». Το ΚΚΕ του τράβηξε το αυτί πολλάκις: άλλοτε για τον περιβόητο στίχο «…και το κόμμα με τραβάει από το μανίκι», αλλά και για τους Αχαρνείς του, στους οποίους περνούσε γεννές δεκατέσσερις την αριστερή φιλολογία της Μεταπολίτευσης.

Όσο για την περίοδο του «Κουρέματος» και των «Κωλοελλήνων», εκεί το μίσος προς το πρόσωπό του έφτασε στο απόγειο. Μήπως, άραγε, τον στήριξε η δεξιά, τη στιγμή που οι αριστεροί τον κατηγορούσαν ότι διέβη τον Ρουβίκωνα με το ιεροτελεστικό του κούρεμα και ξύρισμα; Όχι, διότι ποτέ δεν τον αισθάνθηκε «δικό» της. Σε αντίθεση με την αριστερά που τον θεωρούσε για κάποια χρόνια άξιο τέκνο της, δίχως όμως ο Νιόνιος να της το ζητήσει.

Άγιος δεν υπήρξε ο Σαββόπουλος, ούτε κι αυτό το κείμενο έχει τον χαρακτήρα αγιογραφίας. Ακόμη κι ο ίδιος έχει κάνει την αυτοκριτική του για την κόντρα του με τον Θάνο Μικρούτσικο και τον Μανώλη Ρασούλη. Τα αδηφάγα ΜΜΕ έκαναν λόγο και για κόντρα του με τον Τζίμη Πανούση, ενώ οι τηλεοπτικές του μάχες με τον Βασίλη Ραφαηλίδη ακόμη και σήμερα τραβούν κόσμο στο youtube.

Mε την Άσπα, τη γυναίκα της ζωής του.

Έχει κατηγορηθεί για τα πάντα: ίσως το μόνο που δεν του έχει αποδοθεί ακόμη είναι το πρωπατορικό αμάρτημα. Τον είπαν κοινότατο κλέφτη τραγουδιών, αντιγραφέα, υποταγμένο και πλούσιο. Του την έπεσαν όταν έβγαλε στο Ηρώδειο την Καλομοίρα μέσα από μια τούρτα. Τον έψεξαν όταν στην εκπομπή του «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι» προσκάλεσε καλλιτέχνες που δεν ανήκαν στη λεγόμενη ποιτική μουσική. Τον έριξαν το ανάθεμα όταν πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Κι αργότερα όταν μίλησε κατά του Τσίπρα και των αριστερών ιδεολογημάτων. Όταν πήρε σαφή θέση στο δημοψήφισμα, όταν στήριξε τον Νταλάρα που οι ακραίοι τον γιαούρτωναν, όταν στην πανδημία τάχθηκε με τα μέτρα της κυβέρνησης και όταν είπε δημόσια την άποψή του για τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Για τους ακραιφνείς, ο Σαββόπουλος μοιάζει στον Θεοδωράκη ως προς τις οβιδιακές αλλαγές πλεύσης που έκαναν σε πολιτικό επίπεδο. Λες κι ένας άνθρωπος οφείλει να ακολουθεί έως τα γηρατειά του μια ιδέα και πάνω σ’ αυτή να αναγεννάται και να θανατώνεται ταυτοχρόνως.

Ως επαναστατημένος νέος και την περίοδο του κουρέματος.

Ογδόντα χρόνια μετά, είναι καιρός να παραδεχθούμε πως η ελληνική μουσική θα ήταν διαφορετική χωρίς τον Σαββόπουλο. Του αξίζει αυτό το καλλιτεχνικό παράσημο, έστω κι αν έχει πολλά χρόνια να δημιουργήσει κάτι καινούργιο. Είναι, επίσης, καιρός ως ελληνική κοινωνία να αποδεχθούμε πως πάντα θα υπάρχουν καλλιτέχνες που θα ακολουθούν το ρεύμα της καρδιά τους και όχι του κοινού. Ανελεύθερος καλλιτέχνης σημαίνει κουτσουρεμένος από χέρι, άρα ανενεργός.

Μίλια μακριά, στις μέρες μας, ο Νικ Κέιβ (τον οποίο έχει διασκευάσει ο Σαββόπουλος με το «Άδεια μου αγκαλιά») κατηγορείται ότι είναι απολιτίκ, λάτρης της βασιλείας και υπέρμαχος του Ισραήλ. Μόνο που ο καλλιτέχνης οφείλει να απαντάει μέσω του έργου του και όχι με προγραμματικές δηλώσεις λες και είναι πολιτικός παράγοντας.

Αν ο Σαββόπουλος είναι ο άνθρωπος που αγαπάμε να μισούμε, τότε το πρόβλημα είναι δικό μας κι όχι δικό του. Θα ήταν καλύτερο και πιο παραγωγικό να βλέπουμε στην αντίθεση τη γόνιμη διαφορετικότητα και στην άρνηση, τη θέση μιας δημιουργίας. Λιγότερο μίσος, αδέλφια, λιγότερο μίσος. Δεν έβλαψε κανέναν. Ούτε και τον Νιόνιο που σήμερα γίνεται ένας ωραίος 80άρης νέος.

Διαβάστε ακόμα: 50 χρόνια «Μπάλλος». Όταν ο Νιόνιος έγινε Διόνυσος.

TAGS :
Διονύσης Σαββόπουλος

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook