Από το Παρίσι στο Βερολίνο με την Audemars Piguet: Tα «μαλακά ερείπια» του Ανδρέα Αγγελιδάκη

Ο εικαστικός Ανδρέας Αγγελιδάκης (φωτογραφία: Vassilis Karidis. Courtesy of the artist / Audemars Piguet Contemporary).

Ο avant garde ελληνονορβηγός εικαστικός Ανδρέας Αγγελιδάκης (Αθήνα, 1968) αυτοπροσδιορίζεται ως αρχιτέκτονας που δεν χτίζει κτίρια, αλλά προτιμά να τα απολαμβάνει σαν τα βουνά, τα σύννεφα και τις παραλίες, σαν μια εκτεταμένη εκδοχή της φύσης που μας περιβάλλει.

Παρόλα αυτά οικοδομεί και τεύχει από μικρός: το πρώτο του έργο ήταν ένα μαλακό καταφύγιο από μαξιλάρια του καναπέ για τον ίδιο και τα ξαδέλφια του μέσα στο οποίο έπαιζαν βιντεοπαιχνίδια Atari, σαν μέσα σε ένα απαλό ντόλμεν – ντόλμεν ονομάζουμε τα μεγαλιθικά οικίσματα της προϊστορικής Ευρώπης, που στεγάζονται από έναν τεράστιο επίπεδο λίθο.

Τα “μαλακά ερείπια” βρίσκονται διαχρονικά στο επίκεντρο της δουλειάς του καλλιτέχνη (φωτογραφία: audemarspiguet.com).

Η πρώτη παιδική αυτή κατασκευή φαίνεται ότι ήταν επιτυχημένη, καθώς τα “μαλακά ερείπια” βρίσκονται διαχρονικά στο επίκεντρο της δουλειάς του, όπως συμβαίνει στο Center for the Critical Appreciation of Antiquity. Episode 2: Crash Pad Revisited. Το ελληνιστί Κέντρο για την Κριτική Εκτίμηση της Αρχαιότητας είναι μια ανάθεση του Audemars Piguet Contemporary και παρουσιάστηκε πέρσι τον Οκτώβριο στον ιστορικό χώρο Espace Niemeyer στο Παρίσι – η πρώτη ανάθεση της Audemars Piguet Contemporary που εμφανίστηκε στη γαλλική πρωτεύουσα – και επανεκτέθηκε αυτές τις ημέρες επικαιροποιημένο στο Πρώην Εβραϊκό Σχολείο Θηλέων του Βερολίνου (Auguststrasse 11-13), ένα διατηρητέο μοντερνιστικό κτίριο του μεσοπολέμου.

Αριστερά: Το ρολόι της Audemars Piguet στην είσοδο της φουαρ Art Basel των Παρισίων. Δεξιά: Η Audrey Teichmann, επιμελήτρια της Audemars Piguet Contemporary, με τον Χάρη Ντάβλα.

Η νέα εγκατάσταση αποτελεί σύντηξη της περσινής παρισινής με μια παλαιότερη, το Crash Pad (2014), η οποία ήταν το πρώτο soft pieces περιβάλλον που σχεδίασε ο Αγγελιδάκης για την 8η Μπιενάλε του Βερολίνου, το 2014, και εκτέθηκε στο KW Institute for Contemporary Art.

Tο Crash Pad ήταν το πρώτο soft pieces περιβάλλον που σχεδίασε ο Αγγελιδάκης για την 8η Μπιενάλε του Βερολίνου το 2014 (φωτογραφία: domusweb.it).

Τα τότε μαλακά ερείπια καλύφθηκαν με ανατολίτικα χειροποίητα υφαντά χαλιά, τα οποία έχουν επανέλθει στην νέα εγκατάσταση, η οποία θυμίζει λίγο τσαντίρι, και συνυπάρχουν με τα ελληνοπρεπή μαλακά ερείπια, περίπου όπως τα κιλίμια και τα μπουκαλάκια-ούζου-κίονες συνυπάρχουν στα αθηναϊκά καταστήματα τουριστικών σουβενίρ.

Ο αθηναϊκός αχταρμάς – αισθητικός, ιστορικός, ακουστικός – είναι επίσης μια θεμελιακή αναφορά στη δουλειά του Αγγελιδάκη.  Το “εγκατεστημένο” περιβάλλον του Center for the Critical Appreciation of Antiquity μάς καλεί να ξανασκεφτούμε την πολύπλοκη ιστορία της Αθήνας και της Ελλάδας, από την υπερπροβεβλημένη ελληνική αρχαιότητα μέχρι την αποσιωπημένη οθωμανική περίοδο.

Τα “μαλακά ερείπια” είναι κατασκευασμένα από τυπωμένο μουσαμά και γεμισμένα με αφρώδες υλικό (φωτογραφία: audemarspiguet.com).

Όπως επισημαίνει ο επιμελητής της έκθεσης Denis Pernet, της Audemars Piguet Contemporary: “Τα πολλαπλά επίπεδα του έργου τέχνης ενσωματώνουν την αρχιτεκτονική, την αρχαιολογία, την ποπ κουλτούρα, τη νυχτερινή ζωή και τον μαζικό τουρισμό – και κλείνουν το μάτι στην προσωπική ιστορία του καλλιτέχνη”.

Ο ψευδοεπιστημονικός τίτλος της έκθεσης προσκαλεί ακριβώς τον επισκέπτη σε αυτόν τον προβληματισμό για το πώς καταναλώνεται σήμερα ο ελληνικός πολιτισμός σε παγκόσμιο επίπεδο. Το Center for the Critical Appreciation of Antiquity διερευνά τη σχέση μας με την αρχαιολογία και, για τον καλλιτέχνη, την αυτοεξέταση ως αρχαιολογία του εαυτού και της ιστορίας της δικής του καλλιτεχνικής πρακτικής. Με αυτή την έννοια η εγκατάσταση είναι ταυτόχρoνα χώρος (αυτο)ανασκαφής όσο και κέντρο μελέτης για την αρχαιότητα αλλά και τη σύγχρονη πόλη, και την μεταξύ τους διάδραση.

Το “εγκατεστημένο” περιβάλλον του Center for the Critical Appreciation of Antiquity μάς καλεί να ξανασκεφτούμε την πολύπλοκη ιστορία της Αθήνας και της Ελλάδας (φωτογραφία: audemarspiguet.com).

Τα “μαλακά ερείπια”του Ανδρέα Αγγελιδάκη είναι ταυτόχρονα γλυπτά αλλά και απολύτως χρηστικά έπιπλα, κατασκευασμένα από τυπωμένο μουσαμά και γεμισμένα με αφρώδες υλικό, πράγμα που επιτρέπει τη χρήση της εγκατάστασης για συζητήσεις και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, ή γιατί όχι, για να καθἰσει κἀποιος αναπαυτικά ή και να ξαπλώσει και να αναστοχαστεί επάνω στα ζητήματα που θέτει η έκθεση, ή απλά να ονειρευτεί τους δασύτριχους Κενταύρους που ερέθιζαν τη φαντασία του καλλιτέχνη στην εφηβική ηλικία του.

Mπλοκ ψευδο-ερειπίων από μαλακό αφρολέξ που παρουσίασε ο καλλιτέχνης στην Documenta 14 της Αθήνας (φωτογραφία: poufomania.com).

Η πολυχρηστικότητα των αρχαιομαξιλαριών είχε ήδη διαπιστωθεί και στην Documenta 14 της Αθήνας (2017), όταν ο πολυκαλλιτέχνης είχε εγκαταστήσει στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων στο Πάρκο Ελευθερίας (έδρα της ΕΑΤ/ΕΣΑ επί δικτατορίας) πίσω από το Μέγαρο Μουσικής 68 «μπλοκ ψευδο-ερειπίων» από μαλακό αφρολέξ επενδεδυμένο με καμβά σε όψη εμφανούς μπετόν, μια διπλή αναφορά στους σκελετούς από οπλισμένο σκυρόδεμα των αθηναϊκών πολυκατοικιών και την Πνύκα, όπου κατά την αρχαιότητα συνερχόταν η αθηναϊκή Εκκλησία του Δήμου. Σε αυτά τα γλυπτά-μαξιλάρια-καθίσματα είχε γίνει η Συνέντευξη Τύπου της διοργάνωσης και κατόπιν πολλές performances (ή ορθότερα per-foam-ances!) και άλλες εκδηλώσεις.

Τα καινούργια μαξιλάρια έχουν ως σημείο αναφοράς τον Ναό του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα, γνωστού και ως Στήλες, και παίζουν ακριβώς με αυτή την ιδέα, καθώς και με την πληροφορία ότι μέχρι τον 19ο αιώνα και την συνεπακόλουθη καθιέρωση του χώρου ως αρχαιολογικό μνημείο από το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος, σύμφωνα με την νεωτερική ευρωπαϊκή αντίληψη περί αρχαιότητας και μνημείων, οι κίονες φιλοξενούσαν στυλίτες, δηλαδή μοναχούς που ζούσαν απομονωμένοι στην κορυφή μιας κολόνας, στήλης ή στύλου.

Ο σχεδιαστής προτίμησε να εφαρμόσει τον πιο προσαρμόσιμο στο σχήμα της πολυθρόνας ιωνικό ρυθμό (φωτογραφία: audemarspiguet.com).

Ως ειδικότερη αναφορά σε αυτή την παράδοση, οι επισκέπτες είδαν έναν κίονα να στέκει κρεμασμένος από ικρίωμα, αλλά και μια μεταξοτυπία με τον Ναό του Ολυμπίου Διός όπου πλάι στους ως σήμερα ιστάμενους κίονες βρίσκεται μια επιπλέον στήλη από πλαστικά στοιχεία σωλήνα αποκομιδής οικοδομικών υλικών (!) με έναν αναχωρητή στην κορυφή της: έτοιμο ίσως να διολισθήσει προς τον κάδο όπου καταλήγουν τα ανεπιθύμητα οικοδομικά υλικά μιας απερχόμενης συλλογικής ταυτότητας.

Κατασκευαστικά, τα μαξιλάρια αποτελούνται από αφρό και τυπωμένο καμβά και έχουν παραχθεί από την ελληνική βιοτεχνία poufomania επάνω σε σχέδια του δημιουργού, διαμορφωμένα στον υπολογιστή: τα soft ruins είναι ερείπια φτιαγμένα από… software. Ο καλλιτέχνης, παρεμπιπτόντως, προτίμησε να εφαρμόσει τον πιο προσαρμόσιμο στο σχήμα της πολυθρόνας ιωνικό ρυθμό με τους συμμετρικούς πλευρικούς κοχλίες αντί για το καλαθόσχημο κιονόκρανο του κορινθιακού ρυθμού, σύμφωνα με τον οποίο ολοκληρώθηκε ο Ναός του Ολυμπίου Διός κατά τη ρωμαϊκή περίοδο από τον φιλέλληνα αυτοκράτορα Αδριανό. Η ιδεολογική χρήση του παρελθόντος συμβαίνει ενίοτε να παραμερίζει τέτοιες μικρές πραγματολογικές λεπτολογίες.

Αριστερά: Ο Olivier Audemars απευθύνει χαιρετισμό στους εκλεκτούς καλεσμένους στο δείπνο που παρέθεσε η Audemars Piguet μετά τα εγκαίνια της έκθεσης. Το Andro ήταν ένα από τα μόλις δύο ελληνικά μέσα ενημέρωσης που προσκλήθηκαν. Δεξιά: Ο εκδότης του Andro Κίμων Φραγκάκης με τον Ανδρέα Αγγελιδάκη στο εστιατόριο Laperouse, την παραμονή των εγκαινίων της έκθεσης.

Ο Andreas Angelidakis, όπως είναι γνωστός διεθνώς, είναι ο ένας από τους 20 καλλιτέχνες που έχουν λάβει ανάθεση από το Audemars Piguet Contemporary από την ίδρυση του προγράμματος το 2012. Το Audemars Piguet Contemporary αναθέτει έργα τέχνης με δύο τρόπους.

Αφενός, στο πλαίσιο του Studio Audemars Piguet, οι καλλιτέχνες αναπτύσσουν φιλόδοξα έργα τέχνης σε διάφορες κλίμακες σε συνεργασία με την ομάδα επιμελητών της AP, επιτρέποντάς τους να εξερευνήσουν νέα πεδία στην τέχνη τους.

Αφετέρου, στα πλαίσια του Audemars Piguet Art Commission, ενός διετούς διαγωνισμού, μέσω του οποίου επιλέγεται ένας καλλιτέχνης – που δεν είναι ακόμη διεθνώς αναγνωρισμένος- για να αναπτύξει ένα έργο τέχνης μεγάλης κλίμακας σε συνεργασία με έναν προσκεκλημένο επιμελητή. Τα έργα που έχουν προκύψει από αυτές τις προσκλήσεις έχουν εκτεθεί σε 57 διαφορετικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο.

Η ιδεολογική χρήση του παρελθόντος μεταφερόμενο στο σήμερα (φωτογραφία: audemarspiguet.com).

Αξίζει τέλος να τονιστεί ότι η πρώτη εγκατάσταση του Center for the Critical Appreciation of Antiquity στο Παρίσι έγινε σε ένα κτίριο ιδιαίτερο για την ιστορία και την αρχιτεκτονική του: Το Espace Niemeyer είναι ένα έργο του διάσημου βραζιλιάνου αρχιτέκτονα Oscar Niemeyer, κατασκευασμένο για να στεγάσει τα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας.

Προσαρμοζόμενο στις εξελίξεις των καιρών, ένα μέρος του κτιρίου πλέον διατίθεται για γραφεία, εκθέσεις, επιδείξεις μόδας, και άλλες δραστηριότητες. Όπως γνωρίζουμε και από την επανάχρηση των μνημείων της κλασικής αρχαιότητας, η ποιοτική αρχιτεκτονική εξυπηρετεί διαχρονικές ανάγκες που συχνά υπερβαίνουν την αρχική σύλληψη των δημιουργών της.

Διαβάστε ακόμα, 50 χρόνια Royal Oak: το οκταγωνικό αστέρι της Audemars Piguet.

TAGS :
έργα τέχνης καλλιτέχνης τέχνη

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook