Έτος Μπετόβεν με Λεωνίδα Καβάκο στο Carnegie Hall

Ο Λεωνίδας Καβάκος θα συμπράξει ακόμα μια φορά με δύο κορυφαίους συναδέλφους του, τον πιανίστα Emanuel Ax και τον τσελίστα Yo-Yo Ma, σε σονάτες για βιολί και πιάνο, βιολοντσέλο και πιάνο και τα Τρίο (Jennifer Taylor).

Το ιστορικό Carnegie Hall είναι τουλάχιστον όσον αφορά την ένθεν πλευρά του Ατλαντικού ο κατεξοχήν «αρμόδιος» θεσμός για τον εορτασμό του έτους Μπετόβεν, ο οποίος είναι και το κύριο από τα πολλά σημεία αναφοράς του φετινού προγράμματος του θεσμού.

Με μια μόνο αναφορά στον μεγάλο συνθέτη στην εναρκτήρια συναυλία της σεζόν από την Ορχήστρα του  Cleveland, με τη σύμπραξη και της Anna Sophie Mutter, Lynn Harrell και Yefin Brofman με το Τριπλό του Κοντσέρτο και την Romance για βιολί (Op. 40) τον περασμένο Οκτώβριο, το σύνολο των πολλών άλλων παραστάσεων είχε προγραμματιστεί μετά την έναρξη του 2020, που συμπληρώνονται και τα 250 χρόνια από τη γέννησή του. Και πάλι η Anna Sophie Mutter στα τέλη Ιανουαρίου ξεκίνησε το κύριο μέρος του αφιερώματος με τη σύμπραξη του πιανίστα Lambert Orkis με τις δημοφιλείς σονάτες του συνθέτη Frühling και Kreutzer να δεσπόζουν στο πρόγραμμα το οποίο ολοκληρώθηκε με το Πρώτο Τρίο (Op. 70) με τη σύμπραξη του νεαρού Γερμανού πιανίστα Daniel Müller-Schott.

 Συνάντηση κορυφής Λεωνίδα Καβάκου-Yo Yo Ma-Emanuel Ax

Στο ίδιο πνεύμα και στα υπέροχα έργα του συνθέτη για βιολί, βιολοντσέλο και πιάνο, τα οποία κατέχουν ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις δημιουργίες του, είναι αφιερωμένες και οι τρεις ξεχωριστές συναυλίες με το ελληνικό ενδιαφέρον που δεσπόζουν στο πρόγραμμα του Μαρτίου. Στις 4 και 6 το απόγευμα και το μεσημέρι της Κυριακής 8 Μαρτίου, σε τρεις, αποκλειστικά αφιερωμένες στον Μπετόβεν συναυλίες, ο Λεωνίδας Καβάκος θα συμπράξει ακόμα μια φορά με δύο κορυφαίους συναδέλφους του, τον πιανίστα Emanuel Ax και τον τσελίστα Yo-Yo Ma, σε σονάτες για βιολί και πιάνο, βιολοντσέλο και πιάνο και τα Τρίο.

Ο Καβάκος συνεργάζεται πλέον σε μόνιμη βάση με τους Yo-Yo Ma και Emanuel Ax, όχι μόνο στις αίθουσες συναυλιών αλλά και στο στούντιο ηχογραφήσεων και έχει πρακτικά πάρει σε αυτή τη συνεργασία τη θέση ενός  κορυφαίου βιολονίστα της παλαιότερης γενιάς, του Itzhak Perlman, ο οποίος κατά κόρον συνέπραττε με τους Ma Ax  στο παρελθόν.

O Καβάκος επανήλθε στην εταιρία Sony Classics, όπου πρόσφατα, εγκαίρως για το έτος Μπετόβεν κυκλοφόρησε επίσης και το Κοντσέρτο για Βιολί του συνθέτη (Jennifer Taylor).

Με μια ηχογράφηση μάλιστα από το «μαγικό τρίο»  σε έργα Μπραμς, τα οποία είχαν παρουσιαστεί και ζωντανά, τόσο στο Carnegie Hall όσο και σε άλλες μουσικές μητροπόλεις, ανάμεσά τους και στη Βιέννη, ο Καβάκος επανήλθε στην εταιρία Sony Classics, όπου πρόσφατα, εγκαίρως για το έτος Μπετόβεν κυκλοφόρησε επίσης και το Κοντσέρτο για Βιολί του συνθέτη με τον κορυφαίο Έλληνα μουσικό στο διπλό ρόλο του σολίστα αλλά και του αρχιμουσικού να συμπράττει με τη σπουδαία Συμφωνική Ορχήστρα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η Τρίτη και τελευταία συναυλία της σειράς είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Isaac Stern, τον οποίο φέτος, εκατό χρόνια από τη γέννησή του τιμά το Carnegie Hall, με την ιστορία του οποίου ο Stern είναι άρρηκτα συνδεδεμένος, κάτι στο οποίο αξίζει να επανέλθουμε. Για όσους βρίσκονται στη Νέα Υόρκη και έχουν την επιθυμία και τη δυνατότητα να παραβρεθούν στη μουσική συνάντηση κορυφής θα πρέπει να γνωρίζουν πως ελάχιστα κανονικά εισιτήρια είχαν απομείνει την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, γι’ αυτό και πάλι λόγω της μεγάλης ζήτησης, όπως την προηγούμενη φορά, προστέθηκαν και προσφέρονται κάποιες επιπλέον θέσεις επάνω στη σκηνή.

Εννέα επί δύο…!

Ένα αφιέρωμα στον Μπετόβεν δε θα μπορούσε παρά να περιλαμβάνει και τις συμφωνίες του συνθέτη. Εδώ όμως τίθεται πάντα και ένα θέμα επιλογής ερμηνευτών.

Οι ερμηνείες των συμφωνιών του Beethoven των τελευταίων ετών έχουν επηρεαστεί λιγότερο ή περισσότερο από την προσπάθεια για μια λεγόμενη «ιστορική» ερμηνεία, η οποία προσπαθεί να αποκαθάρει την μουσική της λεγόμενης κλασσικής περιόδου από την επιρροή του ρομαντισμού.  Αυτό το κίνημα με κύριο και γνωστότερο εκπρόσωπο τον αείμνηστο Αυστριακό Nikolaus Harnoncourt  επηρέασε πολλούς μαέστρους της νεώτερης γενιάς.

Τον περασμένο Οκτώβριο, η εικονιζόμενη Anna Sophie Mutter μαζί με τους Lynn Harrell και Yefin Brofman ερμήνευσαν το Τριπλό Κοντσέρτο του Μπετόβεν και την Romance για βιολί (Jennifer Taylor).

Ακόμα και όταν δεν χρησιμοποίησαν όργανα εποχής, οι ερμηνευτές αυτοί, στην προσπάθεια να αποδώσουν τα έργα με κριτήριο την αρχική πρόθεση του συνθέτη, επέστρεψαν στις πηγές, όπως αυτές αποτυπώνονται σε κριτικές εκδόσεις και τήρησαν «κατά γράμμα» το μουσικό κείμενο και κυρίως τις μετρονομικές ενδείξεις, ακόμη κι όταν αυτά απείχαν από την παράδοση της προηγούμενης γενιάς μαέστρων.

Η προσέγγιση αυτή έδωσε έμφαση στην καθαρότητα της δομής και τις αντιθέσεις των ηχοχρωμάτων και προσπάθησε να απαλλάξει τον ήχο από την ωραιοποίηση ενός συνεχούς στρογγυλού vibrato που αποτελούσε το ιδανικό της προηγούμενης γενιάς. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Sir Simon Rattle, ο οποίος ηγήθηκε της προηγούμενης ολοκληρωμένη ηχογράφηση του κύκλου με την ίδια ορχήστρα την άνοιξη του 2002, που μετά το τέλος μιας πρόβας της ενάτης, ζήτησε από τα κοντραμπάσα να μείνουν λίγο ακόμα για να τους δείξει με χαρακτηριστικές κινήσεις του σώματος του πόσο κοφτά και βίαια ήθελε να αποδώσουν τα περάσματα από τα αργά και σιγά στα γρηγορότερα και δυνατότερα μέρη, πηδώντας μάλιστα από πόντιουμ για να τονίσει εμφατικά την προσέγγισή του..!

Η άλλη πλευρά παραμένοντας πιστή στην παράδοση θεωρεί ότι η «ιστορική ερμηνεία» ακόμα και αν ήταν εύλογη και επιθυμητή, είναι μια ουτοπία από τη στιγμή που το κοινό έχει ακούσει πλέον Wagner, Bruckner κ.ο.κ.

Η Anna Sophie Mutter, στα τέλη Ιανουαρίου, ξεκίνησε το κύριο μέρος του αφιερώματος με τη σύμπραξη του πιανίστα Lambert Orkis με τις δημοφιλείς σονάτες του συνθέτη Frühling και Kreutzer (Jennifer Taylor).

Δεν μειώνει τον όγκο των εγχόρδων, όπως συνηθίζει η altera pars επικαλούμενη τις πρώτες ερμηνείες την εποχή του Beethoven, κάποιες από τις οποίες λάμβαναν χώρα σε πολύ μικρές αίθουσες, όπως για παράδειγμα η Τρίτη, στην μικρή αίθουσα του σημερινού Θεατρικού Μουσείου της αυστριακής πρωτεύουσας, τότε στην ιδιοκτησία της οικογένειας Lobkovitz, στην οποία δεν χωρά ούτε για αστείο μια σύγχρονη συμφωνική ορχήστρα. Μάλιστα ακόμα και ο ίδιος ο Lobkovitz φέρεται να παρακολούθησε τη συναυλία από τη σκάλα που οδηγεί στην αίθουσα, η οποία σήμερα ονομάζεται „Eroica-Saal“. Πάντως, σε πολλές περιπτώσεις τα κριτήρια που καθόριζαν το μέγεθος της ορχήστρας εκείνη την εποχή, ήταν μάλλον πρακτικής και όχι αισθητικής φύσεως. Μήπως ο Χάιντν, ή ο Μπετόβεν δεν θα χρησιμοποιούσαν τις δυνάμεις μιας τέτοιας ορχήστρας, αν βρισκόταν στη διάθεσή τους;

Η συζήτηση αυτή, η οποία στο γερμανόφωνο χώρο αλλά και αλλού, λιγότερο ίσως στις ΗΠΑ, έχει και κάποιες πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Το Carnegie Hall δε θέλησε να επιλέξει μεταξύ των δύο σχολών αλλά προτίμησε να παρουσιάσει έναν ολόκληρο κύκλο των συμφωνιών και από τις δύο σχολές μέσα μάλιστα σε δύο μήνες.

Ο Βρετανός Sir John Eliot Gardiner, με την Orchestre Révolutionnaire et Romantique (ORR), εξήγησε την προσέγγισή του στον Μπετόβεν (Stephanie Berger).

Από τη σχολή του αυθεντικού ήχου επελέγη ο κορυφαίος ίσως εν ζωή εκπρόσωπός της, ο Βρετανός Sir John Eliot Gardiner, με την Orchestre Révolutionnaire et Romantique (ORR), την οποία ο ίδιος ίδρυσε πριν 30 χρόνια για να αποτελέσει μια από τις πρωτοπόρους αυτής της ερμηνευτικής σχολής. Ο πολύ ενδιαφέρον αυτός κύκλος, ο οποίος ολοκληρώθηκε το βράδυ της περασμένης Δευτέρας θα αποτελέσει το θέμα του επόμενου άρθρου μας. Πριν από την έναρξη των συναυλιών ο Eliot Gardiner με τον συγγραφέα αλλά και μουσικό William Kindermann και δύο διακεκριμένα μέλη της ορχήστρας του παρουσίασαν, και με μουσικά παραδείγματα την προσέγγισή τους στον Μπετόβεν.

Την παραδοσιακή (τουλάχιστον σύμφωνα με τις μέχρι τώρα εμπειρίες μας και μέχρι αποδείξεως του εναντίου) σχολή θα εκπροσωπήσει ο Καναδός Yannick Nézet-Séguin μουσικός διευθυντής της Μετροπόλιταν Όπερα αλλά και Perspective Artist του θεσμού για φέτος, στον οποίο αναφερθήκαμε πρόσφατα.

Ο Nézet-Séguin, ο οποίος ταυτόχρονα με τη ΜΕΤ ηγείται και της Ορχήστρας της Philhadelphia με την οποία θα παρουσιάσει τις συμφωνίες του Μπετόβεν, τόσο στη Νέα Υόρκη όσο και στη έδρα της ορχήστρας. Η πρώτη συναυλία του κύκλου αυτού στη Νέα Υόρκη είναι στις 13 Μαρτίου.

Διαβάστε ακόμα: Ερίκ Σατί (1866-1925) – «Σαν ένα χελιδόνι που υποφέρει από πονόδοντο».

TAGS :
Carnegie Hall κλασική μουσική Μπετόβεν

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook