Γιατί φωτογραφία; Γιατί τη διάλεξες για να εκφραστείς, πώς προέκυψε στη ζωή σου;
Ήμουν από μικρή τρελαμένη με την εικόνα, τόσο σε ό,τι αφορά τη φωτογραφία όσο και το βίντεο. Στο Γυμνάσιο ήμουν μόνιμα με μια μηχανή ή μια βιντεοκάμερα στο χέρι, σε σημείο που εκνεύριζα όσους ήταν γύρω μου, γιατί τραβούσα συνέχεια. Νομίζω πως όλο αυτό ξεκίνησε από το πρώτο μάθημα καλλιτεχνικών που έκανα στο σχολείο στα 11 μου. Επίσης, όλη η οικογένεια και οι συγγενείς μου ασχολούνταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με καλλιτεχνικά θέματα, οπότε κι αυτό έπαιξε το ρόλο του. Πάντως, το μεγάλο «μπαμ» έγινε στα 15 μου, όταν βρήκα όλο τo υλικό του πατέρα μου, τον οποίο είχα χάσει από μικρή. Ήταν αρχιτέκτονας και φωτογράφος, αλλά μέχρι τότε δεν είχα δει ποτέ δουλειά του και ειδικά τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του. Περίπου τότε μου έδωσε o δεύτερος μπαμπάς μου μια αναλογική Nikon και άρχισα να ασχολούμαι για πλάκα με το φιλμ.
Έχεις χρησιμοποιήσει ή χρησιμοποιείς ακόμη αναλογική φωτογραφική μηχανή; Ξέρεις να τυπώνεις με την παλιά μέθοδο; Σου αρέσει το τελετουργικό του σκοτεινού θαλάμου;
Ακόμα χρησιμοποιώ αναλογικά μέσα κατά καιρούς, γιατί η ποιότητά τους συνεχίζει να είναι αξεπέραστη. Αυτό το λίγο βρόμικο και ατελές που βλέπεις στις αναλογικές φωτογραφίες, όπως και το βάθος τους, είναι στοιχεία που δύσκολα θα αγγίξει η ψηφιακή τεχνολογία. Είχα την τύχη να μάθω το σκοτεινό θάλαμο στη Leica Academy, δίπλα σε έναν εξαιρετικό καθηγητή, ο οποίος είχε την τρέλα του αναλογικού και το μετέφερε και σε μας που παρακολουθούσαμε τα μαθήματα. Κάποτε είχα ρωτήσει και τον Διευθυντή της σχολής, τον κύριο Σκιαδόπουλο, αν μπορούσα να παρακολουθώ τα μαθήματα και του βραδινού γκρουπ, άρα έκανα 10 ώρες εξάσκηση στο θάλαμο κάθε εβδομάδα. Ήμουν εντελώς τρελαμένη, μου άρεσε πολύ. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια διαδικασία όπου παράγεις τη φωτογραφία με τα χέρια σου. Είναι πολύ ξεχωριστό και απαιτεί πολλή προσοχή και αγάπη.
Ποια θέματα σου τραβάνε την προσοχή;
Τις περισσότερες φορές, αυτό που θα μου τραβήξει το ενδιαφέρον έχει να κάνει με την καθημερινότητα και το πώς τη βιώνουν οι άνθρωποι. Προσπαθώ να πιάσω με το φακό το στοιχείο της ανθρωπιάς, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Ο στόχος είναι να αποτυπώνω αυτά που νιώθει κάποιος σε κάθε περίσταση. Όπως ακριβώς όταν κοιτάς στο πρόσωπο κάποιου καταλαβαίνεις ή υποθέτεις πώς μπορεί να νιώθει, έτσι με τη φωτογραφία θέλω να βγάλω αυτό το συναίσθημα. Υπήρχε και μια εποχή που –για τον ίδιο λόγο- σκεφτόμουν σοβαρά να ασχοληθώ με το πολεμικό ρεπορτάζ. Δυστυχώς, μια χρόνια κατάσταση με την υγεία μου με υποχρέωσε να το ξεχάσω.
Έχεις πιάσει τον εαυτό σου να καδράρει ένα πρόσωπο στο δρόμο ή σε μια νέα γνωριμία και να γίνεται αυτό αυτόματα, σαν αντανακλαστικό;
Ναι, χαχαχα! Γενικά τα βλέπω όλα καδραρισμένα, πολλές φορές και όταν βολτάρω στο δρόμο. Πιστεύω ότι είναι κάτι που έχουν οι περισσότεροι φωτογράφοι και γίνεται αυτόματα. Βλέπεις ένα ωραίο φως, ένα πρόσωπο, μια ατμόσφαιρα και τα μάτια σου γίνονται μηχανή!
Βρίσκεσαι ανάμεσα σε Γαλλία και Ελλάδα. Τι σου προσφέρει η μία και τι η άλλη στην ισορροπία σου;
Δεν μοιράζομαι, βέβαια, ακριβώς το χρόνο μου. Επισκέπτομαι 2-3 φορές το χρόνο τη Γαλλία, για να δω την οικογένεια και τους φίλους μου. Και όταν πηγαίνω είναι μια καλή ευκαιρία να δω εκθέσεις, να ξαναεπισκεφθώ τα μουσεία και να παρακολουθήσω πολύ κινηματογράφο και θέατρο. Δυστυχώς, αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο η Ελλάδα υστερεί λίγο. Το Παρίσι προσφέρει εύκολη πρόσβαση στις τέχνες, σχεδόν δεν μπορείς να τις αποφύγεις. Και για έναν φωτογράφο, το να επεκτείνει τις γνώσεις του είναι υποχρεωτικό, αν θέλει να ωριμάσει. Αν δεν παρακολουθείς την εξέλιξη της τέχνης, είναι εύκολο να μείνεις πίσω και να προσκολληθείς σε κάτι που δεν οδηγεί πουθενά. Από την άλλη, η Ελλάδα είναι γεμάτη θεματολογίες που με εμπνέουν. Στο Παρίσι δεν βρίσκω καμία έμπνευση, ούτε την όρεξη που χρειάζεται για να φωτογραφίσω. Ίσως η Ελλάδα να με τρελαίνει τόσο γιατί ζω εδώ μόνο 7 χρόνια και τη βλέπω αλλιώς, δεν ξέρω. Άλλωστε, είναι η χώρα που μου πρόσφερε την ευτυχία, τον ήλιο, τα νησιά, την τρέλα των ανθρώπων, τα ρεμπέτικα, την παρέα. Έχω αποφασίσει πως είναι το μέρος που θέλω να μένω, αν και κάποιες φορές είναι εύκολο να φρικάρεις με όλη τη γραφειοκρατία και την τρέλα που επικρατεί πολιτικά.
Ποιες φωτογραφίες σε σοκάρουν;
Ίσως αυτές που δε σέβονται τα όρια του ανθρώπου. Αρκετά δύσκολη ερώτηση… Θα έλεγα ίσως οι φωτογραφίες της διαφήμισης, οι οποίες σπανίως έχουν συναίσθημα και πρέπει να ακολουθούν πολύ συγκεκριμένη αισθητική, αφήνοντας στην άκρη το ανθρώπινο στοιχείο.
Υπάρχουν θέματα που δεν σε αγγίζουν; Ή που έχεις πάρει απόφαση ότι δεν θα αγγίξεις εσύ ποτέ;
Όχι, δεν υπάρχουν θέματα που δεν με αγγίζουν, αλλά κάποια που είναι πιο δύσκολο να τα αγγίξεις φωτογραφικά. Για παράδειγμα, όταν βρίσκεσαι σε ένα φυσικό τοπίο, είναι δύσκολο να αποτυπώσεις αυτό που βλέπεις στην ομορφιά της φύσης, παρ’ όλο που την απολαμβάνεις με τα μάτια σου. Ως προς αυτό που αποφασίζω εγώ, δεν νομίζω ότι θα ασχοληθώ ποτέ σοβαρά με τη διαφήμιση, παρότι παλιότερα έχει τύχει να συνεργαστώ με κάποιες εταιρείες για βιοποριστικούς λόγους. Επίσης, με απωθεί οτιδήποτε έχει να κάνει με φωτογραφία paparazzi ή lifestyle. Προσπαθώ να εστιάζω στη φυσική ομορφιά του κόσμου και να μην κινούμαι με βάση τα bling-bling, το ποιος θεωρείται διάσημος κάθε εποχή και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο.
Πρόσφατα ο Guardian έγραψε ότι, χάρη στις selfies δύο αιώνες μετά την ανακάλυψη της φωτογραφίας, όλοι ξαφνικά αισθάνονται φωτογράφοι. Θεωρείς ότι οι selfies είναι OK ή είναι μια χαζή μόδα;
Δεν υπάρχει OK και όχι OK. Η δική μου άποψη είναι ότι οι selfies δεν έχουν σχέση με τη φωτογραφία και είναι μια ηλίθια μόδα. Όπως όλες οι μόδες, έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις, δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο νόημα και δεν προσφέρει κάτι πέρα από ματαιοδοξία. Έχουμε φτάσει στο σημείο να βλέπουμε ανθρώπους να πιστεύουν ότι είναι φωτογράφοι, επειδή πήραν i-phone και έχουν λογαριασμό στο Instagram. Φυσικά, ο καθένας θα κάνει ό,τι θέλει από τη στιγμή που τον κάνει ευτυχισμένο. Αλλά, όταν διαβάζεις πχ. ότι η Kim Kardashian έβγαλε ολόκληρο βιβλίο με selfies, κάτι δεν πάει καλά . Υπάρχουν εξαιρετικοί φωτογράφοι που προσπαθούν για χρόνια να εκδώσουν τη δουλειά τους και μετά διαβάζεις μια τέτοια είδηση και μένεις! Ο ναρκισσισμός έχει φτάσει σε άρρωστα επίπεδα, τόσο στα lifestyle icons όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Πες μας μια ενδιαφέρουσα ιστορία για μια από τις δουλειές σου -οι άνθρωποι που γνώρισες, τι σου είπαν, ο χώρος όπου ήσουν, τέτοια πράγματα…
Έχω ζήσει απίστευτες στιγμές με τους Ρομά, οι οποίοι είναι σαν δεύτερη οικογένειά μου από τότε που ζούσα για δύο χρόνια στον Άγιο Νικόλαο. Πήγαινα και φωτογράφιζα αρκετούς γάμους και γιορτές, και σέβομαι πολύ την ιστορία και την κουλτούρα τους. ‘Ενα άλλο αγαπημένο θέμα είναι οι Ελληνίδες γιαγιάδες και παππούδες. Με τρελαίνουν! Επίσης, στη Σέριφο, ένα απίστευτο νησί με ακόμη πιο απίστευτες ιστορίες, μπορώ να κάτσω με τις ώρες και να ακούω τους παππούδες και τις γιαγιάδες να μου μιλάνε για τη ζωή τους πριν και τώρα και για το πώς βλέπουν τα πράγματα. Γενικά, όσα μοιράζονται μαζί μου οι άνθρωποι που φωτογραφίζω είναι η μεγαλύτερη ευτυχία. Και όταν καταφέρνω να αποτυπώνω αυτήν την ανθρώπινη επαφή σε μια φωτογραφία είναι ένα συναίσθημα που δεν περιγράφεται.
Ποιο γυμνό είναι Τέχνη και πιο πορνογραφικό;
Δεν μπορεί να οριστεί αυστηρά. Ο καθένας το βλέπει διαφορετικά. Για μένα, το πρόβλημα προκύπτει όταν κάτι γίνεται χυδαίο (κάτι που είναι, επίσης, υποκειμενικό). Προφανώς, υπάρχει το αισθητικό κομμάτι που θα ορίσει αν κάτι είναι καλλιτεχνικό, όπως το φως, το κάδρο κ.λπ., αλλά, για παράδειγμα, εμένα μου φαίνονται πορνογραφικές οι περισσότερες φωτογραφίες του Terry Richardson. Αντίθετα, όταν βλέπω γυμνά του Herb Ritts, του Newton, του Mapplethorpe, του D’agata, του Larry Clark ή του Lu Kowski δεν σκέφτομαι το πορνό, ακόμη κι αν δείχνουν ανθρώπους να κάνουν έρωτα ή να είναι γυμνοί. Γενικά, αν αγαπάς και σέβεσαι την ομορφιά του σώματος, δύσκολα μπορούν να καταλήξουν οι φωτογραφίες σου να δείχνουν πορνογραφικές. Τουλάχιστον αυτό βλέπω να ισχύει στις περισσότερες περιπτώσεις.
Συζητήθηκες πολύ στα ελληνικά media για το project σου “Stained”, για τη γνωστή εξωφρενική ιστορία των φούρνων-μαστροπών…
Το “Stained” αποτελείται από 17 πορτραίτα γυναικών. Η σειρά βασίστηκε στο σκάνδαλο που αφορούσε σε δύο ελληνικές αλυσίδες αρτοποιίας, για την πολύκροτη υπόθεση διακίνησης και εμπορίας δεκάδων γυναικών από πολλές χώρες. Όταν άκουσα την ιστορία, σοκαρίστηκα. Έτσι, αποφάσισα να δημιουργήσω κάτι που θα βοηθήσει στην περαιτέρω πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση του κόσμου, γιατί πιστεύω ότι οι πιο πολλοί άνθρωποι θα έπρεπε να γνωρίζουν και να ασχολούνται με τέτοιου είδους φαινόμενα. Οι γυναίκες αυτές, παρ’ όλο που υπέστησαν απίστευτη βία για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε λίγο καιρό ξεχάστηκαν. Με αυτήν τη σειρά ήθελα να δώσω φωνή στην ιστορία τους, καθώς έπεσαν θύματα αλλεπάλληλων βιασμών, απειλήθηκε η ζωή τους και υποχρεώθηκαν να εθιστούν σε επικίνδυνες ουσίες. Μάλιστα, το αποτέλεσμα της δίκης δεν τις δικαίωσε. Αυτό ήταν το τελικό πλήγμα για εκείνες.
⇒Info: Η Ελληνογαλλίδα φωτογράφος Χλόη Κριθαρά Devienne γεννήθηκε στο Παρίσι το 1988. Το 2006 φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, ενώ λίγα χρόνια αργότερα ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στη Leica Academy στην Αθήνα. Έχει συνεργαστεί με πολλά γαλλικά μέσα στο πλευρό της δημοσιογράφου Αλεξίας Κεφαλά και έχει διατελέσει συνεργάτιδα της Ελληνίδας φωτογράφου Calliope. Έχει κατά καιρούς εκθέσει τη δουλειά της στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Cloe-Kritharas-format.com
Διαβάστε ακόμη: Ο Man Ray στην Άνδρο.