Κλιντ Ίστγουντ: o Λούκι Λουκ των μοντέρνων καιρών

Ο Dirty Harry της… καρδιάς μας (Φωτογραφία: Turner Classic Movies).

Πρόσωπο σκαλισμένο στην πέτρα, λυγερόκορμη σιλουέτα, μνημειώδης κορμοστασιά στα 1,95 μ., φωτεινά μάτια στο μπλε του ατσαλιού, φλεγματικό περπάτημα. Τα χαρακτηριστικά του οδηγούν σε ένα και μόνο σημείο. Εκεί, πάνω από τη μύτη, ανάμεσα στα φρύδια. Στο ηλιακό πλέγμα.

Τα τραβηγμένα χείλη του μορφάζουν απέναντι στον ήλιο. Μοναχικός, μισό παιδί μισός γέρος, σκοτεινός μπροστά στην κάμερα με το καπέλο του. Ο Λούκι Λουκ των μοντέρνων καιρών. Η υποκριτική του μινιμαλιστική, μια καθαρή παρουσία, ένα εκτόπισμα, που υπογραμμίζουν μακριές σιωπές. Υπάρχει κάτι το ιερατικό στο πρόσωπο και το σώμα, ένα απόλυτα ελεγχόμενο μέτρο στις κινήσεις, όλα είναι εσωτερικά.

Εδώ και πάνω από μισόν αιώνα, ο Clint Eastwood ταλαντεύεται μεταξύ της εικόνας του τιμωρού και του loser. Είναι αυτή η αμφισημία που ασκεί τόση γοητεία στους λάτρεις των ταινιών του, καθρεφτίζοντας συνάμα τα χίλια πρόσωπα της Αμερικής.

Ενας 90αρης με σπινθηροβόλο βλέμμα (Φωτογραφία: Valerie Macon/AFP).

Ο κοινός παρονομαστής των ταινιών του είναι ο εξής: Η δικαιοσύνη είναι προτιμότερη από την εκδίκηση; Ο αγώνας για την προσωπική ελευθερία δίνεται κατ’ ανάγκην σε βάρος της ελευθερίας του άλλου; Και γιατί η αθωότητα επισύρει την ενοχή;

Η τέχνη αυτού του σκηνοθέτη έγκειται στο να θέτει ερωτήματα για τα οποία ξέρει πως δεν υπάρχουν απαντήσεις -ξέρει πως ποτέ καμιά ταινία δεν άλλαξε τον κόσμο. Οπότε προτείνει παραλλαγές τους, με τη μουσική έννοια του όρου. Για τον Ίστγουντ, η ιστορία έχει μεγαλύτερη σημασία από το μήνυμα.

Γεννήθηκε στις 31 Μαΐου του 1930 στο Σαν Φρανσίσκο ως Clinton Elias Eastwood Jr. Ένα βρέφος που ζύγιζε 5,2 κ. Ήταν πάντα φειδωλός στις αποκαλύψεις για τις ρίζες του, την ιδιωτική ζωή και το παρελθόν του. Ωστόσο το γενεαλογικό του δέντρο παρακολουθεί την αμερικανική ιστορία. Οι πρόγονοί του φτάνουν στη Βόρεια Αμερική στα μέσα του 17ου αι. Είναι από τους πρώτους εποίκους που ρίχνονται στην κατάκτηση της Δύσης.

Αριστερά: ο Κλιντ ως νεανίας. Δεξιά: ο γιος του, Σκοτ Ίστγουντ.

Εκείνος, κακός μαθητής μικρός, θα κάνει ένα σωρό χαμαλοδουλειές ώσπου να σπουδάσει υποκριτική στο Talent School της Universal. Είχε άπειρες γυναίκες στη ζωή του, επώνυμες ή ανώνυμες. Γνωρίζει την πρώτη του σύζυγο, την ηθοποιό Μάγκι Τζόνσον, το 1953. Αποκτούν δυο παιδιά και χωρίζουν οριστικά μετά από 25 χρόνια γάμου. Ενδιαμέσως, έχει μια περιπέτεια με τη χορεύτρια Ροξάν Τούνις, που θα του χαρίσει μία κόρη της οποίας ο Κλιντ αγνοούσε την ύπαρξη ώς το 1989. Και από το 1975 και για 14 χρόνια συζεί με τη Σόντρα Λοκ, μια πολύ καλή ηθοποιό στην οποία συμπεριφέρθηκε σκαιά. Έχει προηγηθεί μια σχέση με την αεροσυνοδό Ζακλίν Ριβς, που θα του δώσει άλλα δυο παιδιά.

Το 1990, η νέα του κατάκτηση λέγεται Φράνσις Φίσερ, με την οποία θα γυρίσει τη Ροζ Κάντιλακ και τους Ασυγχώρητους, και θα κάνουν μία κόρη. Σειρά έχει ο γάμος του το 1996 με την τηλεπαρουσιάστρια Ντίνα Ρουίζ, κατά 35 χρόνια νεότερή του. Μετά από 17 χρόνια και μια ακόμα κόρη, το ζεύγος χωρίζει. Τελευταία, συζεί με μια υπάλληλο του ξενοδοχείου του Mission Ranch Hotel στο Καρμέλ, την Κριστίνα Σαντέρα, με τούτη τη φορά η ηλικιακή διαφορά να εκτοξεύεται στα 40 χρόνια. Σύνολο: δύο γάμοι και οκτώ γνωστά παιδιά.

Η ελευθερία που διατηρεί ο Ίστγουντ στα ερωτικά του πάρε-δώσε χαρακτηρίζει και τη σχέση του με το σινεμά. Η δημόσια εικόνα του είναι αυτή ενός άντρα macho αλλά ποτέ χυδαίου, ταυτόχρονα αρρενωπού και κλασάτου. «Ενσαρκώνει όλα όσα ένας λευκός Αμερικανός ονειρεύεται να είναι».

Με 40 ταινίες στο ενεργητικό του, 4 Όσκαρ, 5 Χρυσές Σφαίρες, 3 Σεζάρ κι ένα τιμητικό Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 2009, ο «άνθρωπος χωρίς όνομα» των γουέστερν-σπαγγέτι έγινε ο κληρονόμος της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ. Από το γουέστερν στο φιλμ νουάρ, από το θρίλερ σε αθλητικές ταινίες, από το μελόδραμα στις πολεμικές. Αυτός που ξεκίνησε την καριέρα του ως παραγωγός των ταινιών του στα 52 του (Firefox), εκείνη του σκηνοθέτη στα 41 του (Play Misty for Me) και κείνη του ηθοποιού στα 25 του έχει σημαδέψει ανεξίτηλα τον αμερικανικό κινηματογράφο.

Ο κοινός παρονομαστής των ταινιών του είναι ο εξής: Η δικαιοσύνη είναι προτιμότερη από την εκδίκηση; (Φωτογραφία: slashfilm.com).

Με σκηνοθετικό ύφος κλασικό όσο δεν παίρνει, εμπνευσμένο από το σινεμά του Τζον Φορντ και του Χάουαρντ Χόουκς, κομψός στην κάθε του κίνηση, ως και στη χρήση του γερασμένου πια κορμιού του, ακούραστος τοπογράφος των γονικών σχέσεων εν είδει διαθήκης, ο Ίστγουντ γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν του αμερικανικού σινεμά και εγγυάται τη συνέχεια της χολιγουντιανής παράδοσης. Με πνευματικούς πατέρες τον Σέρτζιο Λεόνε και τον Ντον Σίγκελ έμεινε πιστός σ’ αυτό το είδος κινηματογράφου και μακριά από τη λογική του blockbuster, χαράζοντας το δικό του δρόμο.

Μια ταινία του Ίστγουντ ξεχωρίζει ανάμεσα σε χίλιες. Οι ήρωές του πάντα επιστρέφουν. Από το θάνατο, τη συνταξιοδότηση, την εξορία. Επιστρέφουν στον τόπο του εγκλήματος. Κι όπως «ο φτωχός και μόνος καουμπόι», φεύγουν ξανά στο τέλος, αφού έχουν εκπληρώσει το καθήκον τους. Με τη διαφορά ότι ο «Βρόμικος Χάρι» είναι εκεί για να αποδώσει τη δική του δικαιοσύνη, αφού ο νόμος είναι λειψός.

Ο Ίστγουντ ποτέ δεν έκρυψε τις θέσεις του ενάντια στον πόλεμο και τις αμερικανικές επεμβάσεις (Φωτογραφία: Wenn).

Σ’ όλη αυτήν τη διαδρομή, ο Κλιντ θέλησε να είναι ο εγγυητής ενός παρελθόντος που στοιχειώνει το παρεκκλίνον παρόν, ώστε να το κρατήσει στον ίσιο δρόμο που χάραξαν οι προπάτορες. Το παράδοξο είναι ότι τα πρόσωπα των ταινιών του ποτέ δεν παρασύρονται στη νοσταλγία. Ίσως το πολύ μια κάποια μελαγχολία.

Ο Ίστγουντ δεν υπήρξε ποτέ αντιδραστικός. Είναι μάλλον το αρχέτυπο του προοδευτικού συντηρητικού, η πεμπτουσία του αμερικανικού παράδοξου: δημοκράτης και ατομιστής, μοναχικός τιμωρός, προστάτης της χήρας και του ορφανού. Και συγκινεί, εξερευνώντας συστηματικά τη σύγχρονη Αμερική, διασχίζοντας τα σκοτάδια και της σκιές της, αλλά βλέποντας πάντα φως στην άκρη του τούνελ.

Για καιρό προκαλούσε το μένος της αμερικάνικης ιντελιγκέντσιας. Αναρχικός της Δεξιάς, ανθρωπιστής χωρίς αυταπάτες, εξοργίζει τους θαυμαστές του υποστηρίζοντας τον Τραμπ, την ώρα που ρίχνει μια απογοητευμένη ματιά σε μια απογοητευμένη χώρα. Ξέρει ότι οι τίμιοι μπακάληδες μπορεί να γίνουν δολοφόνοι (Σκοτεινό Ποτάμι, 2003). Κι οι χαρακτήρες τού Ένας τέλειος κόσμος (1993) οδεύουν ολοταχώς προς την αποτυχία σε μια Αμερική που ζει τις τελευταίες ξένοιαστες μέρες της πριν από τη δολοφονία του Κένεντι.

Υπογράφει πολεμικές ταινίες (Οι Σημαίες των προγόνων μας, 2006) υπενθυμίζοντας ότι «οι νίκες μας δεν είναι τόσο ηρωικές όσο νομίζουμε». Γνωρίζει μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της καριέρας του με τον Ελεύθερο Σκοπευτή (2014). Είναι αδύνατο να προσδιοριστεί εάν αυτό το πορτρέτο κάποιου που σκότωσε 150 ανθρώπους στο Ιράκ τιμά έναν ήρωα της δημοκρατίας ή καταγγέλλει έναν παρασημοφορημένο δολοφόνο.

Αγαπάει το γκολφ και το τένις. Δεν είχε ποτέ έφεση στα ομαδικά σπορ. (Φωτογραφία: Earl Leaf/Michael Ochs Archives).

Υπάρχει μια μαζοχιστική διάθεση στη φιλμογραφία του Ίστγουντ παρέα με τον εξανθρωπισμό της θυματοποίησης. Αφήνει το χρόνο να χαράξει τα ίχνη του, τον μετατρέπει σε πρωταγωνιστή. Ο βασικός χαρακτήρας που έπλασε πεθαίνει άγιος και μάρτυρας στο Gran Torino (2008). Δέκα χρόνια αργότερα, επιστρέφει στην οθόνη με Το Βαποράκι. Στα 88 του, ο ηθοποιός υποδύεται έναν ανέστιο γέρο που αναγκάζεται να μεταφέρει κοκαΐνη.

Ένας ακόμα αντιήρωας, όχι κυνικός αλλά θλιμμένος, αποτυχημένος πατέρας, ενσαρκώνει το χαμένο μεγαλείο μιας Αμερικής όπου οι συνταξιούχοι πρέπει να συνεργαστούν με τα καρτέλ για να τα βγάλουν πέρα, το οικογενειακό κύτταρο έχει καταρρεύσει, ο νομοθετικός μηχανισμός εμποδίζει τη δράση των εκπροσώπων του νόμου…

Bλέμμα σκληρό και αταλάντευτο (Φωτογραφία: roobla.com).

Ο Ίστγουντ ποτέ δεν έκρυψε τις θέσεις του ενάντια στον πόλεμο και τις αμερικανικές επεμβάσεις, τάσσεται κατά των κοινωνικών επιδομάτων, στρατεύεται για την προστασία της φύσης, υποστηρίζει τον έλεγχο της οπλοκατοχής από το 1973 και είναι υπέρμαχος της άμβλωσης και του γάμου ομόφυλων ζευγαριών.

Το 1986 εξελέγη δήμαρχος του Καρμέλ, μια μικρή πόλη στην Καλιφόρνια, με ένα εντυπωσιακό 72%. Έριξε το βάρος στην προστασία του περιβάλλοντος και τη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων. Κουβαλώντας μονίμως την ενοχή του αποτυχημένου πατέρα, αρνήθηκε να επιδιώξει την ανανέωση της θητείας του, «ώστε να αφοσιωθεί στα παιδιά του».

Σαν να σου λέει: «Go ahead. Make my day».

Αγαπάει το γκολφ και το τένις. Δεν είχε ποτέ έφεση στα ομαδικά σπορ. Και είναι πολύ καλός πιλότος ελικοπτέρου. Ωστόσο, το πάθος του είναι η μουσική. Συγκεκριμένα η τζαζ από τα γεννοφάσκια του. Συμμετείχε σε 8 άλμπουμς και έχει γράψει τη μουσική για 6 από τις ταινίες του. Το 1995, έστησε το δικό του label, τη Malpaso Records. Κι ο γιος του ο Κάιλ έχει εξελιχθεί σε περιώνυμο κοντραμπασίστα.

Στα 92 του πλέον, ο Κλιντ Ίστγουντ μοιάζει να έχει βρει τη γαλήνη του. Μια γαλήνη που σημαδεύει όλους όσους συνεργάζονται μαζί του, όπως η ηθοποιός Cécile de France: «Είναι ένας άνθρωπος, στη φύση του, στο ταξίδι του, σε αυτό που έχει γίνει, που είναι σε ειρήνη με τον εαυτό του. Είναι ακριβώς εκεί, δίπλα σου, σε μια σχεδόν ζωική μοιρασιά, και ξαφνικά απλώς θα βάλει ένα χέρι στον ώμο σου. […] Σκορπίζει πολλή αγάπη».

Διαβάστε ακόμα: Τζακ Νίκολσον, o άνθρωπος που δεν γεννήθηκε ποτέ.

TAGS :
ηθοποιός χόλιγουντ

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook