Ο Daniel Dodds θα εμφανιστεί αύριο  μαζί με τους Festival Strings Lucerne στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (φωτογραφία: Dorothee Falke).

Λίγες ώρες πριν την αυριανή (Σάββατο βράδυ 18 Φεβρουαρίου 2023) εμφάνιση των Festival Strings Lucerne στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για ένα πρόγραμμα Beethoven με τη διάσημη πιανίστα Maria João Pires, ο εξάρχων της ορχήστρας Daniel Dodds μιλά στο Andro και τον Δημήτρη Κιουσόπουλο για την προσωπική του διαδρομή και την παράδοση του ιστορικού ελβετικού συνόλου που παίζει χωρίς αρχιμουσικό.

Τα Festival Strings Lucerne ιδρύθηκαν το 1956 από τον Αυστριακό βιολονίστα Wolfgang Schneiderhan και τον Ελβετό βιολονίστα και αρχιμουσικό Rudolf Baumgartner και σύντομα καθιερώθηκαν ως μία από τις καλύτερες ορχήστρες δωματίου διεθνώς, με εμφανίσεις όπως στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ το 1957 ή το Φεστιβάλ Αθηνών το 1969. Σήμερα η ορχήστρα εξακολουθεί τη διεθνή της πορεία ως προσκεκλημένο σύνολο παράλληλα με την τακτική της σειρά συναυλιών στο KKL της Λουκέρνης.

«Είχα το μεγάλο προνόμιο να συνεργαστώ με μερικούς από τους μεγαλύτερους αρχιμουσικούς του κόσμου, όπως οι Claudio Abbado, Bernanrd Haitink, Zubin Mehta, Simon Rattle, Riccardo Muti».

Το ρεπερτόριο του συνόλου εκτείνεται από τη μουσική μπαρόκ έως τη σύγχρονη και έχει παρουσιάσει σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση πάνω από εκατό έργα συνθετών όπως οι Jean Francaix, Frank Martin, Bohuslav Martinů, Sandor Veress, Iannis Xenakis, Krzystof Penderecki, Klaus Huber και Peter Ruzicka. Επίσης έχει μια μακρά ιστορία διακεκριμένων ηχογραφήσεων, με πιο πρόσφατες το cd με έργα του W. A. Mozart και του σύγχρονου του συνθέτη V. Righini από τη Sony Classical (Σεπτέμβριος 2022).

Από το 2012 καλλιτεχνικός διευθυντής είναι ο αυστραλός βιολονίστας Daniel Dodds, ο οποίος ηγείται της ορχήστρας από τη θέση του εξάρχοντα. Ο Daniel Dodds έχει επεκτείνει ιδιαίτερα το εύρος του συνόλου, προσθέτοντας όργανα ανάλογα με τις ανάγκες, ώστε να διευκολύνει τις παραστάσεις συμφωνικού ρεπερτορίου μεσαίου μεγέθους. Πέρσι τον Φεβρουάριο τους ακούσαμε στο Μέγαρο Μουσικής στο Κοντσέρτο για βιολί του Μπετόβεν με σολίστ τη Midori και αύριο επιστρέφουν και πάλι με ένα πρόγραμμα με έργα Μπετόβεν και σολίστ την πιανίστα Maria João Pires.

Eμφάνιση της ορχήστρας στο Ηρώδειο φεστιβάλ Αθηνών το 1969. Στο πιάνο ο Walter Klien.

– Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στην Αδελαΐδα της Αυστραλίας, με μικτή ευρωπαϊκή-κινεζική καταγωγή, και τώρα ζείτε στη Λουκέρνη της Ελβετίας, όπου καθοδηγείτε τα Festival Strings Lucerne από τη θέση του πρώτου βιολιού παίζοντας ένα Stradivarius. Δεν είναι μια προφανής διαδρομή – μπορείτε να μας πείτε τους κυριότερους σταθμούς;

Εξάρχων (πρώτο βιολί) των Festival Strings από τη δεκαετία του 1970 και για τριάντα περίπου χρόνια ήταν ο Λετονό-Αυστραλός βιολονίστας και παιδαγωγός Gunars Larsens, ο οποίος μεγάλωσε στην Αδελαΐδα της Αυστραλίας, την πόλη μου. Ξεκίνησα βιολί με τη μητέρα του Alita Larsens, η οποία είχε ένα στούντιο βιολιού στην Αδελαΐδα, μαζί με τον αδελφό μου Stanley και τις αδελφές μου Kyli και Sofia· σήμερα είμαστε όλοι επαγγελματίες μουσικοί. Αφού τελείωσα το σχολείο στα 17 μου πήγα στη Λουκέρνη για να σπουδάσω με τον Gunars Larsens, και ο Rudolf Baumgartner με κάλεσε να εμφανιστώ ως μέλος των Festival Strings. Εμφανίστηκα επίσης ως σολίστ με το σύνολο μαζί με τον αδελφό μου Stanley. Ο Stanley στη συνέχεια παρακολούθησε την Ακαδημία Karajan της Φιλαρμονικής του Βερολίνου και αργότερα έγινε μέλος αυτής της παγκοσμίου φήμης ορχήστρας. Εγώ παρέμεινα στη Λουκέρνη, και έγινα εξάρχων και κατόπιν καλλιτεχνικός διευθυντής των Festival Strings Lucerne.

Η ορχήστρα Festival Strings Lucerne ιδρύθηκε το 1956.

– Η ορχήστρα Festival Strings Lucerne ιδρύθηκε το 1956 από τον Βιεννέζο θρύλο του βιολιού Wolfgang Schneiderhan και τον Ελβετό αρχιμουσικό και βιολονίστα Rudolf Baumgartner. Είχατε την ευκαιρία να τους γνωρίσετε και να συνεργαστείτε μαζί τους;

Παρακολούθησα masterclasses με τον Rudolf Baumgartner και φυσικά συνεργάστηκα μαζί του κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως μέλος των Festival Strings. Πάντα εντυπωσιαζόμουν από την ένταση και το πάθος του όταν προσέγγιζε μουσικά έργα. Ήταν επίσης μια θαυμάσια, χαρισματική προσωπικότητα. Έχω μια υπέροχη ανάμνηση από ένα ταξίδι με τα Festival Strings στη Μασσαλία: γνωρίζοντας ότι σύντομα θα έπαιρνα μέρος σε έναν διαγωνισμό βιολιού, ο Rudolf Baumgartner με πήγε το απόγευμα πριν από τη συναυλία στον καθεδρικό ναό και με έβαλε να παίξω εκεί την Ciaconna του Μπαχ για σόλο βιολί, μπροστά στους τουρίστες και τους περαστικούς. Ήθελε να έχω την εμπειρία της εκτέλεσης του Μπαχ σε ένα ιδιαίτερο μέρος, να εμποτιστώ κυριολεκτικά από την ατμόσφαιρα και από την ιδιαίτερη αίσθηση του να παίζεις ένα τόσο σπουδαίο έργο του Μπαχ σε μια πανέμορφη και ιερή εκκλησία.

«Το να εκφράζομαι με το βιολί ήταν πάντα το να βρίσκω τρόπους να εκφράζω αυτό που νιώθω στην καρδιά μου».

– Σήμερα παίζετε με το βιολί του, το Stradivari «Hammerle-Baumgartner» του 1717.

Το Strad στο οποίο παίζω ανήκε αρχικά στον Rudolf Baumgartner, και πριν από αυτόν στον Schneiderhan. Ο Gunars Larsens έπαιξε σε αυτό κατά τη διάρκεια της θητείας του ως εξάρχων των Festival Strings, και η σύνδεση που έχω με το αυτό είναι μέσω της θητείας μου ως μαθητής του. Όταν άρχισα να παίζω για πρώτη φορά ο ίδιος στο Strad ένιωσα ότι ο τρόπος με τον οποίο ο Gunars μου δίδασκε το βιολί ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με το να ξέρω πώς να παίζω σε αυτό το υπέροχο και ξεχωριστό όργανο.

Το 1996 ο Baumgartner διευθύνει στην ορχήστρα με σολίστ τον νεαρό Augustin Hadelich. Ο Dodds παίζει βιολί όρθιος.

– Η σύγχρονη πρακτική της αίθουσας συναυλιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη λατρεία του αρχιμουσικού. Γιατί επιλέξατε να ηγηθείτε των Festival Strings Lucerne από τη θέση του εξάρχοντα;

Όταν διορίστηκα καλλιτεχνικός διευθυντής, ήταν ρητή επιθυμία των τότε μελών της ορχήστρας να ανακαλύψουν τις δυνατότητες του να παίζουν χωρίς αρχιμουσικό. Για μένα ήταν μια θαυμάσια πρόκληση να διευρύνω το ρεπερτόριο των Festival Strings, ώστε να συμπεριλάβω έργα που συχνά παίζονται με αρχιμουσικό, όπως συμφωνίες του Μότσαρτ, του Μπετόβεν, του Προκόφιεφ ή του Μέντελσον.

– Με ποιους συνεργαστήκατε; 

Είχα το μεγάλο προνόμιο να συνεργαστώ με μερικούς από τους μεγαλύτερους αρχιμουσικούς του κόσμου, όπως οι Claudio Abbado, Bernanrd Haitink, Zubin Mehta, Simon Rattle, Riccardo Muti· αυτό που συγκράτησα από την εμπειρία μου με τον καθένα από αυτούς, ήταν το μεγάλο αίσθημα ελευθερίας και ευθύνης που ένιωθε κανείς όταν έπαιζε μαζί τους και το πώς αυτό οδηγούσε στην ανάδειξη του καλύτερου δυνατού εαυτού του κάθε μουσικού στην υπηρεσία της μουσικής που παιζόταν. Θεωρώ ότι η δουλειά μου ουσιαστικά δεν διαφέρει από αυτή, με το να εκφράζω ένα μεγάλο αίσθημα εμπιστοσύνης στην ικανότητα και το ταλέντο των συναδέλφων και συναδελφισσών μου μουσικών στο να συνεργαστούν και να δώσουν ξεσηκωτικές παραστάσεις της σπουδαιότερης μουσικής, με κάθε μουσικό να συναισθάνεται τη ζωτική σημασία του ρόλου που έχει να παίξει.

«Είμαι πολύ ενθουσιασμένος που θα εμφανιστώ ξανά στο Μέγαρο Μουσικής. Η αίθουσα είναι καταπληκτική και το κοινό ήταν τόσο εγκάρδιο και γενναιόδωρο».

– Διάβασα ότι “από την ίδρυσή του, το σύνολο έχει δεσμευτεί να αναπτύξει την ευγενή λάμψη και τη ζεστασιά της αυστροουγγρικής παράδοσης του ήχου των εγχόρδων”. Μπορείτε να περιγράψετε τα χαρακτηριστικά της και πώς υλοποιείται στο παίξιμό σας;

Το να εκφράζομαι με το βιολί ήταν πάντα το να βρίσκω τρόπους να εκφράζω αυτό που νιώθω στην καρδιά μου, να μιλάω τη γλώσσα της μουσικής, η οποία μιλάει στις καρδιές των ακροατών με τρόπους όπου οι λέξεις συχνά αποτυγχάνουν. Ποτέ δεν διδάχτηκα, ούτε συζητήθηκε ανοιχτά στο σύνολο ότι καλλιεργούσαμε μια συγκεκριμένη παράδοση στον ήχο των εγχόρδων. Το να βρω έναν τρόπο να μιλήσω άμεσα και με την ίδια βαθιά πεποίθηση και προθυμία να συνδεθώ με το ακροατήριο μέσω μιας αισθητικής του ήχου και της ερμηνείας ήταν πάντα η κατευθυντήρια αρχή μου. Αν θέλετε, ίσως αυτή να είναι η αυστροουγγρική παράδοση.

«Το βιολί Strad στο οποίο παίζω ανήκε αρχικά στον Rudolf Baumgartner, και πριν από αυτόν στον Schneiderhan» (φωτογραφία: Dorothee Falke).

– Τα Festival Strings Lucerne ιδρύθηκαν αρχικά ως ορχήστρα εγχόρδων με τσέμπαλο, δηλαδή ως Καμεράτα, για να αναβιώσει τη μουσική της μπαρόκ και της κλασικής περιόδου, και για πολλά χρόνια υπήρξε από τους πρωτοπόρους της σειράς ηχογραφήσεων Archiv, η οποία την εποχή εκείνη εξερευνούσε την ιστορικά τεκμηριωμένη πρακτική. Θεωρείτε ότι το σύνολο εξακολουθεί να είναι ιστορικά ενημερωμένο ως προς τον τρόπο παιξίματός του;

Η Deutsche Grammaphone ενδιαφερόταν τα Festival Strings να ηχογραφήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα έργα της περιόδου μπαρόκ. Ωστόσο, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι ο Rudolf Baumgartner ενδιαφερόταν για πολλά είδη μουσικής. Στη διάρκεια των ετών τα Festival Strings έδωσαν τις παγκόσμιες πρώτες εκτελέσεις πολλών σύγχρονων έργων στο Φεστιβάλ της Λουκέρνης.

Ο Baumgartner ενδιαφερόταν ασφαλώς πολύ για την αυθεντική “ιστορικά” ενημερωμένη πρακτική εκτέλεσης, γνώριζε μάλιστα τον Niklaus Harnoncourt και ως νεαρός βιολιστής έπαιζε ακόμη και μουσική δωματίου μαζί του, τρίο για τσέμπαλο, βιολοντσέλο και βιολί, με τον Nikolaus Harnoncourt στο βιολοντσέλο. Τσέμπαλο έπαιζε η solde Ahlgrimm, η οποία ήταν από τους πρώτους υποστηρικτές της ιστορικά τεκμηριωμένης πρακτικής. Τόσο ο Baumgartner όσο και ο Harnoncourt έπαιζαν στο μπαρόκ σύνολό της Amati-Orchester, ο Baumgartner ως εξάρχων, ο Harnoncourt ως τσελίστας. Αυτό συνέβη όταν ο Baumgartner σπούδαζε με τον Schneiderhan, λίγα χρόνια πριν από την ίδρυση των Festival Strings Lucerne.

Η ορχήστρα παίζει με σύγχρονα όργανα, για τον Μπετόβεν θα χρησιμοποιήσουμε φυσικές τρομπέτες που δίνουν έναν συγκεκριμένο ηχητικό χαρακτήρα, και ασφαλώς έχουμε σαφή επίγνωση του ύφους με το οποίο ερμηνεύουμε κάθε συγκεκριμένο έργο.

Η Deutsche Grammaphone ενδιαφερόταν τα Festival Strings να ηχογραφήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα έργα της περιόδου μπαρόκ.

Πέρυσι παίξατε ένα θαυμάσιο πρόγραμμα Μπετόβεν, συμπεριλαμβανομένου του κονσέρτου για βιολί με τη Midori και τώρα θα παίξετε και πάλι ένα άλλο πρόγραμμα Μπετόβεν με σολίστ στο πιάνο την Maria-Jοao Pires. Πείτε μας λίγα λόγια για τα έργα.

Είμαι πολύ ενθουσιασμένος που θα εμφανιστώ ξανά στο Μέγαρο Μουσικής. Η αίθουσα είναι καταπληκτική και το κοινό ήταν τόσο εγκάρδιο και γενναιόδωρο. Ανυπομονώ επίσης να συναντήσω και να παίξω μαζί με την υπέροχη πιανίστρια Maria-Jοao Pires. Είμαι μεγάλος μεγάλος θαυμαστής της, η ερμηνεία της στο 3ο κοντσέρτο για πιάνο του Μπετόβεν είναι απλά εξαίσια. Είναι μια μοναδική ευκαιρία για τα Festival Strings να συμπράξουν με τη σολίστ που παίζει αυτό το κοντσέρτο με τόση εσωτερικότητα και να κάνουν μαζί μουσική με τον τρόπο που κάθε μουσικός γνωρίζει ότι βρίσκεται στον πυρήνα κάθε μουσικής προσπάθειας: τη μουσική δωματίου.

– Υπάρχει κάτι άλλο στο πρόγραμμα; 

Πριν το κοντσέρτο η συναυλία θα ξεκινήσει με τη φλογερή Εισαγωγή «Κοριολανός», που απεικονίζει την τραγωδία ενός Ρωμαίου ηγέτη και ήρωα, και μετά θα ολοκληρωθεί με την 3η Συμφωνία, “Eroica”, την οποία παίξαμε στη Λουκέρνη μόλις πρόσφατα: είναι μια οδύσσεια για τον μουσικό και τον ακροατή, μια περιπέτεια, μια βαθιά αισθητή εμπειρία του ήχου.

 

Διαβάστε ακόμα: Πέτερ Βέχτερ. Να γιατί αγαπάμε τόσο πολύ το βιενέζικο βαλς. 

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top