Ντένης Ηλιάδης: «Έχω γίνει πιο… Disney και κανονικός»

«Τελειώνοντας το σχολείο, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα κάνω σινεμά, αν και είχα μια βαθιά εκκολαπτόμενη επιθυμία»

Γνωρίζω τον Ντένη από μικρό παιδί, κυριολεκτικά. Ηταν στο σχολείο έναν χρόνο μεγαλύτερός μου οπότε πάντα βρισκόταν μπροστά μου με κάποιον τρόπο, σε λίγο κοινές παρέες, ποτέ πολύ κοντά ποτέ πολύ μακριά. Θυμάμαι πάντα έναν άνθρωπο έξυπνο, εύστροφο, κάπως είρωνα – όταν είσαι μικρός ένα μειδίαμα πλάγιο και μια ατάκα που δεν προλαβαίνεις να επεξεργαστείς μπορεί και να σε μπερδέψει.

Είχε πάντα στενούς φίλους ζωής, έντονη παρουσία, γοητεία στα κορίτσια και, ταυτόχρονα, έναν δικό του κόσμο. Αυτό μου ήταν εμφανές: έμοιαζε πάντα κάτι άλλο να σκέφτεται από όσα συνέβαιναν γύρω του, σαν να ίπτατο και να μας παρατηρούσε με τη διττή έννοια – και έβλεπε και μέσα του ανέλυε. Δεν μου έκανε εντύπωση καθόλου που έκανε σινεμά ούτε που διαπρέπει.

Ο Ντένης δεν είναι άνθρωπος των μεσαίων καταστάσεων, των χλιαρών σχέσεων, των συνηθισμένων πράξεων και συμπεριφορών. Παρότι με έναν τρόπο χαμηλών τόνων είναι και έντονων. Οι καλλιτέχνες συχνά δεν «φωνάζουν» το μέσα τους και σε εκπλήσσουν με αυτό το βάθος της ψυχής, των παιχνιδιών του νου, της τόλμης των πράξεων. Ετσι και οι ταινίες του: αιχμηρές, έντονες, άκρως ενδιαφέρουσες. Το εξωτερικό του άνοιξε πόρτες και εκείνος μπήκε, βγήκε, δεν έμεινε. Πηγαινοέρχεται. Και ποτέ δεν ξέρεις πώς θα του ξημερώσει καλλιτεχνικά το δικό του «αύριο», αυτό το «αύριο» που πάλλεται στις φλέβες και την καρδιά του.

Στο Buzzheart «υποφέρουν» και οι τέσσερις πρωταγωνιστές του. Το γιατί θα το δείτε στη μεγάλη οθόνη στο φιλόδοξο αυτό ψυχολογικό θρίλερ που κάνει πρεμιέρα σήμερα και πρωταγωνιστούν οι Εβελίνα Παπούλια, Γιώργος Λιάντος, Κωνσταντίνα Μεσσήνη και Κλαούντιο Κάγια.

– Τελειώνοντας το σχολείο, τι έκανες; Θέλω να πω, πώς προέκυψε το σινεμά και πότε αποφάσισες ότι αυτό θα κάνεις τελικά στη ζωή σου.

Τελειώνοντας το σχολείο, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα κάνω σινεμά, αν και είχα μια βαθιά εκκολαπτόμενη επιθυμία. Οι καταβολές μου ήταν τελείως διαφορετικές. Αλλά, ευτυχώς, πήγα στο πανεπιστήμιο Brown στην Αμερική και, μέσα από το σύστημα Liberal Arts εκεί, μπόρεσα να κάνω διπλό πτυχίο σε Οικονομικά και Σημειολογία Κινηματογράφου, οπότε άρχισα να ανοίγω την πόρτα προς το σινεμά.

– Ποιες ήταν οι μεγάλες σου επιρροές και οι προσλαμβάνουσες;

Δεν έχω κάποια συγκεκριμένη επιρροή· κάθε ταινία που με συναρπάζει και βγαίνω από την αίθουσα συγκλονισμένος και δεν μπορώ να μιλήσω σε κανέναν για λίγο λόγω αυτού, έχει γίνει επιρροή μου.

Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων.

– Έχει σχέση το σινεμά που τελικά κάνεις με αυτό που αγαπάς; Θέλω να πω, είναι υποχρεωτικό να βλέπεις και να προτιμάς ταινίες που αφορούν το είδος που έχεις επιλέξει;

Δεν έχω επιλέξει κάποιο είδος. Η πρώτη μου ταινία (“Hardcore”) ήταν ένα δράμα για δύο ανήλικες πόρνες που δραπέτευαν σε έναν φαντασιακό κόσμο, η δεύτερη (“The Last House on the Left”) ήταν ένα αμερικανικό θρίλερ/τρόμου. Μου αρέσουν οι έντονες ταινίες χαρακτήρων και έτσι προσπαθώ να αντιμετωπίζω κάθε ταινία που κάνω. Έχω, νομίζω, κάποιο ταλέντο στο να δημιουργώ σασπένς (μου είχε κάνει τη μεγάλη τιμή να το επαινέσει ο σπουδαίος Stephen King), οπότε αυτό με φέρνει συχνά πιο κοντά στο θρίλερ.

– Και αλήθεια, γιατί το σινεμά που κάνεις; Ένα σινεμά, για να το πω απλά, ψυχολογικού θρίλερ με δόσεις ακραίων καταστάσεων. Οι ταινίες έχουν πάντα ένα βάθος, αλλά οι ήρωες υποφέρουν. Έχεις ο ίδιος αισθανθεί κομμάτια τους – ας μην είναι σε αυτή τη διάσταση. Γιατί τόση βία τελικά; Είναι συμβολική απλώς;

Έχω αισθανθεί πολύ κομμάτια τους και η ψυχολογική βία, αλλά και η ανάγκη συχνά βίαιης σύγκρουσης για να φτάσεις σε οτιδήποτε αληθινό, είναι κάτι που κατανοώ βαθιά. Δεν είναι κάτι συμβολικό. Συγχρόνως, θεωρώ ότι οι ακραίες σεναριακές καταστάσεις οδηγούν τον άνθρωπο στο να «ξεγυμνωθεί» και να αποκαλυφθεί, κάτι που με ενδιαφέρει πολύ στις ταινίες μου. Στη νέα μου ταινία “Buzzheart” καταπιανόμαστε και με τη σχολή του συμπεριφορισμού και του conditioning, που μπορεί να γίνει πολύ πιο τρομακτική από φαντάσματα ή serial killers. Η ιδέα ότι ο άνθρωπος κυρίως διαμορφώνεται από τα ερεθίσματα και το περιβάλλον, και όχι τόσο από την προσωπική του οντότητα, μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη, όπως μας έχει δείξει πολλές φορές η ιστορία.

– Πόσο εξωστρεφής άνθρωπος μπορεί να είναι κάποιος που δημιουργεί έργα τόσο εσωστρεφών χαρακτήρων; Και από την άλλη, πόσο εσωστρεφής γίνεται να είναι ένας άνθρωπος που παρατηρεί χαρακτήρες και τους «μεταφράζει» με τον τρόπο του; Πρέπει να βρίσκεται μέσα στον κόσμο ή όχι;

Για μένα, πρέπει οπωσδήποτε να είσαι μέσα στον κόσμο για να κάνεις καλές ταινίες, αλλά και για να έχεις μια δημιουργική αλληλεπίδραση των ταινιών που κάνεις με τον εσωτερικό σου κόσμο. Σίγουρα υπάρχουν στιγμές που πρέπει να απομονωθείς πολύ για να είσαι δημιουργικός, ειδικά στη γραφή ενός σεναρίου. Αλλά δεν πρέπει να γίνεσαι ποτέ «κλειστό κύκλωμα».

«Στη νέα μου ταινία “Buzzheart” καταπιανόμαστε και με τη σχολή του συμπεριφορισμού και του conditioning, που μπορεί να γίνει πολύ πιο τρομακτική από φαντάσματα ή serial killers».

– Ποια είναι η γνώμη σου για τον Γιώργο Λάνθιμο; Και κινηματογραφικά και συναισθηματικά μιλώντας, μιας και πριν καν εκείνος κάνει επιτυχίες, εσύ ήδη ήσουν έξω.

Έχοντας δουλέψει στο εξωτερικό, μπορώ να σου πω ότι είναι συγκλονιστικό αυτό που έχει πετύχει ο Γιώργος Λάνθιμος. Έχει καταφέρει να κρατήσει ανέγγιχτη την πολύ προσωπική γραφή του και να κάνει πλέον στο πλαίσιο αυτό ταινίες στουντιακές και μεγάλου προϋπολογισμού, που έχουν παράλληλα εμπορική επιτυχία. Στο επίπεδο τού πώς έχει καταφέρει να περάσει και να επιβάλει τη δική του γλώσσα στο αμερικανικό στούντιο, είναι για μένα ο πιο επιτυχημένος σκηνοθέτης στον κόσμο αυτή τη στιγμή.

– Σε ποιες περιπτώσεις έχεις νιώσει να ξεπερνάς εσύ τα όρια του «κανονικού» ή έχεις ζήσει δίπλα σου άλλους να το κάνουν – χωρίς φυσικά να αναφέρεις ονόματα;

Έχω ξεπεράσει πολλές φορές τα όρια του κανονικού και οι σχέσεις μου έχουν αγγίξει πολύ σκοτεινά (και φαντασμαγορικά) κινηματογραφικά είδη. Αλλά τώρα περνάω πολύ καλά με τα παιδιά μου και έχω γίνει πιο Disney και κανονικός.

– Εσύ και η Αμερική. Οι εμπειρίες, η ζωή σου εκεί, οι άνθρωποι και γιατί δεν έμεινες. Θα επιστρέψεις;

Αυτή η ιστορία με την Αμερική είναι λίγο περίεργη. Έκανα τέσσερις ταινίες στο Χόλιγουντ: μία γυρίστηκε στη Νότια Αφρική, μία στην Ατλάντα, μία στο Λος Άντζελες και μία στον Καναδά. Τα χρόνια που έμενα συνεχώς στο Λος Άντζελες δεν είμαι σίγουρος ότι ήταν η καλύτερη ιδέα, γιατί έκανα μεγάλα meetings, έκλεισα συμφωνία για 20 ταινίες, από τις οποίες έγιναν μόνο οι 4 και έχασα πάρα πολύ χρόνο στο λεγόμενο development. Με λίγα λόγια, πνίγεσαι στη διαδικασία, γοητευμένος από αυτά που σου προσφέρουν, αλλά συχνά χάνεις το focus σου ως δημιουργός. Αυτή τη στιγμή, οι ταινίες που μου προτείνουν στην Αμερική ρέπουν υπερβολικά προς το horror και εγώ θέλω να ξαναβρώ τον πολύ δημιουργικό μου εαυτό που με οδήγησε εκεί αρχικά. Το να επιστρέψω -και λόγω covid συγκυριών- να κάνω το “Buzzheart” στην Ελλάδα, που είναι ένα πολύ προσωπικό project που έγραψα το 2005, πιστεύω είναι ένα καλό βήμα.

«Έχω ξεπεράσει πολλές φορές τα όρια του κανονικού και οι σχέσεις μου έχουν αγγίξει πολύ σκοτεινά (και φαντασμαγορικά) κινηματογραφικά είδη».

– Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι που σε έχουν επηρεάσει στη ζωή σου. Επαγγελματικά και μη.

Δυστυχώς, δεν είχα πολλούς μέντορες, αν και θα τους ήθελα. Με βοήθησαν πολύ στην αρχή της καριέρας μου ο Γιώργος Πανουσόπουλος και ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος. Πέραν αυτού, όπως σου είπα και πριν, οι μεγαλύτερες μου επιρροές είναι οι ταινίες που με κάνουν να βγαίνω ταρακουνημένος από την αίθουσα.

– Έχεις πλάνο για την επόμενη ημέρα ή δεν προγραμματίζεσαι;

Αν και δεν μ’ αρέσει ο προγραμματισμός, προσπαθώ πολύ να έχω πλάνο γιατί δεν είμαι καθόλου καλός με τους νεκρούς χρόνους.

– Πώς δουλεύεις; Πώς και πού γράφεις; Τι απολαμβάνεις περισσότερο στη διαδικασία;

Τώρα που έχω κάνει οικογένεια, είναι πιο δύσκολο, αλλά η βασική μου μέθοδος για να ξεκινήσω ένα σενάριο είναι η εξής: Κλείνομαι απόλυτα σε έναν χώρο για δύο εβδομάδες. Αν είναι μέσα στην πόλη, δεν βγαίνω καν έξω, γιατί δεν θέλω να μιλάω σε απολύτως κανέναν αυτό το διάστημα. Παίρνω αρχικά ένα τεράστιο τετράδιο/τόμο και αρχίζω και γράφω free writing ό,τι μου έρχεται στο κεφάλι. Αφού γεμίσω το τετράδιο, ξαναδιαβάζω ό,τι έγραψα και από αυτά ένα 10% είναι χρήσιμο. Το περνάω αυτό στον υπολογιστή και αρχίζει να σχηματίζεται κάτι. Αναπτύσσω γράφοντας αυτό και 15 μέρες αργότερα ξαναβγαίνω στον κόσμο.

«Αν και δεν μ’ αρέσει ο προγραμματισμός, προσπαθώ πολύ να έχω πλάνο γιατί δεν είμαι καθόλου καλός με τους νεκρούς χρόνους».

– Παρακολουθείς σεμινάρια, φεστιβάλ, ομιλίες κλπ. Είσαι παρών μέσα στον κινηματογραφικό κόσμο;

Πιστεύω ότι είμαι αρκετά παρών και βοηθάω πάντα όσο μπορώ τους νέους κινηματογραφιστές.

– Πόσο και πώς σε επηρεάζουν ή σε αφορούν οι κριτικές; Συμφωνείς όταν πρόκειται για κριτικές ταινιών που έχεις δει ή διαφωνείς συνήθως με όσα πιθανόν διαβάζεις;

Με ενδιαφέρουν οι κριτικές αλλά ακόμα περισσότερο η γνώμη του κοινού, που επιζητώ πολύ να ακούσω κατά τη διάρκεια του μοντάζ της ταινίας. Δεν αντέχω πάντως τις κριτικές που ο κριτικός προβάλλει περισσότερο τον εαυτό του από την ταινία που είδε (αν και τις διαβάζω όλες).

Διαβάστε ακόμα: Δημήτρης Αγιοπετρίτης-Μπογδάνος. «Φτιάχνω κόσμους και προσκαλώ ανθρώπους να μπουν σε αυτούς».

TAGS :
ηθοποιός κινηματογράφος σκηνοθέτης

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook