Sergej_Diaghilev_(1872-1929)_ritratto_da_Valentin_Aleksandrovich_Serov

    Πορτρέτο του Ντιαγκίλεφ από τον Valentin Serov (1909).

    Το 19ο αι., το μπαλέτο ήταν ένα θέαμα για παιδιά ή για ηλικιωμένους. Με τον Diaghilev, η ανατροπή είναι ριζική. Από το 1909, le tout-Paris διαγκωνίζεται να δώσει το “παρών” στις παραστάσεις. Τα κοστούμια των Ballets Russes επηρεάζουν καταλυτικά τη μόδα και υπαγορεύουν τους νέους κανόνες.

    Ballet-monte-carlo-Yellow

    To Ballet Russe de Monte Carlo είναι ένα σχήμα που ιδρύθηκε μετά το θάνατο του Ντιάγκιλεφ, θέλοντας να είναι συνεχιστής της κληρονομιάς του (Αφίσα της περιόδου 1947-48).

    Την εποχή εκείνη, το κοινό έχει ανάγκη ένα νέο φαντασιακό, ώστε ν’ αλλάξει το χρώμα της ζωής. Η χαρωπή εορτή της διεθνούς των ηδονών δεν είναι παρά μια πρόσοψη. Ενώ η Ωραία Οτερό σέρνει στα πόδια της πρίγκιπες και δισεκατομμυριούχους, οι αδελφοί Λιμιέρ πατεντάρουν τις αυτόχρωμες πλάκες. Ο Παστέρ ανακαλύπτει την πενικιλίνη, ο Αϊνστάιν τη σχετικότητα και οι αδελφοί Ράιτ υψώνονται για πρώτη φορά στους ουρανούς. Την ίδια ώρα, οι καλλιτέχνες επινοούν τις μορφές και τα στυλ που θα εκφράζουν για καιρό την ευαισθησία του 20ου αι.: φοβισμός, κυβισμός, εξπρεσιονισμός, φουτουρισμός, όλα γεννιούνται μέσα στην Belle Epoque (1900-1914).

    Επικεφαλής των Ρωσικών Μπαλέτων (τα οποία ουδέποτε εμφανίστηκαν στη Ρωσία), ο Serge de Diaghilev (19/3/1872-19/8/1929), δεν ήταν απλώς ο σπουδαιότερος ιμπρεσάριος της εποχής του. Αναζητούσε μια τέχνη της σύνθεσης που θα ενώνει ποίηση, μουσική, ντεκόρ, κοστούμια και χορογραφία. Ήταν ο ορισμός του εστέτ. Ανέβασε στη σκηνή τον Σαλιάπιν να τραγουδήσει «Boris Godounov». Έφερε να χορέψουν την Πάβλοβα και τον Νιζίνσκι – «τη νίκη της αναπνοής επί του βάρους» κατά τον Κλοντέλ.

    Κοστούμι σχεδιασμένο από τον Léon Bakst για τον Νιζίνσκι και για το έργο “Το απόγευμα ενός Φαύνου” του Κλοντ Ντεμπισί (1912).

    Έπεισε ακόμα και τη Σανέλ να δουλέψει γι’ αυτόν. Συγκέντρωσε τους καλύτερους ζωγράφους της εποχής του: τον Πικάσο, τον Ντερέν, τον Ντελονέ, μετά τον Μπρακ, τον Ματίς, τον ντε Κίρικο, αλλά και τους ναΐφ, τους κονστρουκτιβιστές, τη ρωσική πρωτοπορία, τους σουρεαλιστές. Θέλει να προκαλέσει την οριστική ρήξη με τον ακαδημαϊσμό. Με κείνον, ο χορός έγινε η γιορτή του πνεύματος.

    Με την επιβλητική κορμοστασιά του, την παλιοκαιρίτικη, άψογη κομψότητά του, τη φήμη του, φάνταζε τεράστιος. Μόλις εμφανιζόταν, ο αέρας πύκνωνε ολόγυρα, εκείνος με τις γούνες του, τα μονόκλ του, τα κλακ του, τα κασκόλ από λευκό μετάξι, τα μπαστούνια, τα γάντια κι όλους αυτούς τους φίλους που περιστρέφονταν σαν ηλεκτρόνια γύρω απ’ τον πυρήνα.

     

     

     

    Μόλις εμφανιζόταν, ο αέρας πύκνωνε ολόγυρα, εκείνος με τις γούνες του, τα μονόκλ του, τα μπαστούνια, τα γάντια κι όλους αυτούς τους φίλους που περιστρέφονταν σαν ηλεκτρόνια γύρω απ’ τον πυρήνα.

     

    Diaghilev drawn by Jean Cocteau

    Σκιτσαρισμένος από τον έτερο μεγάλο εστέτ, Ζαν Κοκτώ.

     

    Διέθετε ένα κράμα χάρης και ειρωνείας. Μια εκπληκτική ικανότητα να βρίσκει χορηγούς. Τους χορογράφους και τους χορευτές του τους πήγαινε στα μουσεία. Με τις συζητήσεις του, είχε το ταλέντο να μετατρέπει τη σπίθα της ιδιοφυΐας σε φλόγα. Το έκανε με τέτοια ένταση που οι καλλιτέχνες τα καλύτερα έργα τους τα έκαναν υπό την αιγίδα του. Ο τρόμος του ήταν η επανάληψη. Ήθελε διαρκώς και πάση θυσία να εκπλήσσει. Πίστευε στα σαλόνια, στην αναγκαιότητα της πολύ επίσημης «πρεμιέρας», στην ισχύ των γυναικών. Σε κάθε πρωτεύουσα διέθετε ολόκληρο τσούρμο από δαύτες. Στρατό απόλυτα αφοσιωμένο, που λειτουργούσε σαν τις βασίλισσες της κυψέλης, επιφορτισμένο να κάνει γνωστό το μέλι του.

    ballets-russes

    Από παράσταση των Ρωσικών Μπαλέτων.

    Ο Ντιαγκίλεφ διέθετε μια σχεδόν μαγική ικανότητα να αποκτά αυτό που θέλει. Συμπεριφερόμενος ως ο μονάρχης ενός μεγάλου βασιλείου, φρόντιζε να υπενθυμίζει αδιάκοπα ότι περίμενε, απαιτούσε από σας κάτι σημαντικό. Οι καλλιτέχνες που δούλεψαν μαζί του διατηρούν την εντύπωση ενός εκπληκτικού τονωτικού φαρμάκου, το οποίο συνδυαζόταν με το αλάνθαστο αισθητικό του κριτήριο και μια ανάγκη για μεγαλείο και ποιότητα που δεν τον εγκατέλειπαν ποτέ. Εκείνος έκανε τον Κοκτό να σοβαρευτεί και τον Στραβίνσκι να γράψει «Το πουλί της φωτιάς».

    243818518_1280x1024

    Χάρη σ’ αυτόν ο Στραβίνσκι (δεξιά) έγραψε το “Πουλί της φωτιάς”.

    Ήταν ένας δημιουργός που χρειαζόταν τους άλλους για να εκφραστεί. Κι η απαιτητικότητά του έφτανε τα όρια της τυραννίας. Έκανε τον Πικάσο να σκίσει τα πρώτα του σχέδια για τον «Πουλτσινέλα». Η τεράστια αγάπη του για την τέχνη σφράγιζε τις ενέργειές του, αλλά είχε και κάτι από τα καπρίτσια ενός ανθρώπου των σαλονιών. Του άρεσε να παραθέτει τον Μιχαήλ Άγγελο («Εκείνος που αρκείται να ακολουθεί έναν άλλο, δεν θα τον ξεπεράσει ποτέ») και να υπογράφει ως «ο φίλος των θεών».

    salome-portrait-of-tamara-karsavina-by-g-barbier-1914

    Πορτρέτο της Tamara Karsavina από τον G. Barbier, για την παράσταση “Σαλώμη” (1914).

    Διαβάστε ακόμα: Ο Man Ray και οι μούσες του στην Άνδρο.

     

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top