Δημήτρης Αντωνίτσης: Ο άνθρωπος που έβλεπε κοντά

Οι αποδείξεις-έργα των Robert Gober και Dash Snow συνομιλούν με την πραγματική απόδειξη για τα σουβλάκια που κεράστηκαν στους τεχνικούς της μεταφορικής εταιρείας Βεϊνόγλου. Δίπλα, ο Δημήτρης Αντωνίτσης με τον Βουτίγκο.

Κάποτε ήταν το Σαχτούρειο, το σπίτι του ναυάρχου Σαχτούρη στην Ύδρα, το οποίο μετά από δωρεά έγινε το πρώτο Γυμνάσιο του νησιού. Σήμερα στεγάζει το «Hydra School Projects», στο οποίο ο καλλιτέχνης και επιμελητής Δημήτρης Αντωνίτσης τα τελευταία 16 χρόνια δραστηριοποιείται, με φετινή «κατάθεση» την έκθεση «Genuine Fake». Ως εμπνευστής και ιδρυτής αυτής της πρωτοβουλίας έχει πλάσει μια καλλιτεχνική κυψέλη εικαστικής δημιουργίας με έμφαση σε κάθε τι νέο και αντιφατικό.

Φανερές αγάπες του η τέχνη (προφανώς) και οι ασυνήθιστοι εκπρόσωποί της. Κρυφές, το μαγείρεμα και η σκηνοθεσία. Ο Αντωνίτσης ανήκει στους Έλληνες που αγαπούν αυτήν τη χώρα σταράτα, χωρίς καλολογικά στοιχεία. Το κυριότερο, πιστεύει ότι Ελλάδα ίσον έμπνευση και ευκαιρία, έστω κι αν βρίσκεται σε τούνελ.

Το δένδρο του Gabriel Orozco δεσποζει στη γαλάζια αίθουσα του Σαχτούρειου.

– Εν αρχή τι;

Γεννήθηκα στην Αθήνα. Από τη μια πλευρά είμαι Θεσσαλονικιός (εκ Σμύρνης) και από την άλλη Θρακιώτης. Σπούδασα αρχικά στην Ελβετία και μετά στην Αμερική μηχανολογία. Ως φοιτητής, ασχολήθηκα με τη μικροσκοπική φωτογραφία υψηλών ταχυτήτων, με συνέπεια να αγαπήσω την εικόνα. Ειδικά, στις αρχές του 1990 που, ως καλλιτεχνική έκφραση, άρχιζε να κοντράρει και να συναγωνίζεται το κύρος και την αποκλειστικότητα της ζωγραφικής.

Η πρώτη που είδε στη δουλειά μου κάτι διαφορετικό ήταν η Επιμελήτρια της σχολής της αρχιτεκτονικής του R.P.I., Jeannie Keefe, η οποία πρότεινε τα έργα μου σε μια διαγωνιστική έκθεση. Έτσι βρέθηκα με το πρώτο μου βραβείο. Ακολούθησαν έξι μήνες στο στούντιο του Ρόμπερτ ντε Νίρο, όπου γύρισα μερικές ταινίες μικρού μήκους και συνειδητοποίησα ότι αυτό που μου άρεσε τελικά ήταν να βρίσκομαι πίσω από την κάμερα και όχι μπροστά. Βέβαια ήθελα να γίνω σκηνοθέτης. Ευτυχώς δεν μου βγήκε το χαρτί.

Η εγκατάσταση των Shanzai Bienial με ρούχα μαϊμού.

– Έμεινε απωθημένο;

Μάλλον κρυφό όνειρο. Καλύτερα όμως, επειδή μερικά όνειρα είναι προτιμότερο να παραμένουν ανεκπλήρωτα, γιατί κάποιοι άλλοι τα κάνουν πολύ καλύτερα. Άλλωστε, το «κανάλι» στο οποίο τελικά βρέθηκα με έχει κάνει ευτυχισμένο.

– Πώς ένας λάτρης της καλλιτεχνικής φωτογραφίας μεταμορφώθηκε σε curator εκθέσεων;

Πρώτη φορά εργάστηκα ως επιμελητής εκθέσεων στη Γερμανία. Στις Ημέρες Ελληνικού Πολιτισμού στο Αμβούργο στήσαμε εξαιρετικές εκθέσεις υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και της ελληνικής πρεσβείας. Η πρώτη έκθεση έγινε στον καθεδρικό ναό της πόλης και ήταν εκπληκτική. Επρόκειτο για ασπρόμαυρα πορτρέτα μοναχών του Αγίου Όρους. Ο καθεδρικός ναός, μισο-κατεστραμμένος από την περίοδο του Β Παγκόσμιου πολέμου, είχε διατηρηθεί έτσι ως πολιτικό μνημείο μοναδικής σημειολογίας. Μάλιστα, η διεύθυνση του ναού με άφησε ελεύθερο να στήσω τις φωτογραφίες με τη δική μου σκηνογραφία: Κάποιες από τις καμάρες του ναού ασβεστώθηκαν και εκεί αναρτήθηκαν τα επιβλητικά πορτρέτα, φωτισμένα ατμοσφαιρικά από μικρά ηλεκτρικά σποτάκια – καινοτομία εκείνη την εποχή. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό, γιατί, με έναν πολύ υπαινικτικό τρόπο, ήταν απίστευτα ελληνικό.

Μετά ήρθε μια πρόταση από την Ελλάδα και βρέθηκα στη Θεσσαλονίκη, η οποία ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα το 1997, όπου με «τσίμπησε» η φοβερή Πέγκυ Ζουμπουλάκη και πρώτη αυτή έδειξε τη δουλειά μου στο ελληνικό κοινό, σε επιμέλεια της Πέγκυς Κουνενάκη. Ακολούθησε η συμμετοχή μου στο «Global Vision» του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ με έργα από τη συλλογή του Δάκη Ιωάννου. Έργα που με συγκίνηση είδα πάλι, ύστερα από τουλάχιστον 15 χρόνια, στο Semiramis.

Διαβάστε ακόμα: Γιατί δεν άκουσε κανείς έως σήμερα για τον Νίκο Δραγούμη;

Έξι πλαστά RIOT του Eric Doeringer ( Το αυθεντικο έργο πουλήθηκε για $ 30 εκατ.).

– Και πώς γεννήθηκε το «Hydra School Ρrojects»;

Ποτέ δεν μου άρεσε να είμαι μπροστά από την κάμερα, στα φώτα, στη δημοσιότητα. Μου άρεσε να παρακολουθώ τους άλλους, να παρατηρώ και να εμπνέομαι. Δεν είμαι ο καλλιτέχνης που θα κλειστεί σ’ ένα δωμάτιο για να δημιουργήσει. Μου έκανε κέφι να πηγαίνω σε στούντιο συναδέλφων για να βλέπω τη γραφή και τη σκέψη τους. Έτσι γεννήθηκε η ανάγκη να οργανώσω τις σημειώσεις αυτές σ’ έναν εικαστικό διάλογο.

– Τι είναι λοιπόν το «Hydra School Ρrojects»;

Μια εναλλακτική πλατφόρμα τέχνης και μια πολύ καλή δικαιολογία να κάνω τρίμηνες καλοκαιρινές διακοπές, όπως όταν ήμουν μαθητής. Το 1999 που είχα την ιδέα δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο. Φέτος, διανύουμε το 16ο χρόνο λειτουργίας και η φετινή μας έκθεση έχει τίτλο «Genuine Fake», με ημερομηνία έναρξης την 26η Ιουνίου. Κεντρική ιδέα είναι το κίβδηλο, το οποίο όμως εμπεριέχει τη μοναδικότητά του ως προς την αυθεντικότητα της πλαστογραφίας ή της απομίμησης.

Ο Δημήτρης Αντωνίτσης ποζάρει για το φακό του Frank Koenig στη φετινή Μπιενάλε Βενετίας.

– Γιατί η Ύδρα;

Γιατί η Ύδρα, για μένα, ανέκαθεν, ήταν ένα νησί όπου σύχναζαν «περίεργοι»! Ένα τοπίο τραχύ, όπου οι άνθρωποι που το επέλεγαν πήγαιναν εκεί για να απομονωθούν, να κάνουν ενδοσκόπηση και όχι για να επικοινωνήσουν. Άνθρωποι ιδιαίτεροι, χαρισματικοί, με αξιόλογο έργο. Δεν ήταν, ας πούμε, σαν τη Μύκονο. Εξ ου και η αγαπημένη μου ατάκα, την οποία έχω δανειστεί από φίλο συγγραφέα: «Είσαι πολύ ωραίος για την Ύδρα. Πήγαινε στη Μύκονο!»

Όσοι λοιπόν βρεθήκαμε στο νησί ήμασταν σαν μια οικογένεια. Υπήρχε εποικοδομητικός διάλογος, τα προβλήματά μας τα συζητούσαμε, υπήρχε ελευθερία και διαφορετικό lifestyle. Μια ζεν, αλλά και ταυτόχρονα γήινη, κοσμοθεωρία για το τι είναι η ζωή και το έργο ενός δημιουργού. Άνθρωποι όπως η Μαργαρίτα η Καραπάνου, ο Γιάννης ο Καρδαμάτης και άλλοι που, δυστυχώς, κάποια στιγμή μας «άφησαν». Παράλληλα, όμως, έβλεπα ότι η Ύδρα μπορούσε να σταθεί και να μιλήσει με ένα διεθνές καλλιτεχνικό λεξιλόγιο, με εικαστικά γεγονότα ισάξια με όσα γίνονταν στην Ευρώπη.

– Πώς και δεν έγινε η Αθήνα ο κύριος τόπος δραστηριότητάς σας;

Προτιμώ να βρίσκομαι σε μέρη που έχουν αυθεντικότητα και ως προς την αρχιτεκτονική και ως προς τον κοινωνικό τους ιστό. Αυτό που έχουμε στην Αθήνα είναι πια πολύ «ξεχειλωμένο» και ως τοπίο και ως κοινωνικές σχέσεις. Προσπαθώ λοιπόν να είμαι όσο μπορώ περισσότερο στην επαρχία.

– Το εξωτερικό αποτελεί μια άλλη εναλλακτική;

Βρίσκω ότι το να ανθίσταμαι σε αυτή την ισοπεδωτική καθημερινότητα είναι μια μορφή έμμεσης αντίστασης. Έχω ήδη ζήσει δέκα χρόνια στην Αμερική. Τα τελευταία πέντε χρόνια μού γίνονται διαρκώς προτάσεις να φύγω από την Ελλάδα. Πολλοί καλλιτέχνες, όπως και πολλοί επιστήμονες, τα μάζεψαν και έφυγαν ήδη. Εγώ εξακολουθώ και ασχολούμαι με το project μου, σε πείσμα των καιρών.

Δραστηριοποιούμαι όσο μπορώ στο χώρο μου, γιατί τον έχω αγαπήσει βαθιά. Επίσης, θέλω να δώσω κάτι ακόμα σε αυτή την κοινότητα, γιατί αργά αλλά σταθερά όλα και όλοι εδώ εκλείπουν. Όταν πρωτοήρθα στην Ύδρα, ήμουν από τους νεότερους και τώρα νιώθω λίγο σαν τον τελευταίο των Μοϊκανών.

Πιστεύω, άλλωστε, απόλυτα στο timing και στη σωστή στιγμή που γίνονται όλα. Απλώς οι αντένες μας πρέπει να είναι γυαλισμένες και το μυαλό ανοιχτό, γιατί ευκαιρίες παρουσιάζονται καθημερινά. Εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να κάνουμε ασύλληπτα πράγματα.

Διαβάστε ακόμα: Matthiew Barney – Ο εφευρέτης νέων κόσμων, ο Τόμας Πίντσον των εικαστικών.

Τα “Δευτερόποτνα” γλυπτά του Αντωνίτση μπροστά από τη φωτογραφική σειρά “Family Matters”.

– Άρα μεγάλες ευθύνες περιμένουν τη νέα γενιά…

Ελπίζω να υπάρξουν συνεχιστές. Στη νέα γενιά υπάρχει φοβερό ταλέντο, δεν υπάρχει όμως εύφορη γη. Ο σπόρος που φυτρώνει από τη Σχολή Καλών Τεχνών και τις διάφορες άλλες σχολές δεν ξέρω πώς θα ευδοκιμήσει. Η περιρρέουσα ενέργεια μας εγκλωβίζει σε μια πραγματικότητα που τη χτυπάει ανελέητα η κρίση. Αντέχω στην Ελλάδα! Ο νέος καλλιτέχνης, ο οποίος πρέπει τώρα να βοηθηθεί για να αναπτύξει το δικό του λεξιλόγιο και τη δική του εικαστική ταυτότητα, πώς θα τα καταφέρει; Ποιοι curators θα αναδείξουν τη δουλειά του, ποια ιδρύματα θα τον χρηματοδοτήσουν και, τελικά, ποιοι θα αποκτήσουν το έργο του;

– Οι curators είναι κατά κάποιον τρόπο οι αποκωδικοποιητές ενός καλλιτέχνη. Από τη φύση τους οι καλλιτέχνες είναι ιδιαίτερες προσωπικότητες. Βάσει της εμπειρίας σας, πώς είναι το προφίλ ενός σύγχρονου καλλιτέχνη;

Κακά τα ψέματα, προφίλ σύγχρονου καλλιτέχνη δεν υπάρχει. Είναι διαφορετική η ψυχοσύνθεση του καθενός, διαφορετικές οι ανάγκες του. Παραδείγματος χάριν, εγώ έχω δείξει καλλιτέχνες που δεν τους ένοιαζε καθόλου πού θα πάει το έργο τους, απλώς είχαν την ανάγκη να δημιουργήσουν. Άλλοι πάλι έφτιαχναν αριστουργήματα εντελώς μηχανικά, κάτω από την επήρεια φαρμάκων, ενώ θα έπρεπε να βρίσκονται σε ίδρυμα. Οι τελευταίοι δεν θα μπουν ποτέ στο art market και δεν θα γίνουν σταρ. Η πλειοψηφία των καλλιτεχνών που έχουν «κατακτήσει» κάποια θέση στην αγορά δεν αφιερώνουν στο έργο τους τόσο πολλή δουλειά όσο οι καλλιτέχνες outsider. Γι’ αυτό άλλωστε χάρηκα την Μπιενάλε του Gioni, ενώ βαρέθηκα στη φετινή.

– Ποια περιοχή ή χώρα «παράγει» σήμερα πρωτοπορία; Παραδείγματος χάριν, η Νιγηρία έχει κάνει ένα μεγάλο καλλιτεχνικό άνοιγμα.

Η πρωτοπορία δεν παράγεται. Πάντα υπήρχαν εκπληκτικοί καλλιτέχνες σε μακρινά μέρη. Αυτό που έγινε είναι ότι το εκδυτικισμένο μας μυαλό ευαισθητοποιήθηκε και κατάφερε να αναγνωρίσει αυτήν τη δουλειά. Δικό μας είναι το άνοιγμα. Οι καλλιτέχνες αυτοί έκαναν εξαιρετική δουλειά εδώ και χρόνια. Όπως στο Παρίσι του 1920 και του 1930, όταν ο Πικάσο και οι άλλοι ανακάλυψαν ξαφνικά την Αφρική.

Εμένα με ενδιαφέρουν όλες οι εκφάνσεις της τέχνης, φτάνει να είναι ειλικρινείς, αυθεντικές και να εμπεριέχουν κάτι το πηγαίο, αν θες το λέμε και ταλέντο. Μου είναι αδιάφορο αν ο καλλιτέχνης είναι Aboriginal, Aφρικανός ή ο γείτονάς μου στην Κυψέλη.

Διαβάστε ακόμα: Η μηλόπιτα του Jackson Pollock.

Το γλυπτό του Ανδρέα Λόλη στη ζαρντινιέρα του Σαχτούρειου.

– Στο Κατάρ, οι εμίρηδες αγοράζουν μαζικά και αντιμετωπίζουν την Τέχνη ως χρηματιστήριο. Τι τρέχει με έναν πελάτη εμίρη;

Έτσι όπως είναι τα πράγματα, γιατί όχι και ο εμίρης; Βέβαια, υποθετικά, ο εμίρης, όταν θα αγόραζε, δεν θα έπαιρνε μόνο το έργο, θα έπαιρνε πακέτο κι εμένα, για να προσέξω και να του εξηγήσω πού θα μπει το συγκεκριμένο έργο και πώς. Ο εμίρης μας θα είχε και collateral! Πάντως, είναι αλήθεια ότι τα πράγματα εκεί είναι πολύ «γκαζωμένα» και προσπαθούν με μεγάλα βήματα ή μάλλον με άλματα να αποκτήσουν σύγχρονη σκηνή.

– Η δική μας σκηνή, με την πολυαναμενόμενη έναρξη του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, θα δημιουργήσει νέα δεδομένα στο χώρο;

Θα δημιουργήσει; Εκεί έχω μια αμφιβολία, γιατί είναι κάτι πολυέξοδο, ένα «mega-project», το οποίο ξεκινάει τη στιγμή που όλα τα άλλα συρρικνώνονται. Πώς θα λάμψει, όταν οι άλλοι τομείς δεν πάνε καλά;

– Πιστεύετε στους κριτικούς;

Ναι, στους Κρητικούς με «η» πολύ. Στους κριτικούς με «ι» ως πολιτιστικό byproduct ναι, αλλά θα μπορούσα να ζήσω και χωρίς αυτούς.

– Ποιοι από τους παλιούς εικαστικούς άνοιξαν το δρόμο στη σύγχρονη εικαστική σκηνή;

Μπουζιάνης και Γκύζης. Βρίσκω σε αυτούς μια ποιητικότητα που με συγκινεί. Επίσης ο Διαμαντόπουλος, ο οποίος μου άρεσε περισσότερο για τον τρόπο της ζωής του. Ήταν δύστροπος κι ανάποδος.

Κι άλλη άποψη της εγκατάστασης των Shanzai Bienial.

– Μετά από 16 χρόνια, μήπως ήρθε ο καιρός να πάει το project και αλλού;

Μου έχει ήδη γίνει πρόταση, αλλά έχω αρνηθεί, γιατί δεν έχει νόημα όταν κάτι γίνεται επιτυχία να πρέπει να το «ξαναφορέσεις» κάπου αλλού. Δεν είμαι υπέρ των sequels. Τα πράγματα, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να γίνονται tailor made. Τότε μόνο κουμπώνουν σωστά.

– Τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Θα ήθελα να έχω κάποιο όραμα, αλλά ως «νεοελληνάκι» δεν έχω μάθει να βλέπω μακριά. Τα οράματά μου, ας πούμε, είναι να δω πώς θα τα καταφέρω κι αυτό το καλοκαίρι και ήδη είμαι ικανοποιημένος που φέτος είναι η 16η μας χρονιά. Πρέπει να προσθέσω ότι σε αυτή την πορεία σημαντικό ρόλο έπαιξε η βοήθεια του οργανισμού ΝΕΟΝ του κυρίου Δασκαλόπουλου, γιατί χωρίς την υποστήριξή του δεν θα ήταν εύκολο να συνεχιστεί το «Hydra School Projects». Για να δούμε, θα καταφέρουμε να γιορτάσουμε την εικοσαετία με έναν επετειακό κατάλογο;

– Έχετε κάποιο κρυφό όνειρο, κάτι που ακόμα δεν έχετε κάνει;

Θα ήθελα να δημιουργήσω ένα καταφύγιο ζώων και ανθρώπων. Κάτι όμως διαφορετικό, ιδιαίτερο, φτιαγμένο από καλλιτέχνες, για ψυχές που χρειάζονται μια δεύτερη αρχή.

⇒ Στις 26/6 θα ανοίξει η καλοκαιρινή περίοδος του Hydra School Projects με την έκθεση «Genuine Fake».

Διαβάστε ακόμα: Λέναρντ Κόεν: Έτσι γνώρισε στην Ύδρα τη μούσα της ζωής του.

TAGS :
Hydra School Projects Αντωνίτσης έκθεση καλλιτέχνες τέχνη Ύδρα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook