Andro_October2013 008

«Τρεις ποιητές, τρία βιβλία. Άλλο στυλ, άλλη διάθεση, άλλη μέθοδος το καθένα. Οι ποιήσεις συμπληρώνουν η μία την άλλη, δεν είναι στρατιές να εξοντώνουν η μία την άλλη».

Στης Ταβέρνας Τη Γωνιά

Μια ωραία βραδιά του Σεπτέμβρη, στις Νύχτες Πρεμιέρας, μαζευτήκαμε πάλι, για να δούμε την Όλγα Ρόμπαρντς, του Χρήστου Βακαλόπουλου. Κατόπιν, είχαμε μια κουβέντα για το έργο του, και για τη σημασία του για εμάς, σήμερα.

Επιστρέφοντας συχνά στο υπόδειγμα του Βακαλόπουλου, σκέφτομαι ότι έδρασε (αυτή είναι η λέξη) κατά τον τρόπο του Προκρούστη, απ’ την ανάποδη. Θέλω να πω ότι ο Βακαλόπουλος ερεύνησε την Πραγματικότητα στις αυθεντικές της διαστάσεις, εγκατέλειψε το πέτρινο κρεβάτι, δεν έκοψε, δεν τέντωσε, δεν έφερε τον κόσμο στα μέτρα του, αλλά βρήκε τον κόσμο στο ορθό (το οντολογικά ακριβές) μέτρο του, το ονειρικό, το όντως πραγματικό.

Με άλλα λόγια, ο Βακαλόπουλος έδρασε, και έζησε, πέρα από την Ιδεολογία. Αυτήν έχω κατά νου σήμερα, όχι τον Βακαλόπουλο.

Την Ιδεολογία που είναι το ακριβές αντίθετο της (πραγματικής) Πραγματικότητας, που εχθρεύεται τη Ζωή και την θυσιάζει κατά συρροή, στο βωμό της Ιδέας.

«Είμαι γνωστός στην Ελλάδα ως ιδεαλιστής […] Δεν πολέμησα για τους Γερμανούς, αλλά εναντίον του ΕΛΑΣ, πράγμα που θα έκανα με τον ίδιο τρόπο κάτω από οποιαδήποτε άλλη δύναμη κατοχής».

Τάδε έφη ο Γεώργιος Πούλος, αρχηγός του τάγματος των «γερμανοντυμένων». Αναφέρεται, μαζί με άλλα εξόχως διαφωτιστικά, στην έρευνα του καθηγητή Δορδανά για τον δοσιλογισμό.

Διότι η Ιδεολογία (είτε ως Ορθολογισμός, είτε ως Ρομαντισμός) αποστρέφεται την Πραγματικότητα, δεν αντέχει τη ζώσα ζωή, τη ρευστότητα, τον ανεξέλεγκτο, και ακατάπαυστο μετασχηματισμό στον οποίο διατελεί ο άνθρωπος από καταβολής κόσμου.

Η Ιδεολογία είναι το κρεβάτι του Προκρούστη.

Η Ιδεολογία (οποιαδήποτε!) είναι ήδη η Ιερά Εξέταση. Διόλου τυχαία, συγγενεύει με τη Μαγεία, τον Αποκρυφισμό, και τη Μαγγανεία της Φρίκης.

3236509«Η ιεραρχική οργάνωση και η διαδικασία μύησης μέσα από συμβολικές τελετουργίες, δηλαδή χωρίς να απασχολείται ο εγκέφαλος αλλά δουλεύοντας με τη φαντασία μέσα από τη μαγεία και τα σύμβολα ενός δόγματος, όλα αυτά συνιστούν το επικίνδυνο στοιχείο και το στοιχείο που έχω κατακτήσει».

Τάφε έφη ο Αδόλφος Χίτλερ, όπως αναφέρεται στο εξαιρετικά ενδιαφέρον (και καθόλου αφελές) μελέτημα του Πίτερ Λέβεντα για τις βαθύτατες, οργανικές σχέσεις του ναζισμού με τη μακρά παράδοση του αποκρυφισμού στην Ευρώπη.

Όλα αυτά τα ζοφώδη, και ζοφερά, τα προϊόντα της Ιδεολογίας, θα αρκούσε, νομίζω, μια βραδιά στην ταβέρνα, με φίλους, και γέλια, για να τα ξορκίσει διαπαντός, και ίσως ακριβώς γι’ αυτό, στο Τρίτο Ράιχ, η γωνιά της ταβέρνας ήταν τόπος απαγορευμένος.

«Οι άνδρες μπορούσαν να σχηματίζουν παρέες και πηγαδάκια μετά το δείπνο, ωστόσο οι κανονισμοί όριζαν ότι «στις φιλικές δραστηριότητες πρέπει να συμμετέχουν όλοι», τουλάχιστον δυο φορές την εβδομάδα. Όπως προειδοποιούσε ο παιδαγωγός Hellmut Petersen, «η αγαπημένη σου γωνιά στην μπυραρία δεν είναι κατάλληλη για τη δημιουργία ομάδας». Ολόκληρη η οργάνωση του στρατοπέδου εργασίας είχε σκοπό να δημιουργήσει ένα καινούριο συλλογικό χώρο που θα αντικαθιστούσε τα εστιατόρια και τις ταβέρνες […]».

Αυτά για τον εκφασισμό, και τον εκναζισμό της γερμανικής κοινωνίας.

Γι’ αυτό, ιδεολόγοι όλων των χωρών, ξεπεράστε το, αφήστε τις ομάδες, και βρείτε παρέες. Ο τρόπος (και ο τόπος) μας δεν είναι των ιδεών, αλλά των σωμάτων και των ψυχών. Ο τρόπος (και ο τόπος) μας είναι της γωνιάς, και της ταβέρνας.

Είναι ο τρόπος του Βακαλόπουλου, όχι του Χίτλερ, της Μπλαβάτσκυ, του Κρόουλι, ή οποιουδήποτε άλλου θολωμένου εξυπνάκια.

 

Στράτος Ν. Δορδανάς, Η Γερμανική Στολή στη Ναφθαλίνη. Επιβιώσεις του Δοσιλογισμού στη Μακεδονία, 1945-1974, Εστία / Peter Levenda, Ναζί και Αποκρυφισμός. Το Παρασκήνιο μιας Σκοτεινής Σχέσης, μτφρ. Κατερίνα Χαλμούκου, Κέδρος / Peter Fritzche, Ζωή και Θάνατος στο Τρίτο Ράιχ, μτφρ. Βασιλεία Αβραμίδου – Κώστας Δεσποινιάδης, Θύραθεν.

ΚΜ

* * *

Ποίηση κι όχι Ιδεολογία

Μπορείς να πεις ότι η Ποίηση σε οδηγεί ενίοτε σε μια λυτρωτική απείθεια, σε μια ειρηνόφιλη αδράνεια, σε ένα χουζούρι γεμάτο πάθος και ιδέες και αισθήσεις και συγκινήσεις, ένα χουζούρι που είναι ίσως αντιηρωϊκό αλλά εντέλει δεν έχει χέρια βαμμένα στο αίμα. Η περιπέτεια της ποίησης είναι αναίμακτη, αθώα, άδολη. Όχι, δεν είναι ακίνδυνη, αλλά αν κάποιος κινδυνεύει είναι ο ίδιος ο ποιητής.

Τρεις ποιητές, σήμερα, τρία βιβλία. Άλλο στυλ, άλλη διάθεση, άλλη μέθοδος το καθένα. Οι ποιήσεις συμπληρώνουν η μία την άλλη, δεν είναι στρατιές να εξοντώνουν η μία την άλλη. Οι ποιήσεις είναι οι πυκνώσεις της γλώσσας. Και η γλώσσα είναι ο άνθρωπος.

Τρεις ποιητές σήμερα. Ένα στοχαστικός Ιταλός, φιλόσοφος, σπουδαίος. Ένας Έλληνας μινιμαλιστής, ιχνηλάτης στις κοιλάδες του παρελθόντος, αποφθεγματικός, λεπτολόγος. Κι άλλος ένας Έλληνας, μαξιμαλιστής, μεταμοντέρνος, κινούμενος στην επικράτεια των μεγάλων αφηγήσεων.

Eugenio Montale (1896-1981): Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ / Αν ο θεός είναι η γλώσσα, ο Ένας δημιουργός/ κι άλλων πολλών/ που στη συνέχεια τις ανακάτεψε/ πώς θα μπορέσουμε να του αποταθούμε και πώς/ να δεχτούμε ότι μίλησε ή θα μιλήσει/ πάντοτε κατά τρόπο δυσερμήνευτο – και τούτο πάντως/ είναι καλύτερο απ’ το τίποτε. Σίγουρα/ κάτι καλύτερο απ’ το τίποτε είμαστε κι εμείς/ που μείναμε να τραυλίζουμε. Κι αλίμονο αν μια μέρα/ οι φωνές λυθούν. Η γλώσσα,/ είναι ή δεν είναι το τίποτε,/ διαθέτει τα τεχνάσματά της.

Χρήστος Μαρκίδης (1954): Στον/ Αχερούσιο/ Νόστο/ Μοίρα η μνήμη/ Άμμος οι λέξεις// Ηνία, εννέα/ Τ’ άλογα ερωτεύονται/ Την Πεπλοφόρο// Η/ Κυρτή/ Επιφάνεια// Σε κοίλη/ Μεταμορφώνεται/ Για ν’ αστράψει/ Γιατί, πώς/ Να τρωθεί/ Το διάσελο// Πώς/ Να τραφεί/ Η αράδα/ Πώς να σωθεί το πρόσφορο// Κι η ερημιά/ Του/ Κάμπου/ Πυρίμαχος ίσκιος/ Φιδίσιο εννόημα/ Στητά τα βάτα// Το μαύρο/ Πίσω/ Απ’ το φως/ Τα μαύρα/ Νήματα μέσα/ Στο φως// Το αχώρητο/ Φως/ Στο μαύρο/ Λάθος η Λάρυμνα/ Πάθος ο στήμονας/ Και το τριζόνι/.

vlavianos-epikrateia-cover

Χάρης Βλαβιανός (1957): ΑΓΡΑΦΟΝ /… κρατώντας την πένα του William Carlos Williams/ στον Θάνο Σταθόπουλο/ Προσπαθώ/ προσπαθώ με κάθε τρόπο να διασώσω αυτή την «εξαίσια εμπειρία»,/ να τη μετατρέψω (και για δική μου ανάγκη)/ σε εύχρηστη πειθήνια ανάμνηση./ «Απ’ τον αέρα του πιο κρύου δωματίου/ μπορεί η φαντασία να φτιάξει τα θερμότερα πάθη» μου γράφεις./ Αν ήξερες όμως/ με τι τεχνάσματα κατορθώνει η ποίηση/ –για χάρη ακριβώς αυτής της φαντασίας–/ να εκτοπίζει την εξωτερική ζωή,/ να την υποβαθμίζει πάντοτε σε απλό συμβάν,/ να αποχρωματίζει κάθε φωτεινό μας λόγο/ ώστε στο τέλος και η πιο άδολη ομολογία,/ να φαντάζει ψεύτικη και πεποιημένη,/ αν μπορούσες να δεις/ έστω και για μια στιγμή,/ το φως που ρίχνουν πάνω στην αγαπημένη σου Αφροδίτη/ δυο μάτια πιο γρήγορα, πιο παθιασμένα,/ κι από τα χέρια του ζωγράφου,/ θα καταλάβαινες γιατί αυτό το ποίημα,/ γιατί κανένα ποίημα,/ δεν μπορεί να μιλήσει για μας,/ δεν μπορεί να μιλήσει για σένα,/ δεν θα μπορέσει ποτέ να είσαι εσύ,/ γιατί, ενώ η μέρα φτάνει στο τέλος της,/ εμείς πρέπει να προσποιηθούμε/ πως η ζωή αρχίζει τώρα,/ πως αυτό το τελευταίο φιλί είναι το πρώτο μας.

 

Eugenio Montale, Ημερολόγιο του ’71/ Diario del ’71, πρόλογος-μετάφραση-σημειώσεις Νίκος Αλιφέρης, εκδ. Άγρα / Χρήστος Μαρκίδης, Δράκων κατήλθες, εκδ. Τυπωθήτω / Χάρης Βλαβιανός, Η εύθραυστη επικράτεια των λέξεων, εκδ. Νεφέλη.

ΓΙΜ

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top