Γιάγκος Κουνέλης: «Τα τελευταία χρόνια δεν πετιούνται έπιπλα-θησαυροί στα σκουπίδια»

«Θεωρώ πως το Ιστορικό Design δεν έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του».

Πρόκειται για ένα σκηνικό οικείο από τη χρυσή εποχή του μεταπολεμικού κινηματογράφου: ο κομψός θαμώνας απολαμβάνει το κοκτέιλ του σε ένα μοντερνιστικό χώρο. Το κοκτέιλ υπάρχει και είναι βασισμένο σε Bombay Sapphire Gin. Και ο χώρος υπάρχει: είναι η Γκαλερί Antiqua του Γιάγκου Κουνέλη, ειδικευμένη στο Ιστορικό Design. Είναι η εικόνα που βλέπουμε στη φωτογράφιση.

To Bombay Sapphire Gin με motto το «stir creativity» φιλοδοξεί να εμπνεύσει τη δημιουργικότητα. Είναι μια σύνθεση εκλεκτικών αρωμάτων τόσο ευέλικτη, που προσφέρεται για διαρκή πειραματισμό και δημιουργική έκφραση. Γκαλερίστας τρίτης γενιάς, ο Γιάγκος Κουνέλης δεν επαναπαύθηκε στα καθιερωμένα ούτε παραιτήθηκε όταν αυτά δεν αρκούσαν, αλλά κινήθηκε δημιουργικά: επινόησε εκ νέου ένα ιστορικό όνομα δίνοντάς του αύγχρονο περιεχόμενο, που όμως αποτελεί και συνέχεια του παλιού.

Η συζήτησή μας είναι ένας απολογισμός αυτής της τολμηρής και επιτυχημένης πρώτης πενταετίας, αλλά και μια χρήσιμη συμβουλευτική για όποιον έχει απορίες σχετικά με τα αντικείμενα που μας κληροδότησε το πρόσφατο παρελθόν.

– Η Gallery Antiqua Historic Design συμμετείχε στη φετινή Art Athina. Είναι μια απόδειξη ότι το Design, το έπιπλο και το αντικείμενο, αποτελούν κομμάτι της τέχνης όσο και τα μη χρηστικά έργα που έχουν δημιουργηθεί με αμιγώς καλλιτεχνική πρόθεση;

Η γκαλερί μας παρουσιάζει συλλογές Ιστορικού Design στον θεσμό της Art-Athina ήδη από το 2015 ακολουθώντας την τάση των μεγάλων εκθέσεων του εξωτερικού, όπου η Τέχνη και το Ιστορικό Design συνυπάρχουν. Ο μοντερνισμός των ετών 1945-1980 έχει πλέον αναγνωριστεί ως μια πρωτοποριακή, με πολλές εκφάνσεις, περίοδος στον χώρο της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής και του Design, όπου σημαντικές προσωπικότητες λειτούργησαν άλλοτε σαν  αρχιτέκτονες/σχεδιαστές και άλλοτε σαν καλλιτέχνες. Σε αυτό το πλαίσιο, η καινοτομία στην σχεδίαση, η ποιοτική κατασκευή και η μικρή ή one off παραγωγή δημιούργησε τις προϋποθέσεις ώστε κάποια έπιπλα και φωτιστικά να αντιμετωπίζονται, εκτός από χρηστικά αντικείμενα, ως συλλεκτικά έργα τέχνης.

Ενα ποτό κερδίζει πάντα με τη διαχρονικότητά του. Οπως το Bombay Sapphire Gin.

– Φέτος συμπληρώνονται 8 χρόνια αφότου κλείσατε την ιστορική Gallery Αntiqua στην Λεωφόρο Αμαλίας στο Σύνταγμα και ανοίξατε μία ομώνυμη γκαλερί ιστορικού design στο Κολωνάκι. Έχετε κάνει έναν απολογισμό;

Η γκαλερί της οδού Αμαλίας αποτέλεσε ένα μεγάλο σχολείο αισθητικής και ποιότητας. Ως «τρίτη γενεά» μετά τον ιδρυτή παππού μου και μετέπειτα την μητέρα μου και τον θείο μου, πιστεύω πως η  αύρα της μας ακολουθεί μέχρι και σήμερα. Η αλλαγή ύφους και η μετεγκατάσταση της γκαλερί σε νέο χώρο υπήρξε ωστόσο μια πολύ συνειδητή εξέλιξη που λειτούργησε -και επί της ουσίας ήταν- ως μια επανεκκίνηση σε πολλαπλά επίπεδα. Θα έλεγα πως όσο θα διαρκεί η βαθιά ικανοποίηση του νέου αυτού ταξιδιού, ο απολογισμός θα είναι πάντα θετικός.

– Η αλλαγή αυτή ήτανε περισσότερο θέμα πραγματισμού της αγοράς ή μία προσωπική προτίμηση;

Θεωρώ πως σε μια μεταβαλλόμενη, εκείνα τα χρόνια, αγορά, η προσωπική αναζήτηση ενός νέου βηματισμού ήταν αυτή που έμελλε να με οδηγήσει στον κόσμο του Ιστορικού Design. Δεν υπήρξε μια συγκεκριμένη στιγμή, ήταν κάτι που έγινε σταδιακά σε διάρκεια δυο -τριών -τεσσάρων ετών, καθώς ασχολούμενος με ένα κομμάτι της παραδοσιακής γκαλερί και ταξιδεύοντας πολύ σε εκθέσεις εκείνη την εποχή εισέπραττα διαρκώς νέα ερεθίσματα. Ο κόσμος του Ιστορικού Design μου κίνησε την περιέργεια, κάθε νέα ανακάλυψη μου κέντριζε το ενδιαφέρον όλο και περισσότερο και καθώς το κίνητρο ήταν εκεί άρχισα πλέον να εστιάζω  και να εμβαθύνω.

«Ο κόσμος του Ιστορικού Design μου κίνησε την περιέργεια, κάθε νέα ανακάλυψη μου κέντριζε το ενδιαφέρον όλο και περισσότερο».

– Γενικά μπορούμε να πούμε πως τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τα παλαιότερα αντικείμενα και έπιπλα προς  τα νεότερα, προς το Art Deco του μεσοπολέμου και το μεταπολεμικό design;

Τα τελευταία χρόνια πράγματι υπάρχει μια μετατόπιση προς έπιπλα και αντικείμενα του 20^ου αιώνα, καθώς έχει υπάρξει ένα έντονο ενδιαφέρον από γκαλερί, συλλέκτες, αρχιτέκτονες και διακοσμητές, που κατά κύριο λόγο δίνουν τον τόνο σε όλη την αγορά. Θα έλεγα όμως πως στην βάση της  η συζήτηση δεν θα έπρεπε να αναδεικνύει απλά εποχές και τάσεις αλλά να εστιάζει στα ποιοτικά έπιπλα και αντικείμενα κάθε εποχής.

Εικονίζονται τα έπιπλα και τα αντικείμενα: Φωτιστικό οροφής Angelo Lelii, Italy, 1959. Επιτραπέζιο Φωτιστικό Gae Aulenti, Italy, 1972. Κεραμικό Βάζο Bruno Gambone, Italy, 1990’s

– Πιστεύετε ότι το ευρύτερο κοινό έχει πλέον αγαπήσει το  Ιστορικό Design;

Όταν πήραμε μέρος για πρώτη φορά στην Art Athina το 2015 υπήρχε και η διάσταση ενός εκπαιδευτικού πλαισίου, υπό την έννοια ότι το ελληνικό κοινό δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα ενήμερο ως προς το κομμάτι του Ιστορικού Design, καθώς δεν είχε αγκαλιάσει ποτέ το κίνημα που κυριαρχούσε στην κεντρική Ευρώπη μεταπολεμικά. Το ελληνικό κοινό ακολουθούσε κατά κύριο λόγο έπιπλα είτε 18ου και 19ου αιώνα, Louis XV – XVI, είτε οίκους ελλήνων κατασκευαστών της εποχής όπως οι Βαράγκης και Σαρίδης. Λίγοι μόνο ιδιώτες ή αρχιτέκτονες, με επιρροές από το εξωτερικό, αγόραζαν έπιπλα ή αντικείμενα Design για τις συλλογές τους. Πλέον το κοινό είναι σίγουρα πιο ενημερωμένο και εξοικειωμένο.

Δεξιά εικονίζονται: Απλίκες Ingo Maurer, Germany, 1973. Τραπέζι, Ico Parisi, Italy, 1958. Κεραμικά, Bruno Gambone, 1970’s.

 – Ποιες είναι οι αισθητικές αξίες που βρίσκετε σε αυτά τα αντικείμενα;

Θεωρώ πως μετά το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, η ανάγκη ενός νέου, μοντέρνου για την εποχή, αρχιτεκτονικού λεξιλογίου, έδωσε πάτημα σε δημιουργικούς ανθρώπους να παρουσιάσουν πολύ ποιοτικό έργο. Ήταν μια «επανάσταση» στο κόσμο της αρχιτεκτονικής και του Design, και σήμερα, 60-70 χρόνια – σχεδόν έναν αιώνα – μετά, δεν έχει ξαναϋπάρξει ένας αντίστοιχος οργασμός δημιουργίας. Είναι ένα κίνημα που ήρθε να αλλάξει όσα πίστευε ο κόσμος ως τότε και ακόμα μας ακολουθεί. Ας αναλογιστούμε πως μεγάλοι οίκοι επίπλου σε παγκόσμιο επίπεδο ουσιαστικά επανεκδίδουν σήμερα σημαντικά σχέδια εκείνων των εποχών. Συμπερασματικά θα έλεγα λοιπόν πως η γοητεία του Ιστορικού Design έγκειται στην καινοτομία ιδεών και σχεδίασης και στην ποιότητα της κατασκευής.

Εικονίζονται τα εξής έπιπλα: Ζευγάρι Ντουλάπες Giovanni Michelucchi, Italy, 1970. Πολυθρόνα, Pierre Paulin, France, 1967. Επιδαπέδιο φωτιστικό Isamu Noguchi, USA, 1951.

 – Από την άλλη πλευρά, δεν μοιράζονται όλοι αυτό το ενδιαφέρον. Στην αρχιτεκτονική, για παράδειγμα, δύο εμβληματικά και ίσως συμπληρωματικά κτίρια του αθηναϊκού μοντερνισμού, το Χίλτον και η Εθνική Πινακοθήκη, τα τελευταία χρόνια ουσιαστικά παραμορφώθηκαν με τις επεμβάσεις. Ή τουλάχιστον απώλεσαν τον αρχικό χαρακτήρα τους.

Ο Μοντερνισμός στην αρχιτεκτονική, αντιθέτως με το Design, εκφράστηκε από σπουδαίους Έλληνες αρχιτέκτονες και είναι πράγματι κρίμα εμβληματικά κτίρια να έχουν κατεδαφιστεί ή αλλοιωθεί για λόγους «αναγκαιότητας χώρου ή νέας αισθητικής». Το πλαίσιο ως προς την διατήρηση και ανάδειξη εμβληματικών κτιρίων πάσχει ωστόσο στην Ελλάδα ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα και δυστυχώς χάνεται μια μοναδική ευκαιρία αποτύπωσης της διαδρομής της ελληνικής αρχιτεκτονικής.

«Ο Μοντερνισμός στην αρχιτεκτονική, αντιθέτως με το Design, εκφράστηκε από σπουδαίους Έλληνες αρχιτέκτονες».

– Αν και η Ελλάδα δεν συμμετείχε επώνυμα στο Μοντέρνο Design, παρόλα αυτά την εποχή εκείνη παρήχθησαν μαζικά χρηστικά αντικείμενα, τα οποία με την πάροδο του χρόνου έχουν καθιερωθεί ως “εικονικά”, ως αντιπροσωπευτικά μιας εποχής. Σκέφτομαι, π.χ., τα σιδερένια έπιπλα σχολείων και δημοσίων υπηρεσιών της δεκαετίας 1970-80. Αυτά μπορεί να θεωρηθούν συλλεκτικά;

Το συλλεκτικό ενδιαφέρον μπορεί να επεκτείνεται σαφώς και σε έπιπλα και αντικείμενα πιο απλής αισθητικής. Η συλλογή σαν έκφραση άλλωστε δεν εξαρτάται από την αξία ενός αντικειμένου. Η γκαλερί μας ωστόσο έχει επιλέξει συνειδητά να εστιάζει σε έπιπλα, φωτιστικά και κεραμικά, μεγάλων αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών που έχουν αναγνωριστεί και βραβευτεί ως πρωτοπόροι του Μοντερνισμού.

Bombay Sapphire Gin. Παραδοσιακό και μοντέρνο ταυτόχρονα.

– Αντίθετα, οι πιο κλασικές αντίκες, τα παραδοσιακά έπιπλα, τα Βiedermeier ή τα Louis XVΙ, πιστεύετε ότι σιγά-σιγά θα χάσουν το ενδιαφέρον τους;

Δεν πιστεύω πως κανείς πρέπει να απορρίπτει εποχές και σχολές άλλων δεκαετιών ή και αιώνων. Μπορεί να διανύουμε μια εποχή όπου στην συλλογή και στην διακόσμηση κυριαρχεί ο Μοντερνισμός, θα έλεγα όμως πως το βάθος μιας συλλογής θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται από ποιοτικά έπιπλα και αντικείμενα κάθε εποχής.

– Οι μοντερνιστές όμως συχνά εκφράστηκαν απαξιωτικά για την παλαιότερη αισθητική και ουσιαστικά επεδίωξαν την ρήξη με αυτή.

Ο Μοντερνισμός σαν κίνημα εμφανίστηκε ακριβώς για να έρθει σε ρήξη με το παρελθόν, να παρουσιάσει κάτι καινούργιο, μια νέα αισθητική. Το Ιστορικό Design της εποχής 1945-1980 αντιμετωπίζεται πλέον ως ένα παρελθοντικό, ιστορικής σημασίας κίνημα, και γι’αυτό το ενδιαφέρον των συλλεκτών και των διακοσμητών είναι έντονο. Εμείς επικεντρωνόμαστε σε αυτό αλλά δεν θα αποθαρρύναμε ποτέ έναν συλλέκτη ή πελάτη μας να αγοράσει αντικείμενα ή έπιπλα άλλης αισθητικής. Θεωρούμε πως συλλογές και σπίτια που θα ήθελαν να έχουν ένα βάθος ποιότητας στην αισθητική τους θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνουν έπιπλα και αντικείμενα και προηγούμενων αιώνων.

«Ως γκαλερί επιδιώκουμε τους συνδυασμούς είτε με διαφορετικά ρεύματα του Μοντερνισμού είτε του Μοντερνισμού με άλλα κινήματα».

 – Μπορούν δηλαδή τα πιο κλασικά έπιπλα να επιβιώσουν σε έναν χώρο με μοντερνιστικό προσανατολισμό;

Στην δική μας φιλοσοφία θα μπορούσε κάλλιστα να συνδυαστεί το κλασικό με το μοντέρνο, αλλά χρειάζεται μια ιδιαίτερη ικανότητα ώστε το αποτέλεσμα να έχει μια ισορροπία. Ως γκαλερί επιδιώκουμε τους συνδυασμούς είτε με διαφορετικά ρεύματα του Μοντερνισμού είτε του Μοντερνισμού με άλλα κινήματα.

«Δεν πιστεύω πως κανείς πρέπει να απορρίπτει εποχές και σχολές άλλων δεκαετιών ή και αιώνων».

– Βλέπουμε συχνά απολύτως χρηστικά αντικείμενα να καταλήγουν στα σκουπίδια σε πολλές ανακαινίσεις. Χάνονται θησαυροί;

Στην εποχή της ταχύτητας η γρήγορη και χωρίς δεύτερη σκέψη αντικατάσταση πολλών πραγμάτων σαφώς οδηγεί στην απώλεια αρκετών σημαντικών επίπλων και αντικειμένων. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η ενημέρωση, η προσδοκία κέρδους και η εύκολη πρόσβαση σε σημεία πώλησης έχει ανακόψει αυτή την τάση. Έτσι δίνεται η δυνατότητα κάποια εξ αυτών να επιστρέφουν στην αγορά.

Γλυπτό, Γιάννης Μόραλης Ελλάδα, 1975.

– Αξίζει η επισκευή ενός συλλεκτικού επίπλου;

Σαφώς και αξίζει αν μπορεί κανείς να το επισκευάσει με την μικρότερη δυνατή επέμβαση, έτσι ώστε να μη χάνεται η ιστορική αξία του αντικειμένου. Προς το παρόν σαν γκαλερί έχουμε τη δυνατότητα να επισκευάζουμε τα αντικείμενα  που βρίσκουμε, δυστυχώς όμως οι τεχνίτες που μπορούν να κάνουν αυτές τις εργασίες σταδιακά αποσύρονται και δεν υπάρχει διαδοχή.

«Το Ιστορικό Design αγοράζεται και συλλέγεται στο εξωτερικό εδώ και 15 χρόνια τουλάχιστον».

 – Εσείς πού βρίσκετε τα αντικείμενα; Υπάρχουν στιγμές εξαιρετικών ανακαλύψεων ή τα πράγματα πλέον δεν χωρούν “κυνηγούς μοντέρνων θησαυρών”.

Σπουδαίες ανακαλύψεις γίνονται ακόμα για όποιον τις αναζητά, ωστόσο σπανιότερα συγκριτικά με παρελθοντικά έτη, ακριβότερα όμως σε αξία λόγω της εύκολης πρόσβασης στην γνώση. Άλλωστε πολλά ποιοτικά έπιπλα και αντικείμενα βρίσκονται ήδη σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία, καθώς το Ιστορικό Design αγοράζεται και συλλέγεται στο εξωτερικό εδώ και 15 χρόνια τουλάχιστον. Επιπλέον, καθώς οι αντιγραφές και τα πλαστά έχουν εισρεύσει στην αγορά, θα πρέπει να δίνεται μεγάλη έμφαση στην προέλευση του κάθε αντικειμένου και στην κατοχύρωση της αυθεντικότητας του. Όσον αφορά στις συλλογές της γκαλερί μας, αυτές προέρχονται κυρίως από ιδιωτικές συλλογές και εμπόρους του εξωτερικού.

«Η αλλαγή ύφους και η μετεγκατάσταση της γκαλερί σε νέο χώρο υπήρξε μια πολύ συνειδητή εξέλιξη που λειτούργησε».

– Ποια είναι τα αγαπημένα σας;

Θα έλεγα ο Ιταλικός Μοντερνισμός των 1950-1970, με τις διάφορες εκφάνσεις του. Από τον πιο συντηρητικό των αρχών του 1950 μέχρι το Radical Design του 1966.

 – Ποια πιστεύετε ότι είναι η επόμενη τάση στα αντικείμενα άξια συλλογής;

Θεωρώ πως το Ιστορικό Design δεν έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του, υπάρχουν λιγότερο γνωστά ρεύματα και αρχιτέκτονες που τώρα ανακαλύπτονται από συλλέκτες. Η κεραμική και τα tapestries έχουν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

 Διαβάστε ακόμα: Τεό Ψυχογιός. «Με κυριαρχούν εντελώς οι Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα».

TAGS :
design έπιπλα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook