Γιάννης Κλίνης: «Στους Πέρσες του Αισχύλου καταλαβαίνεις τι θα πει πόλεμος»

«Είχα γλυκά και όμορφα παιδικά χρόνια και πάντα… δημιουργικά» (Φωτογραφίες Γκέλυ Καλαμπάκα).

Κανένας άνθρωπος μέχρι σήμερα, που του έχω επισημάνει ότι καταφέρνει με έναν δικό του μαγικό τρόπο να παραμένει εκτός φώτων δημοσιότητας ενώ είναι τόσο ενεργός θεατρικά δεν μου έχει απαντήσει – και να το εννοεί: «Δεν νομίζω πως έχω κάτι να πω και αφού δεν έχω, γιατί να βγαίνω συνεχώς;». Αυτό λοιπόν τον χαρακτηρίζει απολύτως και είναι φανερή όση ώρα του μιλάς, ό,τι και αν λες μαζί του – μια αυθεντική σεμνότητα, διόλου προσποιητή και πάντα με μια ελαφριά άμυνα, σαν όταν γέρνει λίγο το κορμί προς τα πίσω.

Διότι νομίζω πως ο Γιάννης γέρνει το κορμί μπροστά στη σκηνή, εκεί που έχει κάτι παραπάνω να πει. Είναι γλυκός, πράος, αλλά μην γελαστείς, είναι αποφασιστικός και αποφασισμένος. Ξέρει καλά τι θέλει και με ποιους να το κάνει. Να πειραματιστεί, να παίξει, να προχωρήσει. Στη ζωή του, που είναι γεμάτη θέατρο, αλλά δεν ορίζεται κιόλας μόνο από αυτό.

Ωστόσο, καθώς η κουβέντα μας όλο γύρω από αυτό γυρνούσε, συνειδητοποιούσα πως όλα όσα στριφογυρίζαμε γύρω από ρόλους, σκηνές, ηθοποιούς θα μπορούσαν κάλλιστα να αφορούν άλλα αντικείμενα, και ασφαλώς την ίδια τη ζωή. Από εν δυνάμει ζωγράφος λοιπόν, ο Γιάννης Κλίνης έγινε ένας ηθοποιός που έχουμε δει πολλές φορές και σε σπουδαίες παραστάσεις. Και αξίζει κάθε του κουβέντα που αφορά τον χώρο του, να τη μεταφέρουμε και στις δικές μας προσλαμβάνουσες.

– Ζωγραφίζεις καθόλου ακόμα;

Στην καραντίνα ζωγράφισα πολύ. Βρέθηκα για εκείνον τον καιρό στην Κρήτη. Έκανα πολλά πράγματα, για μένα, για φίλους. Δούλεψα πηλό, τελάρα και χρώματα. Τώρα, όσο έχω θέατρο, δεν μου αφήνει καθόλου χρόνο – μου τρώει όλην την ενέργεια και όλον τον χρόνο. Τώρα… θέατρο και ξεκούραση.

– Πώς ήσουν μικρό παιδί; Με σαφή κλίση, ταλέντο;

Μεγάλωσα στο Ηράκλειο Κρήτης με δυο μεγαλύτερα αδέλφια. Είχα γλυκά και όμορφα παιδικά χρόνια και πάντα… δημιουργικά, ακριβώς όπως το λες. Ήταν όλα εμφανή εξ απαλών ονύχων. Ως παιδί ξύπναγα μόνος μου στις επτά το πρωί, πήγαινα στην κουζίνα και ζωγράφιζα με στυλό πάνω σε χαρτοπετσέτες. Εν τω μεταξύ η μαμά μου με έμαθε να τραγουδάω, ενώ ο παππούς μου έπαιζε κιθάρα. Τραγουδούσα πολύ με τη μαμά μου και έφτιαχνα χορευτικές παραστάσεις για τα αδέρφια μου με μουσική υπόκρουση τα αγαπημένα μας τραγούδια της δεκαετίας του 1980. Φαντάζεσαι τι γινόταν.

– Αρα τι το συζητάμε; Μονόδρομος. 

Ναι, παρότι δεν μπορούσα να φανταστώ πως η ζωγραφική, το θέατρο ή το οτιδήποτε που αφορούσε την τέχνη θα μπορούσε να αφορά μια επαγγελματική κατεύθυνση. Πάντως, η δασκάλα των καλλιτεχνικών μου στο σχολείο πίστευε πολύ σε μένα και μάλιστα στο… μέλλον μου. Όμως πρέπει να πω πως τη μεγαλύτερη υποστήριξη την είχα από την οικογένειά μου. Όταν πήγαινα στη Δευτέρα Λυκείου, και ενώ θα ξεκινούσα προετοιμασία για την Τρίτη Δέσμη, μάθαμε πως υπήρχε η Σχολή Καλών Τεχνών και αμέσως οι γονείς μου με ρώτησαν αν θα προτιμούσα κάτι τέτοιο. Το έψαξαν πολύ και μαζί βρήκαμε ποια διαδικασία απαιτείτο για να πάω στην Καλών Τεχνών στη Θεσσαλονίκη.

– Εξαιρετικά σπάνια και αξιοθαύμαστη η αντιμετώπιση των γονιών σου – να το τονίσουμε αυτό διότι για αρκετούς γονείς δεν είναι αυτονόητο. Πώς ήταν η διαδικασία της μετακόμισής σου μακριά από το σπίτι;

Στη Θεσσαλονίκη σπούδαζε ήδη Νομική η αδερφή μου οπότε έμεινα μαζί της. Συναισθηματικά ήταν πολύ δύσκολα, ειδικά τον πρώτο καιρό καθώς είχα αφήσει τα πάντα πίσω πριν καν τελειώσω το σχολείο – θα έκανα εκεί και την Γ’ Λυκείου και θα ξεκινούσα φροντιστήριο για την Καλών Τεχνών. Στα τσακ δεν τα παράτησα.

«Κατά τη διάρκεια της πρόβας έχω πολύ φιλότιμο – είμαι εκεί χίλια τα εκατό. Όταν όμως γυρνάω στο σπίτι, θέλω να ξαπλώσω στο κρεβάτι μου και να κοιτάζω το ταβάνι» (Φωτογραφίες Γκέλυ Καλαμπάκα).

– Πώς ήταν, λοιπόν, η εμπειρία σου στη Σχολή Καλών Τεχνών;

Η Σχολή Καλών Τεχνών είναι εκτός συστήματος Πανελλαδικών μεν, με δικό της κλειστό σύστημα δε – όσοι είχαν γνωστούς, ήξεραν πως θα έμπαιναν αμέσως. Εγώ τελικά κατάφερα να μπω με την τρίτη φορά, ως επιλαχών. Ωστόσο τελείωσα αριστούχος. Πραγματικά ήθελα να γίνω ζωγράφος, συμμετείχα ήδη στην Art Athina, μετά εξέθετα σε γκαλερί. Μου έγιναν μάλιστα και προτάσεις να ακολουθήσω ακαδημαϊκή καριέρα κάτι που αρνήθηκα γιατί ήξερα πως ποτέ δεν θα γνωρίζω αρκετά και όσα χρειάζονται κατ’ εμέ για να διδάξω.

– Πώς έγινε μια τόσο αναπάντεχη στροφή προς στο θέατρο;

Ως φοιτητής στην Καλών Τεχνών στη Θεσσαλονίκη, έκανα αρκετές performances και επίσης installations. Αν τα σκεφτείς αυτά τα δύο μαζί, τότε εύκολα αντιλαμβάνεσαι πως το θέατρο ήταν ένα φυσικό ακόλουθο. Ήμουν αρχικά και σε ερασιτεχνικό εργαστήρι όπου ανεβάζαμε παραστάσεις. Τότε, μια φίλη μου μου μίλησε για τις «Νέες Μορφές» του Γιάννη Παρασκευόπουλου όπου και πήγα. Εκεί μου αποκαλύφθηκε το τι σημαίνει θέατρο και κυρίως τι σημαίνει να κάνεις θέατρο με μεγάλη χαρά, με όρεξη για παιχνίδι. Έτσι συνειδητοποίησα ότι μπορώ να κάνω τέχνη χωρίς πινέλα και τελάρα, χωρίς να χρειάζεται να έχω μαζί μου χρώματα και καβαλέτα, χωρίς να είμαι μόνος μου. Αποφάσισα λοιπόν πως πάλι θα κάνω τέχνη, αυτή τη φορά όμως με το σώμα μου. Μπήκα στο Κρατικό Θέατρο μάλιστα σε οριακή ηλικία, στα 25 μου.

– Τι ένιωσες πως είναι αυτός ο νέος κόσμος όπου έμπαινες;

Στις «Νέες Μορφές» πήγαμε μαζί τρεις φίλοι. Ο δάσκαλος και μέντοράς μας, μάς έμαθε πως ο καθένας μας θα ακολουθούσε τον δικό του προσωπικό δρόμο για να προχωρήσει στο θέατρο, σύμφωνα με τον χαρακτήρα του, σύμφωνα με τα όσα είχε μέσα του (όπως άλλωστε συμβαίνει με τα πάντα τη ζωή) – για τον έναν είπε «για να πετύχεις, πρέπει να σκίζεσαι», για τον δεύτερο «έχεις μια σπίθα και χρειάζεσαι συνέχεια και μία πρόκληση» και για μένα «και να μην διαβάζεις, θα προχωρήσεις. Σκέψου και να διαβάζεις!». Μας έλεγε πως όλοι οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν ηθοποιοί αρκεί να έχουν τη σωστή καθοδήγηση και την επιθυμία και οι ίδιοι να είναι ανοιχτοί στο να εκτεθούν, να έχουν χιούμορ και να μπορούν να αυτοσαρκαστούν. Να μην φοβούνται ότι θα κάνουν λάθος ή βλακεία. Διότι μας έλεγε ότι για να γίνεις ηθοποιός, πρέπει να αφεθείς στη διαδικασία και άμα αφεθείς θα κάνεις λάθη συνέχεια.

– Εσύ προσωπικά, πώς διαχειρίστηκες αυτή τη νέα συνθήκη και τι έχει αλλάξει μέχρι σήμερα;

Όταν ήμουν μικρός και μου έλεγαν για παράδειγμα ότι έχω ταλέντο το εκλάμβανα ως κομπλιμέντο. Αισθάνομαι πάντως πως είμαι αρκετά… τεμπέλης. Ναι, κατά τη διάρκεια της πρόβας έχω πολύ φιλότιμο – είμαι εκεί χίλια τα εκατό. Όταν όμως γυρνάω στο σπίτι, θέλω να ξαπλώσω στο κρεβάτι μου και να κοιτάζω το ταβάνι. Ούτε βάζω μουσική… Περισσότερο θέλω να ξεκουράζομαι παρά να διαβάσω ή να μελετήσω όσο ίσως θα έπρεπε. Σκέφτομαι… σκέφτομαι συνεχώς: τι έχω κάνει στην πρόβα, τι έχει γίνει εκεί όλη μέρα, τι έκαναν οι άλλοι, τι ειπώθηκε και μέσα από αυτήν τη διαδικασία βάζω τα πράγματα σε μια σειρά. Παρ’ όλα αυτά και παρότι με απασχολεί πάρα πολύ όταν το κάνω, δεν είμαι εξαρτημένος από το θέατρο. Αν δεν υπήρχε το θέατρο, και πάλι πολύ ωραία θα ζούσα.

«Ο καλός σκηνοθέτης πρωτοστατεί στην αύρα που δημιουργείται από την πρώτη ημέρα της πρόβας: σωστή συνεννόηση, ευγένεια, ήθος, σεβασμός προς το πρόσωπο και την προσπάθεια του άλλου» (Φωτογραφίες Γκέλυ Καλαμπάκα).

Μετά από κάποια ηλικία, νομίζω πως το πιο σημαντικό είναι οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργαζόμαστε. Μπορείς να τους επιλέγεις;

Εχω πια συνεργαστεί με πάρα πολλούς ανθρώπους και θέλω να δουλεύω με σκηνοθέτες που να τους έχω απόλυτη εμπιστοσύνη ότι θα με καθοδηγήσουν με τον σωστό τρόπο. Γι’ αυτό χαίρομαι που έχω φτάσει στο σημείο που λες, να μπορώ να επιλέγω τους συνεργάτες μου ώστε να μπορώ να συνεργάζομαι με ανθρώπους που έχουμε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας. Αυτό είναι το πιο σημαντικό. Η θεατρική μου οικογένεια είναι ο Δημήτρης Καρατζάς και ο Έκτορας Λυγίζος, η Μαρία Πανουργιά, η Ζωή Χατζηαντωνίου και άλλοι συντελεστές όπως η Ιωάννα Τσάμη, η Κλειώ Μπομπότη κα. Αυτοί είναι άνθρωποι με όραμα, δεν προχωρούν στα τυφλά, συζητούν πολύ μαζί σου, ζητούν τη γνώμη σου, είναι πάντα σε έναν συνεχή διάλογο. Δεν σε απομονώνουν και συμπεριφέροντα πάντα με σεβασμό και ευγένεια. Φυσικά και μπορεί να τύχει να εκνευριστείς, αλλά, πλέον, με τον εκνευρισμό γελάμε! Είναι πολύ σπουδαίο να μπορείς να γυρίσεις την ένταση σε χιούμορ. Και αυτό το κάνεις όταν είσαι σε περιβάλλον εμπιστοσύνης και για αυτό αισθάνομαι τυχερός.

– Από τη δική σου σκοπιά λοιπόν, ποια είναι τα χαρακτηριστικά που έχει ένας καλός σκηνοθέτης, ένας καλός μάνατζερ δηλαδή;

Ένας καλός σκηνοθέτης πρέπει να γνωρίζει το υλικό του και να το καθοδηγεί ανάλογα. Ο καλός σκηνοθέτης πρωτοστατεί στην αύρα που δημιουργείται από την πρώτη ημέρα της πρόβας: σωστή συνεννόηση, ευγένεια, ήθος, σεβασμός προς το πρόσωπο και την προσπάθεια του άλλου. Είναι σαν να μας καλεί στο δωμάτιό του και να μας αφήνει να παίξουμε με τα παιχνίδια του. Εμείς παίζουμε, ο σκηνοθέτης παρατηρεί και μετά από λίγο έρχεται και για παράδειγμα αφαιρεί ένα παιχνίδι. Έτσι δημιουργείται ένας κόσμος κι ένα σχέδιο. Και εκεί δεν υπάρχει χώρος για αρνητισμό.

– Τι είναι για εσένα μια καλή παράσταση;

Υπάρχουν πολλά επίπεδα σε μια παράσταση και μπορούμε να προσεγγίσουμε το κάθε ένα ξεχωριστά, όχι μόνο ως σύνολο. Αλλωστε, έτσι πρέπει να βλέπουμε όλοι θέατρο: να αφήνουμε έναν μεγάλο χώρο για να μπορούμε να δεχτούμε αυτό που γίνεται. Ενδεχομένως και να μην μας αρέσει μια παράσταση εξ αρχής κι η πρώτη μας αντίδραση να είναι «Δεν καταλαβαίνω». Δεν πρέπει όμως να εγκαταλείπουμε. Μέχρι το τέλος πρέπει να αφηνόμαστε, μήπως εισχωρήσει κάτι και μπορέσουμε να καταλάβουμε. Συμβαίνει συχνά πάντως και έχει ενδιαφέρον.

«Το θέατρο, εκτός από χαρά και ευχαρίστηση είναι και εκνευρισμός, θυμός, πονοκέφαλος, κούραση, σιχτίρι, νεύρα» (Φωτογραφίες Γκέλυ Καλαμπάκα).

– Τι νομίζεις πως είναι για το κοινό μια καλή παράσταση;

Κατ’ αρχάς, δεν γίνεται να αρέσει σε όλους. Δεν μπορώ επίσης να ξέρω τι χορδές αγγίζει η κάθε παράσταση ή το κάθε κείμενο, στον κάθε θεατή. Ίσως, αν ο ίδιος θεατής ερχόταν σε δύο διαφορετικές μέρες, να έβλεπε και να συμμετείχε εντελώς διαφορετικά – σε σχέση με τη δική του ψυχολογία πάντα. Το έχω παρατηρήσει και σε εμένα: ως θεατής να πηγαίνω σε μια παράσταση και μετά να ξαναπηγαίνω και να συνειδητοποιώ τη δεύτερη φορά πως κάτι δεν πήγαινε καλά σε εμένα την πρώτη φορά που το είδα.

– Εχουμε πολλά θέατρα στην Ελλάδα, πολλές παραστάσεις. Πολύ κακό για το τίποτα ή έχει νόημα;

Δεν μπορώ να μιλήσω για το σύνολο, αλλά για το πώς το νιώθω εγώ. Το θέατρο, εκτός από χαρά και ευχαρίστηση είναι και εκνευρισμός, θυμός, πονοκέφαλος, κούραση, σιχτίρι, νεύρα. Γιατί, δυστυχώς, στην Ελλάδα, το θέατρο δεν γίνεται όπως θα έπρεπε να γίνεται. Πρόκειται για ένα καθεστώς βιομηχανίας παραστάσεων, όπου ο σκηνοθέτης, οι ηθοποιοί, οι συντελεστές, πρέπει να βγάλουν μια παράσταση μέσα σε δύο μήνες. Κι εσύ, δεν παίζει ρόλο αν έχεις εκατό απορίες, πρέπει να τις καλύψεις τις ανάγκες μέσα σε αυτούς τους δύο μήνες γιατί πρέπει να βγει η παράσταση. Αυτό με ενοχλεί. Όταν κάναμε την Αντιγόνη με τον Βογιατζή που είχαμε την πολυτέλεια να δουλεύουμε πολλούς μήνες, είχαμε ξεκινήσει με το κείμενο στα αρχαία ώστε να κατανοήσουμε περισσότερα πράγματα. Σε αυτήν την περίπτωση αισθάνθηκα πως μου δίνεται ένας χώρος. Πως έχω τον χρόνο να διερευνήσω και να αναπτύξω διάφορα πράγματα. Το θέατρο λοιπόν, όπως γίνεται εδώ και τώρα, δεν ξέρω αν μπορεί να έχει, από εμένα, ένα θετικό πρόσημο με γενναιοδωρία.

– Μπαίνεις πολύ βαθιά στον ρόλο ή καταφέρνεις να το ελέγχεις;

Καθώς η επιλογή ενός ρόλου για σένα γίνεται από τον σκηνοθέτη, είναι κάτι που, στην αρχή, σου επιβάλλεται. Κάθε φορά, για κάθε ρόλο, ξεκινώ να ψηλαφίζω, χωρίς να έχω άποψη. Τον διαβάζω μόνος μου και ακούω μια μόνο φωνή. Και μετά αναλύω. Και νομίζω πως αυτό είναι το σωστό: να μην μένεις μόνο στο «οκ, εντάξει, ένας ρόλος είναι». Ένα έργο μπορεί να  επηρεάσει τη ζωή σου. Μέσα από τις πρόβες ανοίγεται το κείμενο και παίρνει τη σωστή του διάσταση, σου ανοίγει η σκέψη, το μυαλό τριγυρνάει σε βιβλία, εικόνες, εμπειρίες, θέλεις να ανατρέξεις σε διάφορα πράγματα, να γράψεις ίσως άλλα, να επικοινωνήσεις με ανθρώπους. Επιδρά στην καθημερινότητά σου. Όταν τελειώνουν οι πρόβες, πραγματικά στεναχωριέμαι πάρα πολύ. Ξέρεις, καμιά φορά αρκεί μια φράση για να σου ξεκλειδώσει τα πάντα. Για παράδειγμα στους Πέρσες, λέει ο Αισχύλος: «Τη δολερή παγίδα του θεού, ποιος θνητός την ξεφεύγει;». Ε, αυτή ήταν η φράση που με έκανε να αισθανθώ το βάθος του έργου.

«Στους Πέρσες, λέει ο Αισχύλος: ”Τη δολερή παγίδα του θεού, ποιος θνητός την ξεφεύγει;”. Ε, αυτή ήταν η φράση που με έκανε να αισθανθώ το βάθος του έργου» (Φωτογραφίες Γκέλυ Καλαμπάκα).

– Σε άγγιξαν οι «Πέρσες» δηλαδή;

Στο έργο αυτό, οι άνθρωποι στο έργο χάνουν πλήθος φίλων και συγγενών. Αυτό με έχει επηρεάσει πολύ στη ζωή μου, στην καθημερινότητά μου. Αντιλαμβάνομαι πως αποζητώ περισσότερο και συχνότερα τους ανθρώπους μου. Σε μια μέρα έπιασα με τη σειρά τα τηλέφωνα όλων, για να μιλήσω με τη μαμά μου, τον μπαμπά μου, τους φίλους μου. Ήθελα να ακούσω ότι είναι καλά. Στους «Πέρσες» αναφέρονται συνεχώς ονόματα για τα οποία ρωτούν αν ζουν. Αυτός πού είναι; Ο άλλος πού είναι; Αναπόφευκτα σκέφτομαι λοιπόν περισσότερο τι σημαίνει πόλεμος. Κάτι ασφαλώς που δεν μπορώ να φανταστώ ακριβώς πώς είναι ούτε και θέλω, αλλά είναι μέσα στις σκέψεις μου τώρα.

– Εχετε μακρά κοινή πορεία με τον Δημήτρη Καρατζά. Μίλα μου λίγο για εκείνον.

Πρωτοσυνεργαστήκαμε το 2011. Έχω χάσει τον αριθμό πια- πόσες ακριβώς φορές έχουμε συνεργαστεί. Ο Δημήτρης δουλεύει πάρα πολύ, είναι πολύ συνεπής, έρχεται πάντα προετοιμασμένος από το σπίτι για την πρόβα. Και το λέω γιατί δεν είναι αυτονόητο. Μπορεί να κάνει σωστή ανάγνωση του κειμένου. Ψηλαφεί τα πράγματα πάρα πολύ και ξέρει πού θέλει να τα οδηγήσει. Δεν σε αφήνει ποτέ σε εκκρεμότητα, εκτός αν αυτό είναι κάποιο συνειδητό εργαλείο και προγραμματισμένη τακτική. Ποτέ δεν χρειάζεται να αναρωτηθώ τι κάνω μαζί του, του έχω τυφλή εμπιστοσύνη. Εμπνέει φοβερή ασφάλεια και αυτό είναι το απόλυτο ζητούμενο.

//Ιnfo
«Πέρσες», Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 15-16 Ιουλίου

Διαβάστε ακόμα: Ο Αλέξανδρος Μυλωνάς γύρισε την πλάτη σε μια πολιτική «δυναστεία», για να αφιερωθεί στο θέατρο.

TAGS :
ηθοποιός θέατρο σκηνοθέτης

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook