Γιάννης Τσορτέκης: «Το ρίσκο δεν είναι κάτι που κάνεις, είναι κάτι που είσαι»

Ο Γιάννης Τσορτέκης πρωταγωνιστεί στο έργο «Αντιγόνη / Lonely Planet» σε κείμενο και σκηνοθεσία της Λένας Κιτσοπούλου. (Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης)

Η Αντιγόνη του Σοφοκλή με τα χαρακτηριστικά μιας κωμωδίας. Γίνεται;Η Λένα Κιτσοπούλου προσπαθεί να «αναποδογυρίσει» την αρχαία τραγωδία, μέσα από το έργο Αντιγόνη / Lonely Planet (Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, έως τις 7/1/18), καλώντας στη σκηνή μια ομάδα ανθρώπων που, χωρίς να είναι ειδήμονες, δίνουν μια διάλεξη γύρω από την Αντιγόνη,

Ανάμεσά τους και ο Γιάννης Τσορτέκης. Ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης μας ταξιδεύει στην καρδιά της παράστασης και επιχειρεί -μέσα από μια διαφορετική συνέντευξη- να απαντήσει στα μεγάλα ερωτήματα που απασχολούν τόσο το έργο Αντιγόνη / Lonely Planet όσο και τον ίδιο, όπως «είναι η δική μας τραγωδία μεγαλύτερη από όλες;», «ζούμε σε έναν μοναχικό πλανήτη;», «δίνουν διαλέξεις οι άσχετοι;».

«Η τραγωδία του καθενός είναι η πιο μεγάλη, μέχρι να έρθει σε επαφή με μια άλλη ιστορία που θα του φανεί πιο μεγάλη από την δική του κι εκεί θα αρχίσει να νιώθει καλύτερα».

– Τελικά δίνουν διαλέξεις οι άσχετοι;
Φυσικά και θα έπρεπε να δίνουν. Αλλιώς δεν θα υπήρχε ισορροπία. Ο άσχετος με το θέμα είναι πάντοτε σχετικός με «κάτι». Γι’ αυτό το κάτι που θα μιλούσε ούτως ή άλλως, γι’ αυτό το κάτι θα μιλήσει και στην διάλεξη. Ούτως ή άλλως οι διαλέξεις πάντοτε θα έπρεπε να έχουν αυτόν τον χαρακτήρα. Αυτός είναι ο παιδευτικός χαρακτήρας των διαλέξεων. Θα έπρεπε να ακούγονται αυτές οι παράδοξες οπτικές, προσωπικές οπτικές, που είναι σύμφυτες με την πραγματικότητα που τρέχει δίπλα μας και μέσα μας, και όχι με την πραγματικότητα που έχουμε συνηθίσει να αναπαράγουμε από ανία. Η ανία καθιστά δυσλειτουργικό τον άνθρωπο, τον καθιστά «ά-σχετο», «αν-ικανό». Τον υποχρεώνει να φορτώνεται το τίμημα της σχετοσύνης των ειδημόνων, που σκοπό έχουν να τον μειώσουν, να τον περιθωριοποιήσουν, να τον απομονώσουν, να τον εξαφανίσουν.

– Γιατί αποφασίσατε να μιλήσετε για την Αντιγόνη;
Μα διότι είναι σχετικό θέμα με αυτά που με και μας απασχολούν. Η Αντιγόνη ήταν, είναι και θα είναι ένα σημείο στην πορεία μας ως ανθρώπων, που μας γεννά, που πυροδοτεί αν θες, αντιδράσεις μέσα μας. Στον κάθε άνθρωπο γεννά κάτι. Ο κάθε άνθρωπος συγκρούεται με κάτι, μέσα του και έξω του. Ο άνθρωπος έχει από τη φύση του την ανάγκη να προσδιοριστεί σε κάτι μεγαλύτερο από αυτόν, σε κάτι έξω από αυτόν, για να μπορέσει να εξιλεωθεί, για να μπορέσει να δικαιολογηθεί μέσα του, να αποφορτιστεί από το βάρος με το οποίο έρχεται στο παρόν. Η τραγωδία από πάντοτε το πετύχαινε αυτό. Έδινε στον άλλον αυτή την δυνατότητα. Να παραλληλίσει, να συνδυάσει, να δει τον εαυτό του μέσα από την κλειδαρότρυπα σαν παρατηρητής, σαν ξένος. Προσφέρει αυτήν την ψευδαίσθηση ασφάλειας. Όπου το ξένο γίνεται δικό σου. Όπου το άλλο τελικά είσαι εσύ. Και δεν μπορείς πλέον να κλείσεις τα μάτια, διότι σε βλέπεις καθαρά. Αυτό ενοχλεί… εσένα και μόνον εσένα. Γι΄αυτήν την ενόχληση μιλάει η Αντιγόνη. Γι’ αυτήν την ενόχληση που βιώνεις προσωπικά και δεν μπορείς παρά να την αντιμετωπίσεις με χιούμορ για να μην τρελαθείς.

– Τι κοινό έχουν οι ήρωες της τραγωδίας του Σοφοκλή με τους ήρωες του Lonely Planet της Κιτσοπούλου;
Οι ήρωες του Σοφοκλή είναι άνθρωποι. Τα πάθη των ανθρώπων καταγράφει και ο Σοφοκλής και ο κάθε Σοφοκλής. Άνθρωποι μιλάνε και άνθρωποι αντιδρούν στις καταστάσεις. Και ο Σοφοκλής άνθρωπος ήταν, με τα δικά του πάθη, που απλώς έζησε τότε και έγραψε τότε γι’ αυτά που τον απασχολούσαν με τον δικό του τρόπο. Η Λένα ζει σήμερα. Είναι επίσης άνθρωπος, με τα δικά της πάθη και γράφει για αυτά που απασχολούν αυτήν σήμερα με τον δικό της τρόπο. Νομίζω ότι είναι απλά μαθηματικά. Ένα κλάσμα απλό είναι με αυτονόητο αποτέλεσμα.

Η Αντιγόνη, ο Κρέοντας, η Ισμήνη και το κάθε πρόσωπο του Σοφοκλή είναι υπό συνθήκες αυτό που εισπράττει ο θεατής ότι είναι. Αυτό όμως που εισπράττεται από τον θεατή είναι πολύ απλά η αμιγώς υποκειμενική του προσέγγιση εκείνη την στιγμή, η υπό συνθήκες οπτική του, που σε καμία περίπτωση δεν καθιστούν αυτήν την πρόσληψη γενικώς αντικειμενική. Από την στιγμή, λοιπόν, που δεν μπορεί να τεκμηριωθεί μία αντικειμενική βάση στην πρόσληψη, αυτό το οποίο μάλλον έχει ενδιαφέρον είναι να δούμε ποιοι είναι αυτοί που προσλαμβάνουν και όχι ποιο είναι το υπό πρόσληψιν δεδομένο. Αν αντιμετωπίσεις, ας πούμε, την Αντιγόνη ως ήρωα με όποια έννοια θες, τότε αυτομάτως σου γεννιέται ένα ερώτημα: Εγώ τi είμαι; Είμαι ήρωας εγώ; Δεν είμαι; Μήπως είμαι και δεν το ξέρω; Κι εκεί αρχίζεις να ψάχνεις και να ψάχνεσαι. Κι εκεί είναι που αρχίζεις να τσιμπάς κάτι από το ηρωιλίκι της Αντιγόνης, και της κάθε Αντιγόνης, ώστε να νιώσεις ισότιμος απέναντί της, και βλέπεις, συνειδητοποιείς ότι όντως είσαι. Ισότιμος κυρίως στον πόνο και στην αντίδραση, διότι ο πόνος του ανθρώπου μάλλον είναι κοινός τόπος. Αυτόν διαπραγματεύεται ο Σοφοκλής, αυτόν διαπραγματεύεται και η Λένα.

– Ποιο είναι το πιο ακραίο πράγματα που έχετε κάνει σε παράσταση; Στη ζωή;
Η ζωή η ίδια είναι ακραία. Αλλά μιας που με ρωτάτε θα σας πω την αντίληψη ενός συναδέλφου περί ακρότητας και άκρων. Σε μια παράσταση που έπαιζα, και είχε έρθει στη γενική δοκιμή, όταν αυτή τελείωσε με φώναξε να μου πει την γνώμη του, την οποία και ήθελα να ακούσω. Μου λέει λοιπόν τα εξής: «Άκου νεαρέ, τον έχω παίξει αυτό τον ρόλο. Αυτός ο ρόλος είναι ρολάρα. Αυτός ο ρόλος είναι ακραίος. Κατάλαβες;». Έμεινα κάγκελο. Όχι ότι δεν συμφωνούσα, αλλά δεν μπορούσα ειλικρινά να καταλάβω αυτό που είχε δει ο άνθρωπος ότι μου είχε διαφύγει της σύνθεσης. Τότε, λοιπόν, του είπα: «Μα ναι, φυσικά. Να σας ρωτήσω κάτι. Τι ακριβώς εννοείτε όταν λέτε ακραίος;». Και μου απαντά: «Ακραίος παιδί μου. Ακραίος! Πώς το λένε; Αυτός ο ρόλος πρέπει να παίζεται στα άκρα της σκηνής, μπροστά, να σε βλέπει ο κόσμος! Μην τραβιέσαι πίσω στα σκοτάδια…».

Η παράσταση «Αντιγόνη / Lonely Planet» ανεβαίνει στη Μικρή Σκηνή στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, έως τις 7/1/18.

– Ρισκάρετε συχνά; Για ποιο ρίσκο σας δε θα μετανιώνατε ποτέ;
Ρισκάρω κάθε Δευτέρα και Τρίτη, επειδή είναι στην αρχή της εβδομάδας και έχω πιο καθαρό μυαλό. Πού να ξέρω… Ξέρει κανείς δηλαδή αν ρισκάρει; Το ρίσκο δεν το αντιλαμβάνεσαι όταν συμβαίνει. Το ρίσκο δεν είναι κάτι που κάνεις, είναι κάτι που είσαι. Μπορώ να μετανιώσω για κάτι που είμαι;

– Είναι η προσωπική μας τραγωδία μεγαλύτερη από όλων των άλλων;
Βέβαια και είναι. Και ο λόγος είναι ότι μόνο εμείς βιώνουμε την τραγωδία μας. Δεν την βιώνουμε παρέα. Ο καθένας μόνος του. Και μετά βρισκόμαστε και ανταλλάσσουμε τραγωδίες. Αυτό δε γίνεται πάντα; Η τραγωδία του καθενός είναι η πιο μεγάλη, μέχρι να έρθει σε επαφή με μια άλλη ιστορία που θα του φανεί πιο μεγάλη από την δική του κι εκεί θα αρχίσει να νιώθει καλύτερα. Εκεί αρχίζει να λειτουργεί συγκριτικά ο άνθρωπος μέσα του, να λέει: πάλι καλά, πάλι καλά και ευτυχώς. Και εκεί είναι που η τραγωδία του εξαφανίστηκε δια παντός, μέχρι να μην έχει με τι άλλο να ασχοληθεί και να μπλέξει ξανά πάλι σε καμιά τραγωδία δική του ή κανενός άλλου. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη κωμωδία από την τραγωδία.

– Ζούμε σε έναν μοναχικό πλανήτη;
Ουουου, μέσα στη μοναξιά. Τι να σου πω. Τι λέμε τώρα; Ο άνθρωπος από τη φύση του δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ως ύπαρξη από μόνος του. Έχει ανάγκη τον άλλον, τον απέναντι, τον έξω από αυτόν. Αυτόν που παρίσταται αυτού. Την παράσταση. Άντε πες μου εσύ μια παράσταση χωρίς θεατές και να είναι και μονόλογος. Άντε πες μου εσύ τώρα. Ζούμε το βουητό και τη φασαρία της ανάγκης για συνεύρεση, ζούμε για να είμαστε κοινωνία, με εμάς πάνω από όλους τους άλλους αλλά κοινωνία…

– Αν ζούσατε σε μια απάτητη βουνοκορφή, τι θα παίρνατε μαζί σας;
Το λυχνάρι του Αλλαντίν, ντιν ντιν Αλλαντίν σαν μουτζαχεντίν, που λέει και το τραγούδι. Να ικανοποιεί τις επιθυμίες μου όταν προκύπτουν χωρίς πολλά πολλά και να με λέει αφεντικό.

Αντιγόνη / Lonely Planet
Που: Μικρή Σκηνή, Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση (Συγγρού 107, Αθήνα)
Πότε: Έως 7 Ιανουαρίου 2018
Κείμενο & σκηνοθεσία: Λένα Κιτσοπούλου
Παίζουν: Λένα Κιτσοπούλου, Σοφία Κόκκαλη, Ανδρέας Κοντόπουλος, Γιάννης Τσορτέκης, Πέτρος Γεωργοπάλης, Νικολέτα Γκριμέκη, Βασίλης Σαφός.
Πληροφορίες: antigone.sgt.gr

Διαβάστε ακόμα: Ο πολυτάλαντος Γιώργος Νανούρης υποδέχεται τη νέα χρονιά στο Andro

TAGS :
Αντιγόνη / Lonely Planet Γιάννης Τσορτέκης θέατρο Λένα Κιτσοπούλου παράσταση

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook