Γιώργος Τυρίκος-Εργάς: «Ο πατέρας μου χαμογελούσε σιωπηλός…»

«Το βιβλίο που με έχει σημαδέψει είναι οι ‘’Αδελφοί Καραμαζόφ’’ του Ντοστογιέσφκι. Τα λόγια του γέρο-Ιεροεξεταστή φύτεψαν μέσα μου το σπόρο της αμφισβήτησης…»

Μεγάλωσα στην Κάλυμνο, σε ένα περιβάλλον έντονης προφορικότητας. Η αφήγηση «γουλιασμένων», τρομακτικών δηλαδή ιστοριών με έντονα μεταφυσικό χαρακτήρα, ήταν κάτι που με επηρέασε βαθιά. Σε πολύ μικρή ηλικία άρχισα να αφηγούμαι, και μάλιστα «επαγγελματικά», με αντίτιμο ένα πακέτο γαριδάκια ή ένα κουτάκι χυμό. Οι συμμαθητές μου ήθελαν πάντα να ακούσουν μια καλή ιστορία –αυτό το κατάλαβα νωρίς. Όπως επίσης κατάλαβα πως το όφελος για μένα δεν ήταν τα γαριδάκια και ο χυμός, αλλά η μαγεία τού να κρατάς τους άλλους δέσμιους με τα λόγια.

Η προφορική αφήγηση έδωσε τη θέση της στις σημειώσεις και στα πρώτα κείμενα. Και, σε κάποια στιγμή, ενώ οι πηγές μου ήταν λαϊκές και προφορικές, βρήκα άπειρα πράγματα στο γραπτό λόγο, στα βιβλία. Στη γενιά μου, το να πηγαίνεις τις διακοπές και τα καλοκαίρια για κανένα μεροκάματο, ακόμα και ως παιδί, ήταν κάτι παραπάνω από αναμενόμενο. Εγώ, που είχα θείο οικοδόμο, έβγαζα χαρτζιλίκι, κοντά του.

Το βιβλίο που με έχει πραγματικά σημαδέψει είναι οι «Αδελφοί Καραμαζόφ». Ήμουν, θυμάμαι, στην Τρίτη Γυμνασίου και μου είχε κολλήσει να διαβάσω Ντοστογιέσφκι. Ο πατέρας μου με πείραζε πως δεν πρόκειται να καταλάβω λέξη και πως έπρεπε να καταπιαστώ με κάτι πιο απλό…

«Ήμουν, θυμάμαι, στην Τρίτη Γυμνασίου και μου είχε κολλήσει να διαβάσω Ντοστογιέσφκι. Ο πατέρας μου με πείραζε πως δεν πρόκειται να καταλάβω λέξη…» (Εικόνα από τη wikipedia)

Στο τέλος μιας εβδομάδας, Σάββατο μεσημέρι, όταν μας πλήρωσε ο μάστορης, δίχως καν να πάω σπίτι για μπάνιο, σε πείσμα του πατέρα μου εννοείται, έτρεξα στο μοναδικό βιβλιοπωλείο του νησιού και το πέτυχα ακόμα ανοιχτό. «Υπάρχει καθόλου Ντοστογιέφσκι;», ρώτησα κάθιδρος. «Θέλω τους ‘’Αδελφούς Καραμαζόφ!’’».

Πρέπει να ήμουν αρκετά παράξενο θέαμα: ο πιτσιρικάς από τις οικοδομές, λερωμένος, να ζητάει επειγόντως Ντοστογιέφσκι, λες και ζητούσε ένα καρβέλι ψωμί από το φούρνο λίγο πριν κλείσει για το Σαββατοκύριακο. Θυμάμαι το βλέμμα της κυρίας που είχε το βιβλιοπωλείο, θυμάμαι τους δυο υπέροχους δερματόδετους τόμους που μου έδειξε (τους έχω ακόμα σε περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη μου), θυμάμαι πως κόστιζαν πέντε χιλιάδες δραχμές (δηλαδή όλο το βδομαδιάτικό μου από τη δουλειά), θυμάμαι πώς έκαιγαν τα χέρια μου μέχρι να πάω σπίτι και να ανοίξω το βιβλίο, θυμάμαι πως για όλη την υπόλοιπη εβδομάδα έτρεχα από τις οικοδομές στο σπίτι μιας θείας μου για να το τελειώσω. Μου είχαν δώσει το κλειδί –ήταν ένα δίπατο αρχοντικό δίπλα στο σπίτι μας– για να διαβάζω ανενόχλητος. Δεν είχε ρεύμα και διάβαζα μόνο όσο είχε φως: κάθε μέρα αγχωνόμουν μήπως ο μάστορης μάς σχολούσε κατά τις πέντε, γιατί είχα στη διάθεσή μου μόνο μέχρι τις εννιά και κάτι…

Διαβάστε ακόμα: Γιατί συγκινεί τόσο το «Αϊβαλί του Soloúp;

Ο μέγας Ιεροεξεταστής ήταν το κομμάτι του βιβλίου που άλλαξε μέσα μου τον τρόπο που βλέπω τον Θεό και μετέπειτα την οργανωμένη θρησκεία. Μέσα από τη δική μου ανάγνωση, τα λόγια του γέρο-Ιεροεξεταστή φύτεψαν μέσα μου το σαράκι της αμφισβήτησης. Όταν έλεγα τις (αιρετικές) απόψεις μου ανοιχτά άρχισα να δέχομαι τις κριτικές ορισμένων συγγενών μου ότι «διαβάζω πολύ και μεγαλοπιάνομαι». Μόνο ο πατέρας μου χαμογελούσε σιωπηλός –επικροτώντας κατά κάποιον τρόπο. Όταν κάποτε, μετά από μια επική λογομαχία που είχα με τον εφημέριο της ενορίας, μου είπε χαμηλόφωνα και συνωμοτικά «Είδες ο Ντοστογιέφσκι;», βεβαιώθηκα πια για το σχέδιό του.

Πριν πεθάνει, πρόλαβα να του πω ότι θα προσπαθούσα κι εγώ να σπρώξω τα παιδιά μου στο διάβασμα με εξίσου έξυπνους και «ύπουλους» τρόπους. Αρνήθηκε, εννοείται, κάθε ανάμειξη, σχέδιο ή σκοπιμότητα. Μόνο χαμογέλασε ήσυχα, αγκαλιάζοντάς με.

//O Γιώργος Τυρίκος-Εργάς είναι υποψήφιος διδάκτορας Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, συγγραφέας λογοτεχνίας του φανταστικού (με διακρίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό), ιδρυτικό μέλος και Αντιπρόεδρος της ΜΚΟ «Αγκαλιά» στην Καλλονή Λέσβου (Βραβείο Raul Wallenberg 2016 από το Συμβούλιο της Ευρώπης). Πρόσφατα ανέλαβε Research Assistant στο Πανεπιστήμιο του Ντάραμ (University of Durham), στο Tμήμα Ανθρωπολογίας, σε πρόγραμμα του ESRC για τη μελέτη του προσφυγικού ζητήματος στη Μεσόγειο.

Διαβάστε ακόμα: Top 10 ποιήματα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες

TAGS :
βιβλίο Γιώργος Τυρίκος-Εργάς Ντοστογιέσφκι

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook