H Αθήνα αγαπάει τον Γκόγια: τα Caprichos του ισπανού ζωγράφου στην Εθνική Πινακοθήκη

Mε τα ογδόντα Caprichos του ο Francisco Goya θέλησε μέσα από φανταστικές αλλά εύληπτες εικόνες να στηλιτεύσει τα κακώς κείμενα της εποχής του.

Μια εξαιρετικά σημαντική έκθεση μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη. Πρόκειται για τα Caprichos του Francisco Goya. Τα ογδόντα χαρακτικά, οξυγραφίες σε χαρτί και ακουατίντα, χρονολογούνται από το 1797-98 και αποτελούν μία από τις κορυφαίες δημιουργίες του  του κορυφαίου Ισπανού ζωγράφου. Είναι η πρώτη συλλογή χαρακτικών του Goya και η μία από τις δύο που δημοσιοποιήθηκαν όταν ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή.  Η σειρά ανήκει στη μόνιμη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης και είναι εξαιρετικής ποιότητας, εκτυπωμένη το 1803. Αγοράστηκε το 1962  όταν  ήταν διευθυντής ο Μαρίνος Καλλιγάς. Την τωρινή έκθεση επιμελήθηκε η Κατερίνα Ταβαντζή.

Καπρίτσιο στην τέχνη ονομάζεται μία φανταστική σύνθεση, και με τα ογδόντα Caprichos του ο Francisco Goya θέλησε μέσα από φανταστικές αλλά εύληπτες εικόνες να στηλιτεύσει τα κακώς κείμενα της εποχής του. Ο ίδιος έβγαινε από μία κρίσιμη περίοδο ερωτικής απογοήτευσης αλλά και ασθένειας που παρολίγο να στοιχίσει τη ζωή του και τον άφησε κωφό. Παράλληλα η πολύ συντηρητική Ισπανία βρισκόταν σε κοινωνική αναταραχή από τις ιδέες του Διαφωτισμού, τη Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Ο Francisco Goya ήταν επίσημος ζωγράφος της Ισπανικής Αυλής, αλλά με τη συλλογή αυτή ένας καλλιτέχνης με τέτοια θέση αφέθηκε για πρώτη φορά να εκφράσει τον επαναστατικό χαρακτήρα μιας τέχνης ώριμης και απελευθερωμένης από τις δεσμεύσεις των δημόσιων παραγγελιών.

Ο Francisco Goya ήταν επίσημος ζωγράφος της Ισπανικής Αυλής,

Μέσα από τα Caprichos ο Goya στηλιτεύει τη ματαιοδοξία και τις υποκριτικές ανθρώπινες σχέσεις, την πορνεία, τη μιζέρια και την αμορφωσιά των απλών ανθρώπων, οι οποίοι ζουσαν σε έναν κόσμο βυθισμένο στις δεισιδαιμονίες και τις μαγικές πρακτικές. Καυτηριάζει την οκνηρία και τη διαφθορά της συντηρητικής και σκοταδιστικής Εκκλησίας που χρησιμοποιεί ως όργανο καθυπόταξης την Ιερά Εξέταση. Χλευάζει θεσμούς σατιρίζοντας την άγνοια και την απληστία γιατρών, δασκάλων και δικαστών, ασκώντας έτσι μια έμμεση κριτική στην εξουσία του Στέμματος. Απεικονίζει φαντασιακές σκηνές μαγικών τελετουργικών, εκφράσεις ενός δημιουργικού οραματισμού που απλώνεται για να αγκαλιάσει διαστάσεις δαιμονικές, αποκυήματα της νύχτας της λογικής.

Για λόγους προστασίας από το φως, τα χαρακτικά μπορούν να εκτίθενται μόνο περιοδικά και σε συνθήκες ειδικού φωτισμού. Στην ίδια προθήκη με τα χαρακτικά και κάτω από κάθε ένα εκτίθενται και  φωτογραφίες των προπαρασκευαστικών σχεδίων, ρίχνοντας επιπλέον φως στη δημιουργική διαδικασία. Επίσης αναγράφονται και επιλεγμένοι σύντομοι σχολιασμοί των έργων που προέρχονται από τρία διαφορετικά χειρόγραφα γραμμένα από συγχρόνους του Γκόγια και ίσως κάποια από αυτά και από τον ίδιο τον καλλιτέχνη.

Η έκθεση Η Σαγήνη του Αλλόκοτου συμπεριλαμβάνει εικαστικές δημιουργίες που υλοποιούνται με ποικίλα μέσα.

Η Σαγήνη του Αλλόκοτου – Ενδιάμεσος Χώρος

Με αφορμή την έκθεση της σειράς Los Caprichos του Goya, η Εθνική Πινακοθήκη παρουσιάζει παράλληλα ένα θεματικό αφιέρωμα στην ελληνική τέχνη με τίτλο Η Σαγήνη του Αλλόκοτου. Η ομαδική έκθεση περιλαμβάνει έργα δέκα καλλιτεχνών:  Άγγελος Αντωνόπουλος, Γιάννης Γαΐτης, Σίλεια Δασκοπούλου, Μαριάννα Ιγνατάκη, Διονύσης Καβαλλιεράτος, Χριστόφορος Κατσαδιώτης, Τάσος Μαντζαβίνος, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Άγγελος Παπαδημητρίου, Φίλιππος Τσιτσόπουλος, και ένα Γοτθικό Ερμάριο από το Κληροδότημα Οδυσσέα Φωκά.

Ξεκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, οι καλλιτέχνες της έκθεσης εναγκαλίζονται και εικονίζουν το αλλόκοτο, το υβριδικό, και το γκροτέσκο. Οικειοποιούμενοι το παράταιρο, το ξένο και το αποτρόπαιο, οι καλλιτέχνες επαναπροσδιορίζουν τα όρια του ανθρώπινου και αμφισβητούν τις αυστηρές διχοτομικές διακρίσεις μεταξύ φυσικού και τεχνητού, ακυρώνοντας στην πράξη τις παραδοσιακές ταξινομήσεις που οριοθετούν με αυστηρότητα τα είδη.

Πραγματεύονται τη σχέση του εύμορφου με το δύσμορφο, του ανθρωπόμορφου με το ζωόμορφο, τη φύση και τον τεχνολογικό πολιτισμό, για να διερμηνεύσουν ψυχικές καταστάσεις και κοινωνικές διεργασίες αποκλεισμού και περιθωριοποίησης, αλλά και να προτείνουν, άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με καυστική ειρωνεία και άλλοτε με βαθιά υπαρξιακή αγωνία, την ανατρεπτική αποδόμηση των στερεότυπων με τα οποία έχουμε γαλουχηθεί.

Η έκθεση Η Σαγήνη του Αλλόκοτου συμπεριλαμβάνει εικαστικές δημιουργίες που υλοποιούνται με ποικίλα μέσα (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, σχέδιο, animation, performance), αξιοποιεί το απόθεμα των συλλογών της ΕΠΜΑΣ και συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (ελληνικά – αγγλικά).

Η έκθεση αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα στις κίμακες που οδηγούν στν έκεθση των Los Caprichos , οπότε αν κινηθείτε με ανελκυστήρα ή από τις ράμπες προσοχή για να μη σας ξεφύγει κάτι.

//Εγκαίνια: 22 Ιανουαρίου. Διάρκεια: Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 2025

Διαβάστε ακόμα: Γιώργος Δουατζής. «Πώς ξεκίνησα να ζωγραφίζω, ενώ δεν είχα πιάσει ποτέ πινέλο».

TAGS :
ζωγραφική

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook