Dimou_NIkos-cover

«Το βιβλίο αυτό», γράφει ο Νίκος Δήμου στο Επίμετρο της έκδοσης του 2013, «δεν είναι το έργο ενός ανθέλληνα, αλλά το προϊόν ενός ανθρώπου που πονάει βαθιά τη χώρα του και που προσπαθεί να βοηθήσει τους συμπολίτες του να πραγματώσουν το δελφικό ρητό: ‘’Γνώθι σεαυτόν’’»

Είμαστε διαφορετικοί. Κι όμως προσπαθούμε, με απόγνωση, να ενταχθούμε κάπου. Γιατί άραγε αισθανόμαστε τη μοναδικότητά μας σαν ελάττωμα; Γιατί ντρεπόμαστε γι’ αυτή; Άραγε επειδή δεν είμαστε αρκετά μεγάλοι ή δυνατοί, ώστε να κάνουμε την ιδιομορφία μας παντιέρα; Ή μήπως επειδή δεν είμαστε αρκετά σίγουροι για τον εαυτό μας;

*

(Αυτή η έλλειψη σιγουριάς −κι όχι το μέγεθός μας− μας έκανε πάντα να αναζητάμε «προστάτες». Κι άλλοι λαοί είναι μικροί − αλλά δεν κρέμονται από τους μεγάλους…)

*

Ποτέ δεν θελήσαμε να αποσαφηνίσουμε και να συνειδητοποιήσουμε την ιδιομορφία μας. Πάντα προσπαθούσαμε να ανήκουμε κάπου − κι όχι να είμαστε εμείς. Προσπαθήσαμε να ξαναγίνουμε αρχαίοι. Πασχίσαμε να αποδείξουμε την καθαρότητα της ράτσας μας, πολεμώντας φανατικά τους Φαλλμεράγιερ, αλλά ποτέ δεν ερευνήσαμε ψύχραιμα τα πραγματικά συστατικά της. Μισήσαμε και καταστρέψαμε τη γλώσσα μας, γιατί δεν ήταν εντελώς ίδια με τη γλώσσα των αρχαίων μας προγόνων. Μισήσαμε τον εαυτό μας, γιατί δεν ήταν ψηλός, ξανθός, με «ελληνική μύτη» σαν τον Ερμή του Πραξιτέλη. Μισήσαμε τους γείτονές μας… γιατί τους μοιάζουμε. (Η οργή του Κάλιμπαν που βλέπει το πρόσωπό του στον καθρέφτη;)

«Αμέσως μετά την πολύχρονη σκλαβιά μας, πέσανε απάνω μας τόσοι πολλοί −πολεμώντας να μας δώσουν ένα νέο πρόσωπο− που χάσαμε κι αυτό που είχαμε».

Τελικά, ποιοι είμαστε; Οι Ευρωπαίοι της Ανατολής ή οι ανατολίτες της Ευρώπης; Οι ανεπτυγμένοι του νότου ή οι υπανάπτυκτοι του βορρά; Οι (κατευθείαν) απόγονοι των Αχαιών ή η πανσπερμία της Βαβυλωνίας;

*

«…τα μεν πάτρια ήθη απηρνήθημεν, του δε διανοητικού βίου των εθνών της Δύσεως δεν μετέχομεν εισέτι». Κάπου ανάμεσα στο Ζενίθ και το Ναδίρ. Αιωρούμενοι. Σαν τον τάφο του Μωάμεθ.

*

Είμαστε ένας λαός χωρίς πρόσωπο. Χωρίς ταυτότητα. Όχι επειδή δεν έχουμε πρόσωπο. Αλλά επειδή δεν τολμάμε να κοιταχτούμε στον καθρέφτη. Επειδή μας έκαναν να ντρεπόμαστε για το πραγματικό μας πρόσωπο. Τόσο που να φοβόμαστε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Έτσι μάθαμε να παίζουμε διάφορους ρόλους: τον «αρχαίο», τον «Ευρωπαίο»…

ermis_tou_praksiteli

«Μισήσαμε τον εαυτό μας, γιατί δεν ήταν ψηλός, ξανθός, με ‘’ελληνική μύτη’’ σαν τον Ερμή του Πραξιτέλη».

Αν η πορεία του Γένους ήταν πιο ομαλή, ίσως να μην είχαμε σήμερα πρόβλημα ταυτότητας. Όμως αμέσως μετά την πολύχρονη σκλαβιά μας, πέσανε απάνω μας τόσοι πολλοί −πολεμώντας να μας δώσουν ένα νέο πρόσωπο− που χάσαμε κι αυτό που είχαμε. Ο Καποδίστριας, οι Βαυαροί, οι Φιλέλληνες, οι Σοφολογιότατοι οδήγησαν σε πλήρη σύγχυση έναν λαό που μόλις είχε αρχίσει να αφομοιώνει και να εξισορροπεί μέσα του τα νέα πολιτιστικά στοιχεία που είχαν φέρει Φράγκοι, Σλάβοι, Τούρκοι κι Αρβανίτες.

«Είμαστε ένας λαός χωρίς πρόσωπο. Χωρίς ταυτότητα. Όχι επειδή δεν έχουμε πρόσωπο. Αλλά επειδή δεν τολμάμε να κοιταχτούμε στον καθρέφτη».

Ξαφνικά, θεωρήθηκε αυτονόητο πως οι «απόγονοι των αρχαίων» δεν θα ήταν δυνατόν να είναι βαλκάνιοι χωρικοί. Κι έτσι βάλθηκαν όλοι να μας αναμορφώσουν. Με το στανιό. Κι όμως∙ είχαμε (φαίνεται) ένα τίμιο και ζεστό πρόσωπο, σαν το κείμενο του Μακρυγιάννη.

*

Διαβάστε ακόμα: «Πού ’ναι ο καιρός, πουλάκι μου, πού ’ναι ο καιρός, πουλί μου, που σ’ έκαμα βασιλικό και σ’ έβανα στ’ αφτί μου».

Έτσι, αυτό που για κάθε λαό είναι αυτονόητο, για μας έγινε πρόβλημα. (Όταν σκεφτείς την αναπνοή σου, χάνεις τον ρυθμό της.)

*

Πώς να μην έχει πλέγματα κατωτερότητας ένας λαός χωρίς ταυτότητα… Ένας λαός που δεν του επιτρέπουν να είναι αυτός που είναι, παρά τον μετράνε πάντα με άλλα, ξένα μέτρα…

makrigiannis-2

«Ξαφνικά, θεωρήθηκε αυτονόητο πως οι ‘’απόγονοι των αρχαίων’’ δεν θα ήταν δυνατόν να είναι βαλκάνιοι χωρικοί. Κι έτσι βάλθηκαν όλοι να μας αναμορφώσουν. Με το στανιό. Κι όμως∙ είχαμε (φαίνεται) ένα τίμιο και ζεστό πρόσωπο, σαν το κείμενο του Μακρυγιάννη».

Κάπου βαθιά συναντιέται το εθνικό πλέγμα (που μας δημιούργησαν) με την Ελληνική Υπερβολή. Υπερβάλλει όποιος δεν αισθάνεται σίγουρος. Όποιος νομίζει πως μειονεκτεί. Η υπερβολή είναι προσπάθεια για ξεπέρασμα. Υπεραναπλήρωση.

*

Ο Έλληνας θα ξεπεράσει τα εθνικά πλέγματα μόνο όταν βρει τον εαυτό του. Όταν αποκτήσει ταυτότητα και πρόσωπο. Όταν πάψει να μισεί τον εαυτό του γι’ αυτό που δεν είναι και τον δεχθεί γι’ αυτό που είναι.

*

Αν δεν βρούμε σύντομα το δικό μας πρόσωπο, κάποια μέρα θα ξυπνήσουμε με μια «γενική» φάτσα − δημιούργημα των ρόλων που παίζουμε, της μόδας, των μέσων επικοινωνίας. Τότε θα μας μείνει ένα προσωπείο για πρόσωπο. Και το αλάτι της Ρωμιοσύνης θα χαθεί.

«Αν δεν βρούμε σύντομα το δικό μας πρόσωπο, κάποια μέρα θα ξυπνήσουμε με μια «γενική» φάτσα. Τότε θα μας μείνει ένα προσωπείο για πρόσωπο. Και το αλάτι της Ρωμιοσύνης θα χαθεί».

Δεν ξέρω αν μας χρειάζεται ομαδική εθνική ψυχανάλυση. Οπωσδήποτε όμως χρειάζεται αυτογνωσία, αυτο-έρευνα και αυτοσυνείδηση. Χρειάζεται απομυθοποίηση και μαζί νέα οροθέτηση. Και, κυρίως, χρειάζεται μια νέα παιδεία βασισμένη στην αλήθεια, που θα βοηθήσει να αναδυθεί, μέσα από όλα τα ψιμύθια, το πραγματικό πρόσωπο της φυλής.

*

Μιλάμε συχνά −τον τελευταίο καιρό− για ελευθερία και ανεξαρτησία. Κι εννοούμε πως πρέπει να σταματήσει η εσωτερική καταπίεση και η εξωτερική εξάρτηση από ξένες δυνάμεις. Ξεχνάμε όμως πως καταπίεση και εξάρτηση ριζώνουν στον ίδιο τον εαυτό μας. Αν δεν υπήρχαν μέσα μας τα ερείσματα, κανείς δεν θα μπορούσε να μας υποδουλώσει, ούτε να μας παρασύρει.

Διαβάστε ακόμα: Γιώργος Σεφέρης: «Άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας».

9421Ελεύθερος δεν είναι αυτός που «κάνει, ό,τι θέλει», αλλά αυτός που ξέρει τι θέλει. Όσο δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε, όσο δεν ξέρουμε τι θέλουμε, όσο δεν έχουμε ξεκαθαρισμένη σκέψη και αίσθημα ευθύνης, θα περνούμε από τη μιαν εξάρτηση στην άλλη.

*

Δεν θέλει μόνο «αρετήν και τόλμην» η ελευθερία. Θέλει, κυρίως, γνώση. Και κρίση.

*

Αλλά μέχρι να φτάσουμε στη γνώση και την ωριμότητα, οι αρρώστιες της ελληνικής ψυχής θα θεμελιώνουν τη δυστυχία −και το μεγαλείο− του Έλληνα.

*

Γιατί, μην ξεχνάμε: Πίσω από κάθε δημιουργία υπάρχει ένα τραύμα. Μέσα σε κάθε μαργαριτάρι υπάρχει ο ενοχλητικός κόκκος της άμμου.

 

//Τo βιβλίο του Νίκου Δήμου (32η έκδοση με επίμετρο) «Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας», από όπου και το κεφάλαιο (με τίτλο στο βιβλίο «Το χαμένο πρόσωπο») που ανθολογεί η στήλη, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Διαβάστε ακόμα: Νίκος Δήμου: «Αν η Ελλάδα είχε υιοθετήσει έγκαιρα τεχνολογίες αιχμής δεν θα είχαμε φοροδιαφυγή, διαφθορά και γραφειοκρατία».

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top