DSC_9749-ok

Προσωπικά αντικείμενα του Ιωάννη Ζεμενού, τα οποία θα εκτεθούν στον Ιανό. Φωτό: Πολύβιος Παναγιωτίδης

Γεννήθηκε στις 13 Οκτωβρίου του 1911 εν πλω, μέσα στο σκοπελίτικο εμπορικό καράβι «Καισάριος Δαπόντες», λίγο έξω από το Γιβραλτάρ. Πατέρας του ήταν ο Ρωμύλος Ζεμενός, καπετάνιος του πλοίου, Σκοπελίτης με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη, ενώ η μητέρα του ήταν Ισπανίδα χορεύτρια από τη Μάλαγα. Ο Ιωάννης Ζεμενός μεγάλωσε αρχικά με τη γιαγιά του στη Σκόπελο, και στη συνέχεια στο Βόλο, όπου τελείωσε το Δημοτικό και το Γυμνάσιο και όπου ο πατέρας του είχε αγοράσει ένα σπίτι μπροστά στη θάλασσα, η οποία ήταν το μεγάλο πάθος του. Η μητέρα του πέθανε νωρίς, στα τριάντα δύο της, από τροφική δηλητηρίαση, μέσα στο καράβι όπου αυτός είχε γεννηθεί και ο πατέρας του την έθαψε στη γενέτειρά της.

Ο Ιωάννης Ζεμενός έδειξε από μικρός κλίση προς την περιπέτεια, τη θάλασσα και τα γράμματα. Παρακάλεσε τον πατέρα του, ενώ ήταν ακόμα έφηβος, να τον πάρει σε δυο ταξίδια με το καράβι, ένα στην Οδησσό και ένα στο Κάρντιφ. Τα ταξίδια αυτά τον καθόρισαν και τότε συνέγραψε τα πρώτα του ποιήματα με τίτλο Μέσα στο αμπάρι και τα Ημερολόγια των Kυμάτων, 1928-1929, τα οποία εκδόθηκαν αργότερα από έναν μικρό ελληνικό εκδοτικό οίκο στο Σουδάν, όπου είχε εγκατασταθεί λίγο μετά το Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Προηγουμένως, μετά το Γυμνάσιο, είχε σπουδάσει στη Σχολή Εμποροπλοιάρχων στη Θεσσαλονίκη και είχε μπαρκάρει, μόνος του πια, από το Βόλο, στο πλοίο «Σφιγξ II» που μετέφερε δημητριακά και, εναλλάξ, τσιμέντο στην Άπω Ανατολή.

zem1-ok

Ο συνθέτης Βαγγέλης Γερμανός ανακάλυψε –διηγείται στο βιβλίο– το ποίημα του Ζεμενού «Η τσαχπινού» σε παλαιοβιβλιοπωλείο της Αθήνας, σε μια ανθολογία αλλοδαπών ποιητών, μεταφρασμένων στα αραβικά. «Το ξαναμετέφρασα στη γλώσσα μας και με την ευκαιρία το μελοποίησα», γράφει. Δεξιά, σπάνια (και αμφισβητούμενη) φωτογραφία του Ζεμενού σε βρεφική ηλικία.

Στο τρίτο ταξίδι, το καράβι έπεσε στα χέρια Σομαλών πειρατών και ο Ζεμενός, αφού υπέστη ομηρία εφτά μηνών, δραπέτευσε και κατόρθωσε να φτάσει στην Αίγυπτο μέσω Ερυθραίας και Αιθιοπίας. Από εκεί επέστρεψε στην Αθήνα, μετά από ενέργειες της πλοιοκτήτριας εταιρείας, και εργάστηκε στο ναυτικό Πρακτορείο «Ιωνάς» του Πειραιώς. Αποτέλεσμα αυτής της περιπέτειας στη Σομαλία ήταν το βιβλίο του Νύχτες ομηρίας, με τριάντα εννιά διηγήματα, το οποίο εξέδωσε, σε λίγα αντίτυπα, στην Αθήνα, το 1938, ιδίοις αναλώμασι.

«Το καράβι έπεσε στα χέρια Σομαλών πειρατών και ο Ζεμενός, αφού υπέστη ομηρία εφτά μηνών, δραπέτευσε και κατόρθωσε να φτάσει στην Αίγυπτο. Αποτέλεσμα αυτής της περιπέτειας ήταν το βιβλίο του ‘’Νύχτες ομηρίας’’».

Με το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου, επιστρατεύτηκε στο Ναυτικό και υπηρέτησε σε μια μεικτή συμμαχική μοίρα που ναυλοχούσε στην Κύπρο και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Κατά τη διάρκεια το κινήματος του Ναυτικού το 1944, συνελήφθη κατά λάθος και κλείστηκε σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως στο Σουδάν. Με το πέρας του πολέμου εγκαταστάθηκε για κάποια χρόνια στο Χαρτούμ, μέχρι το ξέσπασμα του απελευθερωτικού αγώνα εναντίον των Άγγλων.

ZemenosFamily890

Ο Ιωάννης Ζεμενός με τη σύζυγό του Αλεξάνδρα και την κόρη τους Πιλάρ (1958;). Αρχείο ΕΛΙΑ [/ΜΙΕΤ]

Στα 1953 έφυγε με καράβι ελληνικών συμφερόντων κι επέστρεψε στο πατρικό του στο Βόλο, όπου συνέγραψε το μυθιστόρημα Η βροχή της προηγούμενης νύχτας, το οποίο παραμένει ανέκδοτο και βρίσκεται στα χέρια της εγγονής του, η οποία ζει τώρα στο Μάλμε της Σουηδίας. Στο Βόλο εξέδωσε και την ποιητική συλλογή Η αθερίνα και ο Μόμπι Ντικ, η οποία τυπώθηκε από έναν φίλο του, ντόπιο εκδότη εφημερίδας, σε πεντακόσια δυσεύρετα αντίτυπα.

Στο Βόλο εργάστηκε σε εκτελωνιστικό γραφείο και γνώρισε και παντρεύτηκε την Αλεξάνδρα Κονιόρδου, δασκάλα βιολιού, από καλή οικογένεια της Ζαγοράς. Μαζί της απέκτησε μια κόρη, στην οποία έδωσε το όνομα Πιλάρ, της μητέρας του.

Διαβάστε ακόμα: Αχιλλέας Κυριακίδης: «Αυτό είναι το βιβλίο που μου άλλαξε τον τρόπο να βλέπω τον κόσμο και να τον διαβάζω»

Στα 1964, σε ηλικία 53 ετών, αποφάσισε να ξαναμπαρκάρει, με παράλληλο σκοπό να πάει στην Ισπανία και να προσκυνήσει στον τάφο της μητέρας του στη Μάλαγα. Από τότε χάνονται τα ίχνη του. Διάφορες μαρτυρίες τον φέρουν να εγκαταστάθηκε στη Βαρκελώνη, ενώ, σύμφωνα με δηλώσεις άλλων, κυρίως ναυτικών, εθεάθη στη Μασσαλία, κατά τις αρχές της δεκαετίας του ᾽70. Στα κατάλοιπά του βρέθηκαν τρία βιβλία έτοιμα προς έκδοση: Οι συνταγές του Σουδάν, τα διηγήματα Η προπέλα του χρόνου, η ποιητική συλλογή Εφίστιος φανός κ.ά.

ATHERINA

«Όταν ανακάλυψα ένα αντίτυπο της ποιητικής συλλογής του Ζεμενού ‘’Η αθερίνα και ο Μόμπι Ντικ’’ άνοιξε ένας νέος τρόπος οπτικής για μένα», γράφει στο κείμενό του στο βιβλίο ο Δημήτρης Καλοκύρης.

Αυτά διαβάζουμε για τον βίο και το έργο του Ιωάννη-Ανδρέα Ζεμενού (όπως ήταν το πλήρες όνομά του) στις πρώτες σελίδες του βιβλίου «Ιωάννης Ζεμενός» (εκδ. Αίολος), το οποίο προέκυψε από την Α΄ Συνάντηση Φαντασιακής Λογοτεχνίας και τα κείμενα του οποίου –για τη «γνωριμία» τους, άμεση ή έμμεση, μαζί του– υπογράφουν γνωστοί συγγραφείς, μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων (οι Τάκης Γραμμένος, Φ.Δ. Δρακονταειδής, Πάνος Θεοδωρίδης, Δημήτρης Καλοκύρης, Λίλα Κονομάρα, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Μιχάλης Μοδινός, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Ηρώ Νικοπούλου, Παυλίνα Παμπούδη, Μάκης Πανώριος, Γιάννης Πατίλης, Ντίνος Σιώτης, Γιώργος Σκαμπαρδώνης και Γιώργος Χουλιάρας), ενώ παρεμβαίνουν η Κλαίτη Σωτηριάδου, η Λένα Κομίνη και ο Βαγγέλης Γερμανός. To βιβλίο εικονογραφείται με σπάνιο φωτογραφικό υλικό και χειρόγραφα.

Την Πέμπτη, 11 Ιουνίου, ώρα 8.30 μ.μ., στην παρουσίαση του βιβλίου «Ιωάννης Ζεμενός» στον Ιανό, θα μιλήσει ο κριτικός λογοτεχνίας Βαγγέλης Χατζηβασιλείου για το βιβλίο γενικά, ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης και ο Μάκης Πανώριος θα συζητήσουν περί του φανταστικού (με αφορμή το βιβλίο) και ο Βαγγέλης Γερμανός «με τη Συμφωνική Ορχήστρα του εαυτού του» θα τραγουδήσει μελοποιημένους στίχους του Ζεμενού. Σε ειδική προθήκη, θα εκτεθούν ενθυμήματα από τη ζωή και το έργο του (φανταστικού) συγγραφέα.

 

Διαβάστε ακόμα: Δημοσθένης Κούρτοβικ: «Πώς θα γράψεις κι εσύ ένα μπεστ σέλερ!»

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top