Τζόνι Κας: ο μαυροφορεμένος πρίγκιπας που περπάτησε στη φωτιά

Mε το μόνιμο θλιμμένο βλέμμα του (npr.org).

Mεγάλος πια, αποσταμένος από τις κακουχίες που τον βρήκαν (και τις άλλες που μόνος του αναζήτησε), κρατώντας μια μαύρη κιθάρα, μαυροντυμένος κι αυτός, ο Τζόνι Κας κοιτάζει προς ένα συγκεκριμένο πουθενά και τραγουδάει χαμηλόφωνα «I hurt myself today/To see if I still feel/I focus on the pain/The only thing that’s real».

Υπάρχει στον κόσμο μια εδραιωμένη άποψη πως η μόνη συνθήκη για εκφραστεί ένας καλλιτέχνης είναι να έχει προηγουμένως πονέσει. Ο Μπάροουζ έλεγε πως όποιος παίρνει ναρκωτικά δεν γίνεται απαραίτητα συγγραφέας. Ο Μπουκόβσκι είχε γνωρίσει πολλούς μεθύστακες που δεν είχαν το ταλέντο να γράψουν ούτε μια αράδα. Ο Κας ήπιε τα πάντα, έκανε όλες τις καταχρήσεις, αλλά και χωρίς αυτές θα ήταν ένας πονεμένος τροβαδούρος με τα μαύρα ρούχα.

Πέθανε σαν σήμερα, 12 Σεπτεμβρίου 2003 σε ηλικία 73 ετών λόγω επιπλοκών από διαβήτη, ενώ νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Baptist στο Νάσβιλ. Προηγουμένως, είναι πεθάνει και αναστηθεί κάμποσες φορές. Μια ζωή περπατώντας πάνω στην κόκκινη γραμμή, βουτώντας στη φωτιά.

O πιτσιρικάς Τζόνι με μέλη της οικογένειάς του.

Παιδί πολυμελούς οικογένειας (είχε άλλα έξι αδέλφια), ο μικρός Τζόνι είδε το πρώτο φως στις 26 Φεβρουαρίου 1932 στο Κίνγκσλαντ του Άρκανσο. Οι γονείς του ήταν αγρότες, καλλιεργούσαν νοικιασμένα βαμβακοχώραφα. Το ίδιο έκαναν τα παιδιά τους. Ο Κας πέρασε όλη σχεδόν την παιδική του ηλικία ως κλασικός βιοπαλαιστής.

Το ταλέντο στη μουσική το κληρονόμησε από τη μητέρα του. Την άκουγε να τραγουδάει κάντρι και μαπλάντες με την γλυκιά φωνή της και μαγευόταν. Σε ηλικία δώδεκα πιάνει για πρώτη φορά στα χέρια του την πραγματική του «ερωμένη»: την κιθάρα. Έκτοτε, θα τον συντροφεύει σε όλη του τη ζωή.

Κρυφά από τον άντρας της, η μητέρα του μαζεύει χρήματα και τον πηγαίνει σε ωδείο να μάθει μουσική. Ο δάσκαλός του αποφαίνεται πως ο μικρός είναι γεννημένος τραγουδιστής. Η δύσκολη, αλλά ανέφελη ζωή του Τζόνι διακόπτεται βίαια με τον τραγικό θάνατο του 14χρονου (τότε) αδελφού του. Γεγονός που τον στιγμάτισε καίρια. Ήταν η πρώτη σκιά βαθιά μελαγχολίας που κάθισε στο πρόσωπό του σαν μάσκα.

Στα 18 του εγκαταλείπει την ιδιαίτερη πατρίδα του και πιάνει δουλειά στην αυτοκινητοβιομηχανία Πόντιακ, στο Μίτσιγκαν. Μέσα σε ένα μήνα τα παρατάει και κατατάσσεται στην αεροπορία όπου μένει για τέσσερα χρόνια (μεγάλο διάστημα της θητεία του το πέρασε στην τότε Δυτική Γερμανία). Φτιάχνει το πρώτο του γκρουπ, τους «The Landsberg Barbarians», ενώ εκείνη την περίοδο γνωρίζει και τον έρωτα στο πρόσωπο της 17χρονης Βίβιαν Λιμπέρτο.

Με την πρώτη του γυναίκα, Βίβιαν Λιμπέρτο (rollingstone.com).

Όταν επιστρέφει στις ΗΠΑ παντρεύεται την Βίβιαν (έκαναν τέσσερις κόρες), αλλά το πάθος σύντομα εξασθενεί, ο έρωτας πετάει όλα τα φύλλα του. Ο γάμος του έληξε άδοξα και σκληρά. Ο Τζόνι κάνει όποια δουλειά του βρίσκεται μπροστά του για τα προς το ζην (κυρίως πλασιέ οικιακών συσκευών), αλλά δεν ξεχνάει ποτέ τη μουσική. Φτιάχνει τους «Johnny Cash and the Tennessee Two» που στη συνέχεια ονομάζονται «Johnny Cash and the Tennessee Three».

Το πρώτο σινγκλ τους, το «Hey Porter», (με υπογραφή του Κας) περνάει απαρατήρητο,αλλά το δεύτερο σινγκλ, το «Cry, Cry, Cry», σκαρφαλώνει στο No 14 του Billboard. Το 1956 ο Κας γράφει το ύμνο «I Walk The Line», το οποίο ανεβαίνει στην πρώτη θέση και πουλά περισσότερα από 2 εκατ. αντίτυπα. Το γκρουπ, πλέον, έχει εδραιωθεί για τα καλά. Ο Κας γίνεται μέλος μιας επίλεκτης ομάδας νεαρών, εξόχως ταλαντούχων μουσικών. Μετρήστε ονόματα και αξία: Έλβις Πρίσλεϊ, Καρλ Πέρκινς και Τζέρι Λι Λιούις, οι οποίοι θα γίνουν γνωστοί ως «The Million Dollar Quartet».

Έλβις Πρίσλεϊ, Καρλ Πέρκινς Τζέρι Λι Λιούις και Τζόνι Κας. Οι «The Million Dollar Quartet».

Ακολουθώντας πια μοναχική πορεία βγάζει το 1957 τον πρώτο του προσωπικό δίσκο «Johnny Cash with His Hot & Blue Guitar». Μετακομίζει στην Καλιφόρνια, ενώ κάνει και τα πρώτα του βήματα στο σινεμά. Υπογράφει με τη δισκογραφική Columbia Records (1958), φτάνει τις 300 εμφανίσεις τον χρόνο και τα τραγούδια «Ring of Fire» (1963) και «Understand Your Man» (1964) παίζοντας συνεχώς από τα ραδιόφωνα της εποχής.

Ο Κας δεν αντέχει όλο αυτό το νταβαντούρι. Χάνεται μέσα στον αχό του κόσμου. Πέφτει στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Θα πει χρόνια μετά ότι η κατάστασή του εκείνη την περίοδο είχε φτάσει στο απροχώρητο: «Πήρα όλα τα ναρκωτικά που μπορούσε να πάρει κανείς και ήπια τα πάντα. Όλοι είπαν ότι ο Τζόνι Κας ξόφλησε … έμοιαζα με ζωντανό νεκρό».

Η σχέση του με την Βίβιαν θα τερματιστεί το 1966 όταν και του ζητάει διαζύγιο. Τα πράγματα μέσα του αρχίζουν να κατρακυλούν επικίνδυνα. Μετακομίζει στο Μέμφις, ενώ το 1967 τον βρίσκουν σε κωματώδη κατάσταση σε ένα χωριό της Τζόρτζια. Συλλαμβάνεται για λαθρεμπόριο αμφεταμίνης -είχε προσπαθήσει να την περάσει λαθραία από τα σύνορα του Μεξικού-, για εμπρησμό από αμέλεια στο Τενεσί (που κατέληξε σε τόσο μεγάλη πυρκαγιά ώστε κλήθηκαν να τη σβήσουν 450 πυροσβέστες) και τέλος δεν είχε η κατρακύλα του.

Στις κλασικές φωτογραφίες μετά από κάποια σύλληψη.

Έφτασε στο ακρότατο σημείο να θέλει να κάνει κακό στον εαυτό του, να τον αφανίσει. Οι συναυλίες του ακυρώνονταν η μια μετά την άλλη και ο ίδιος έπεφτε συνεχώς σε έναν βούρκο δίχως έξοδο. Οι φωτογραφίες του στο αστυνομικό τμήμα, φορώντας το ταμπελάκι του συλληφθέντα, κάνουν το γύρο της χώρας. Στιγματίζουν την εικόνα του. Συνελήφθη συνολικά επτά φορές και έμεινε επτά νύχτες σε κρατητήριο.

Δεν… μάσαγε ο Τζόνι (reelartpress.com).

Ο άγγελος που στάθηκε πάνω από τον ώμο του και τον τράβηξε από τη λάσπη ήταν η Τζουν Κέρτερ. Την γνώρισε το 1961, την ερωτεύτηκε και την παντρεύτηκε το 1968. Προηγουμένως είχαν τραγουδήσει μαζί ως ντουέτο. Όταν ταπεινώθηκε από τα ναρκωτικά και το ποτό, η Τζουν ήταν εκείνη που του έδειξε το δρόμο της σωτηρίας. Καμιά φορά ο παθιασμένος έρωτας σώζει. Με την Τζουν απέκτησε πέντε παιδιά (όντως, ήταν καρπερός ο Τζόνι). Έζησαν μαζί ως το τέλος. Τον Μάρτιο του 2003, η Τζουν πεθαίνει και λίγο καιρό αργότερα την ακολουθεί ο Τζόνι. Πάντα έλεγε πως ήταν η σπουδαιότερη γυναίκα που είχε γνωρίσει στη ζωή του. Όχι άδικα.

Με την αγαπημένη του Τζουν (Official Johnny Cash Facebook).

Φορούσε μαύρα ως δείγμα ταύτισης με τους κατατρεγμένους αυτής της γης. Διάβαζε μετά μανίας Στάινμπεκ, έπαιζε με την κιθάρα του σαν να μην υπήρχε αύριο, αλλά να έπρεπε να δημιουργηθεί εξαρχής με νότες. Το 1969 στη δική του εκπομπή «The Johnny Cash Show» δείχνει το κοινωνικό του πρόσωπο. Μιλάει ανοιχτά για το Βιετνάμ, τη σωφρονιστική μεταρρύθμιση και τα δικαιώματα των μαύρων και των Ινδιάνων.

Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης πορείας του πέτυχε πωλήσεις που φτάνουν τους 53 εκατομμύρια δίσκους και τιμήθηκε με 15 βραβεία Γκράμυ. Το 1997 διαγνώστηκε με τη νευροεκφυλιστική νόσο «σύνδρομο Shy-Drager», μια μορφή ατροφίας πολλαπλών οργανικών συστημάτων.

Στην τελευταία του δημόσια εμφάνιση, τον Ιούλιο του 2003 (borntolisten.com).

Μία μετέπειτα διάγνωση έδειξε πως η αυτόνομη νευροπάθεια σχετιζόταν με διαβήτη, εξαιτίας του οποίου ο Κας αναγκάστηκε να περιορίσει τις περιοδείες του. Το 1998 εισήχθη στο νοσοκομείο με σοβαρή πνευμονία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα σημαντική ζημιά στους πνεύμονές του. Τα άλμπουμ American III: Solitary Man (2000) και American IV: The Man Comes Around (2002) περιέχουν την απάντηση του Κας στην ασθένειά του, με τη μορφή τραγουδιών.

Υπήρξε επιδραστικός γιατί -προηγουμένως- ανδρώθηκε ως ατόφιος καλλιτέχνης. Από τους Nine Inch Nails (δική τους σύνθεση είναι το πικρό «Hurt») τους Depeche Mode έως τον Νικ Κέιβ, οι σύγχρονοι ρόκερ είδαν στον Κας έναν αυθεντικό τροβαδούρο που ανέμιξε την κάντρι με το ροκ ν’ ρολ και το γκόσπελ με το μπλουζ. Το αποτέλεσμα ήταν ένας ήχος ολότελα δικός του. Σκοτεινός, αλλά και με ξεπετάγματα φωτός. Με στίχους που χτυπούσαν ευαίσθητες χορδές, αλλά και με στακάτη δύναμη για στηρίξουν αυτούς που τους είχαν ανάγκη.

Ξεκινούσε τις συναυλίες του λέγοντας στο μικρόφωνο «Γεια σας, είμαι ο Τζόνι Κας» και ακολουθούσε σχεδόν πάντα το τραγούδι «Folsom Prison Blues» που ήταν η προσωπική του σφραγίδα.

Διαβάστε ακόμα: Νικ Κέιβ, η τρυφερή κομψότητα του πόνου.

TAGS :
johnny cash Nick Cave μουσική ρόκ

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook