Πριν από το #BlackoutTuesday υπήρξε το «Μαύρο Τετράγωνο» του Μάλεβιτς

Oι κριτικοί τέχνης δεν έχουν σταματήσει να αναφέρονται στο έργο του Μάλεβιτς.

Μαύρα πλαίσια που ορίζουν ένα τετράγωνο, από το οποίο η σκοτεινιά δεν μπορεί να διαφύγει. Ένα περίκλειστο σχήμα που πήγε κόντρα στην πολυχρωμία των αναρτήσεων στα social media. Με αφορμή τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ στη Μινεάπολη, τα κοινωνικά δίκτυα γέμιζαν τις τελευταίες ημέρες από μαύρες φωτογραφίες.

Μια δηλωτική σημείωση ότι στεκόμαστε βουβοί, σκοτεινοί και ουσιαστικά μαύροι (σαν το χρώμα του δέρματος του άτυχου Φλόιντ) μπρος στο κύμα της βαρβαρότητας, της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού που θάλλει ακόμη στις ΗΠΑ.

Τούτο το μαύρο φόντο, ορισμένο σε διαστάσεις τετραγώνου, είναι μια ευθεία συνάντηση με το περιβόητο Black Square του πρωτοποριακού ζωγράφου Κάζιμιρ Μάλεβιτς. Γι’ αυτό και έχει μείνει ως το Μαύρο Τετράγωνο του Μάλεβιτς.

Για πολλούς είναι μια εκκεντρικότητα, ένας πειραματισμός, μια νοθεία του χρώματος ή της αναπαράστασης. Μπορεί να είναι όλα αυτά – ευτυχώς. Για κάποιους το μαύρο είναι ένα μεγάλο στόμα που καταπίνει όλα τα χρώματα. Ένα αντι-χρώμα. Για τον Μάλεβιτς είναι η απαρχή μιας βαθιάς και υπαρξιακής συνομιλίας με το αφανέρωτο, με εκείνο που βρίσκεται θαμμένο μέσα στη σκοτεινιά.

Η πρώτη βερσιόν του Μαύρου Τετραγώνου του θα εμφανιστεί το 1915 κατά τη διάρκεια της «Τhe Last Futurist Exhibition 0.10». Συνολικά, ο Μάλεβιτς πειραματίστηκε τέσσερις φορές στην ίδια βασική ιδέα του. Η τελευταία εκδοχή μάς πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του ’30.

Ωστόσο, η αρχική του ιδέα ήρθε και τον βρήκε ωσάν έκλαμψη το 1913, όταν έφτιαχνε τα σκηνικά και τα κοστούμια για την όπερ «Victory over the sun» των Velimir Khlebnikov, Aleksei Kruchyonykh και Mikhail Matyushin. Μια, επίσης, πρωτοποριακή παράσταση που εντασσόταν στο κύματα του ρωσικού φουτουρισμού.

Το έργο του Μάλεβιτς στην Γκαλερί Tretyakov.

Ο χορός των απόψεων που στήθηκε αμέσως γύρω από το έργο ήταν αδιάπτωτος και κατακλυσμιαίος. Οι ιστορικοί της τέχνης και οι κριτικοί της εποχής έκαναν λόγο για το σημείο μηδέν της ζωγραφικής. Κάτι το οποίο σημείωνε και ο Μάλεβιτς όταν έλεγε πως από το μηδέν και μέσα στο μηδέν άρχεται η δημιουργία. Είτε έτσι είτε αλλιώς, θεωρείται ένας από τα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης τέχνης. Μια θαυμαστή αφαίρεση, την οποία δεν μπορείς να προσπεράσεις στην μακρά πορεία της δυτικής ζωγραφικής παράδοσης.

Από την μεριά του, ο Μάλεβιτς είπε πως το έργο του ανήκε στο κίνημα του Σουπρεματισμού. Ένα κίνημα που πρωτοεμφανίσθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα στη Ρωσία, παράλληλα με τον Κονστρουκτιβισμό, λίγο μετά τον Ιταλικό Φουτουρισμό. Ο όρος σουπρεματισμός (αγγλ. suprematism) αποδίδει το νόημα της ανωτερότητας (supremαcy) του άδολου αισθήματος στη δημιουργική τέχνη. Ο Μάλεβιτς υπήρξε ο βασικός εμπνευστής του κινήματος. Στην πραγματικότητα, ήταν αυτός που το επινόησε ως μια σαφέστερη μορφή κυβισμού.

Έργα του Μάλεβιτς σε έκθεση του 1915 στο Πέτρογκραντ.

Το 2015, παρατηρώντας το Μαύρο Τετράγωνο με ένα μικροσκόπιο, οι ιστορικοί τέχνης της Γκαλερί Tretyakov ανακάλυψαν ένα μήνυμα κάτω από τη μαύρη στρώση. Το μήνυμα έλεγε: «Η μάχη των νέγρων σε μια σκοτεινή σπηλιά».

Η αναφορά συνδέθηκε με τον γάλλο συγγραφέα Alphonse Allais που το  1897 είχε δημιουργήσει ένα κόμικ που έφερε τη λεζάντα: «Combat de Nègres dans une gua pendant la nuit» ή «Negroes Fighting in a Cellar at Night». Σαν να λέμε: «Η μάχη των νέγρων σε ένα κελάρι τη νύχτα». Σύμφωνα με τους ειδικούς, εικάζεται πως ο Μάλεβιτς ήθελε με κάποιο τρόπο να συνομιλήσει με το έργο του Allais.

Διαβάστε ακόμα: Η μοναξιά κι η σιωπή στον Έντουαρντ Χόπερ.

TAGS :
ζωγραφική ρατσισμός τέχνες

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook