Κωνσταντίνος Ρήγος: Ο Ερωτόκριτος είναι επανάσταση

Η παράσταση «Ερωτόκριτος» κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή 5 Μαΐου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Ο Κωνσταντίνος Ρήγος βάζει το στίγμα του στον Ερωτόκριτο του μουσικοσυνθέτη Δημήτρη Μαραμή που προσεγγίζει το έργο με τη μορφή μιούζικαλ, με στοιχεία τζαζ και μπλουζ, κοντά στην κρητική μουσική παράδοση, από την οποία αντλεί μεγάλο μέρος του υλικού του. Ο Μαραμής υπογράφει και το λιμπρέτο, βασισμένο στην έμμετρη μυθιστορία του Βιτσέντζου Κορνάρου (πάνω από δέκα χιλιάδες στίχοι) και κρατάει την πρωτότυπη διάλεκτο και τη δομή του αναγεννησιακού έργου. Πρωταγωνιστές είναι οι Θοδωρής Βουτσικάκης (Ερωτόκριτος), Μαρίνα Σάττι (Αρετούσα), Γκωτιέ Βελισσάρης (Πολύδωρος), Ιωάννα Φόρτη (Νένα), Κωστής Μαυρογένης (Ρήγας).

Κρατώντας λοιπόν κάποιους εμβληματικούς στίχους του Κορνάρου (Μια κάποια λίγη πεθυμιά ξεσήκωσε το νου μου και δυο φτερούγες ήκαμε μέσα του λογισμού μου), που από εκεί καταλαβαίνει κανείς τι πάει να πει έντεχνη μαντινάδα, ο Ερωτόκριτος κατά Κωνσταντίνο Ρήγο είναι μια πρόκληση. Αν θα εξελιχθεί σε ανατροπή, είναι θέμα του θεατή, όπως λέει ο σκηνοθέτης, ο οποίος παρακάτω εξηγεί γιατί ο Ερωτόκριτος ήταν, είναι και θα είναι. Σαν την επανάσταση δηλαδή.

«Ο Ερωτόκριτος είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, μια κλασική ιστορία αγάπης, που τη συναντάμε στον Σαίξπηρ και σε άλλα δραματικά έργα».

Τι σας ώθησε να σκηνοθετήσετε τον Ερωτόκριτο;
Καταρχήν, το ίδιο το έργο! Είναι ένα από τα σημαντικότερα δημιουργήματα της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας, ένα εξαίρετο ποιητικό κείμενο, γραμμένο σε μια γλώσσα η οποία δεν συναντιέται πια αυτούσια όπως στο παρελθόν, αλλά, παρόλα αυτά ένα κομμάτι της το ακούς ακόμα στην Κρήτη. Πέρα από το γεγονός ότι είναι ένα σημαντικό κείμενο, πρόκειται επίσης και για μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, μια κλασική ιστορία αγάπης, που τη συναντάμε στον Σαίξπηρ και σε άλλα δραματικά έργα. Παράλληλα αποτελεί και μια πρόταση από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, η οποία έχει ενδιαφέρον, γιατί το επίπεδο -μουσικά, ερμηνευτικά- είναι υψηλό. Επομένως, έχει τη δική του σημασία το γεγονός ότι με αυτήν την παράσταση θα ανοίξει η Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. Θα είναι δηλαδή η πρώτη σκηνοθετημένη παράσταση που θα ανέβει ολοκληρωμένη εδώ, στο νέο κτήριο. Οπότε όλα τα παραπάνω ήταν σοβαροί λόγοι για να ανεβάσω αυτό το έργο.

Έχετε πάει, φαντάζομαι, στην Κρήτη.
Ναι, αρκετές φορές.

Επομένως έχετε ακούσει την κρητική λαλιά.
Ναι, την έχω ακούσει, έχω βρεθεί σε γλέντια στην Κρήτη, έχω πολλούς φίλους που είναι από εκεί και μου έχουν πει και πολλές ιστορίες. Μάλιστα ένας συνεργάτης μου, ο ενδυματολόγος της παράστασης, είναι Κρητικός (σημείωση: αναφέρεται στον Γιώργο Σεγρεδάκη). Ξέρει πολύ καλά τη διάλεκτο και μου έχει εξηγήσει πολλά πράγματα στο έργο. Με αυτή την έννοια είμαι εξοικειωμένος!

Πώς προσεγγίζετε τους δύο ήρωες, την Αρετούσα και τον Ερωτόκριτο;
Καταρχήν, κρατάω όλα τα χαρακτηριστικά της ηλικίας τους: η Αρετούσα είναι ένα μικρό κορίτσι, αλλά ταυτόχρονα έχει κάτι επαναστατικό για την εποχή της. Έχει πολύ έντονη προσωπικότητα και αντικρούει τη γνώμη του πατέρα. Είναι μία επαναστάτρια, μια κοπέλα η οποία επιθυμεί να ορίσει η ίδια τη ζωή της. Αυτό, για την εποχή που γράφτηκε το έργο αλλά και για την περίοδο που γράφτηκε και ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα, είναι επαναστατικό ως θέση. Επομένως, το έργο το ίδιο αποκτά τελείως διαφορετική δυναμική. Δεν είναι απλώς μια μελό-ερωτική ιστορία ούτε και ένα ρομαντικό έργο.

Ο Ερωτόκριτος, πάλι, είναι ένας νέος έφηβος, ο οποίος ενσωματώνει όλα τα χαρακτηριστικά της ηλικίας του, δηλαδή τη μελαγχολία, το πείσμα, την αγωνία, την ερωτική έλξη. Ερωτεύεται την Αρετούσα και εκείνη με τη σειρά της ερωτεύεται τον ήχο του Ερωτόκριτου, τον οποίο ακούει από το λαγούτο. Ουσιαστικά η Αρετούσα βιώνει έναν έρωτα μυθολογικό, δηλαδή ερωτεύεται πριν να γνωρίσει το αντικείμενο του έρωτά της. Και αυτό καθιστά το έργο πολύ ενδιαφέρον, το ότι δηλαδή, ενώ δεν γνωρίζονται, ερωτεύονται ο ένας τον άλλο. Όταν πια γνωρίζονται, επιμένουν και πάνε κόντρα. Ο Ερωτόκριτος είναι, επίσης, ένας επαναστάτης με την έννοια ότι ακόμα και όταν εξορίζεται από τη χώρα λόγω του έρωτά του με την Αρετούσα, επιστρέφει για να σώσει τη πατρίδα του που βρίσκεται σε πόλεμο και παράλληλα βρίσκει τρόπο να απαγάγει την Αρετούσα. Όμως, παρ’ όλα αυτά σώζει τη χώρα και τον βασιλιά και μπαίνει και σε άλλους πολέμους.

«Άλλωστε τι είναι ο έρωτας; Ένα παιχνίδι κατασπάραξης, θέλεις να καταπιείς τον άλλο, κι αν τα καταφέρεις τότε ο έρωτας τελειώνει».

Είναι μεγαλόψυχος τελικά.
Ακριβώς, το μόνο που ζητάει τελικά ως αντάλλαγμα είναι η καρδιά της Αρετούσας. Ζητάει την καλή του, την οποία και δοκιμάζει, παρότι η κοπέλα είναι κλεισμένη τόσα χρόνια μέσα σε μια φυλακή. Επομένως και οι δύο είναι λίγο περίεργοι χαρακτήρες, ζητούν αντικρίσματα, αποδείξεις. Η Αρετούσα επίσης, ενώ της λέει τα πάντα, ζητά αποδείξεις για το αν είναι αυτός, επειδή είναι μεταμορφωμένος και επιστρέφει ως Μαυριτανός.

Το στοιχείο της απόδειξης και του σημαδιού είναι πανάρχαιο…
Ακριβώς και έχει σημασία ότι είναι ακριβώς όπως ο Ορέστης για την Ηλέκτρα, για παράδειγμα. Υπάρχει, δηλαδή, το ίδιο παιχνίδι, παρότι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι αδέρφια. Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο στο έργο είναι η αναζήτηση των αποδεικτικών στοιχείων για το πρόσωπο που έρχεται, δηλαδή φτάνει τελικά στα αλήθεια, είναι όντως πραγματικός;

Εσείς ποια επανάσταση έχετε κάνει στη ζωή σας και σας έχει ικανοποιήσει;
Το να διεκδικήσω αυτό που θέλω εγώ ο ίδιος για τον εαυτό μου και όχι αυτό που θέλουν οι άλλοι για μένα. Νομίζω ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό. Έχει σημασία να αναγνωρίσεις τι θέλεις για τον εαυτό σου και να καταφέρεις να το κάνεις πράξη κόντρα στο τι πιστεύει ο περίγυρος, ο κόσμος, ο οποιοσδήποτε. Και μετά αυτό να έρθει να αγκαλιαστεί ως φυσιολογική πράξη. Νομίζω ότι εδώ εντοπίζεται και το νόημα του έργου, ότι οι δύο ήρωες πραγματοποιούν αυτό που θέλουν, το κάνουν πράξη και στη συνέχεια η κοινωνία, αφού πρώτα τους περάσει από σαράντα κύματα, το αποδέχεται.

Στις μέρες μας ο έρωτας μήπως τελικά αντιμετωπίζεται εντελώς διαφορετικά, σχεδόν ως προϊόν προς κατανάλωση;
Δεν το πιστεύω αυτό, να σας πω την αλήθεια. Πιστεύω ότι απλώς πρέπει να βρεθεί αυτός ο άνθρωπος απέναντί σου, τον οποίο θέλεις να διεκδικήσεις. Πιστεύω ότι ο έρωτας δεν σταματάει ποτέ να υπάρχει, απλώς η κοινωνία έχει κάνει τους ανθρώπους πιο εγωιστές. Άλλωστε τι είναι ο έρωτας; Ένα παιχνίδι κατασπάραξης, θέλεις να καταπιείς τον άλλο, αν βέβαια τα καταφέρεις και τότε ο έρωτας τελειώνει. Αν όμως δεν μπορέσεις να τον καταπιείς και αυτή η σχέση συνεχίζει να είναι ζωντανή, τότε ο έρωτας δεν τελειώνει ποτέ. Εγώ θεωρώ ότι έτσι είναι!

«Πρέπει να είμαστε πάντα θετικοί και απέναντι στους εαυτούς μας και απέναντι στους άλλους, ακόμα και αν βλέπουμε να γκρεμίζονται τα πάντα μπροστά στα μάτια μας».

Είστε από τη φύση σας αισιόδοξος;
Ναι, υπήρξα εξαρχής αισιόδοξος και θα παραμείνω έτσι, κόντρα σε όποια απαισιοδοξία υπάρχει γύρω μου, γιατί θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε πάντα θετικοί και απέναντι στους εαυτούς μας και απέναντι στους άλλους, ακόμα και αν βλέπουμε να γκρεμίζονται τα πάντα μπροστά στα μάτια μας.

Διαβάστε ακόμα: Αλέξανδρος Ευκλείδης – Αυτός είναι ο άνθρωπος που είδε τη Λυρική αλλιώς

Τον πλουραλισμό του κειμένου του Κορνάρου πώς τον παντρεύετε με τη μινιμαλιστική ατμόσφαιρα την οποία θέλετε να αποδώσετε στο έργο;
Καταρχήν, η μουσική αποδίδει απόλυτα τον πλουραλισμό του έργου. Περνά από πολλά μονοπάτια: από τζαζ, μπλουζ, σόουλ, από παραδοσιακούς ρυθμούς, σύγχρονη και έντεχνη μουσική, οπότε ουσιαστικά ο πλουραλισμός του κειμένου έρχεται να συναντηθεί με τον πλουραλισμό της μουσικής.

Η άχρονη τοποθέτηση βοηθά;
Βοηθά πάντα, έτσι κι αλλιώς. Η απουσία χώρου και χρόνου, όταν δεν προσδιορίζει εποχή, σε βοηθά στο να φέρεις οποιοδήποτε στοιχείο θέλεις είτε από το σήμερα, είτε το χτες, είτε το αύριο.

Πώς αντιμετωπίσατε το έργο από κινησιολογική σκοπιά;
Σχεδόν ρεαλιστικά. Ενώ το σκηνικό είναι ένα παζλ αντικειμένων το οποίο δημιουργεί χώρους, οι ίδιοι οι ήρωες σε όποιον χώρο και να βρίσκονται, δημιουργούν τη συναισθηματική και ψυχολογική κατάσταση της στιγμής που βιώνουν.

Μιλάμε για εσωτερικότητα της κίνησης;
Ακριβώς, υπάρχουν και σημεία παντομίμας τα οποία χρησιμοποίησα σε κάποιες στιγμές για να διευκολυνθεί η εξέλιξη του έργου, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που με ενδιέφερε περισσότερο ήταν η ψυχολογία των ηρώων, οι οποίοι βρίσκονται σε εφηβική ηλικία και μπορούν να κάνουν από πολύ σοβαρά πράγματα, όπως να πολεμήσουν ή να μείνουν στη φυλακή, μέχρι και απόλυτες σαχλαμάρες, δηλαδή να κολλάνε τσίχλες στα τζάμια ή να πειράζει ο Πολύδωρος τον φίλο του λέγοντας σεξουαλικά υπονοούμενα.

«Έχω την ανάγκη να βρίσκω σε κάθε άνθρωπο κάτι διαφορετικό και αυτό να το βγάζω προς τα έξω».

Θα δούμε ανατροπές στο έργο;
Δεν ξέρω, αυτά μάλλον θα τα δείτε εσείς. Εγώ δεν μπορώ να κρίνω, γιατί γενικά δεν θεωρώ ότι είναι κάτι από τη θέση του ανατρεπτικό, νομίζω ότι έχει να κάνει με το πώς ο καθένας εκλαμβάνει ένα έργο. Πώς το έχει φανταστεί στο μυαλό του και πώς το βλέπει. Μπορεί αυτό που για μένα είναι ανατρεπτικό, να είναι για κάποιον πολύ συντηρητικό και το αντίστροφο. Οπότε αυτό που μετράει είναι πώς τοποθετείται ο θεατής απέναντι στο έργο παρά με το αν είμαι εγώ ανατρεπτικός ή όχι.

Ωστόσο, ποιο είναι το πιο ανατρεπτικό έργο που έχετε κάνει μέχρι στιγμής;
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι και η Λίμνη των Κύκνων. Κι αυτό γιατί τοποθέτησα μια κοινωνία μέσα σε ένα κλειστό περιβάλλον από όπου οι άνθρωποι προσπαθούσαν να βγουν προς τα έξω. Θεωρώ ότι κάθε εποχή και κάθε κοινωνία βρίσκει έναν τρόπο να εγκλωβίσει τους ανθρώπους μέσα σε ένα πλαίσιο, σε μία συμπεριφορά, η οποία τους καθιστά πολιορκημένους ανά πάσα στιγμή. Όσο για τη Λίμνη των Κύκνων, ουσιαστικά είχα δημιουργήσει ένα καραβάνι πολιτισμών στο οποίο οι ήρωες συναντήθηκαν μέσα σε μια λίμνη και είδαν ξανά την ιστορία της ζωής τους.

Είναι γνωστό ότι κινείστε σε πολλά και διαφορετικά πράγματα. Ποιο είναι το συνδετικό στοιχείο του χαρακτήρα σας που ενώνει όλες αυτές τις δραστηριότητες;
Η ανάγκη μου να βρίσκω σε κάθε άνθρωπο κάτι διαφορετικό και αυτό να το βγάζω προς τα έξω.

Αυτό δεν ενέχει τον κίνδυνο να πει κάποιος ότι αυτοπροβάλλεστε;
Όχι, γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Σας το χουν πει ποτέ;
Όχι. Το αντίθετο, που αυτό που κάνω είναι να προσπαθώ να προβάλλω τους άλλους περισσότερο από μένα.

Μετά τον «Ερωτόκριτο» ο Κωνσταντίνος Ρήγος θα παρουσιάσει το «Όπερα και Μόδα» (2 Ιουλίου) στην Εθνική Λυρική Σκηνή, σε συνεργασία ε την Ίσμα Τουλάτου.

Πώς πήρατε την απόφαση να συμμετάσχετε στο So you Think you Can Dance;
Ήταν μια πρόταση που μου έγινε, η οποία αρχικά με δυσκόλεψε. Ήξερα όμως ότι το επίπεδο της παραγωγής θα ήταν αρκετά υψηλό και αποφάσισα για πρώτη φορά να κάνω μια οντισιόν ανοικτή, για μένα. Ουσιαστικά, η συμμετοχή μου στην επιτροπή είναι για να πω αυτά που λέω σε κάθε οντισιόν, να διαλέξω με τον τρόπο που επιλέγω χορευτές για μια παράσταση και να δείξω ότι ο χορός, αυτή τη στιγμή, έχει ξανά ανάγκη προβολής με οποιοδήποτε τρόπο, ώστε να μπει πάλι μέσα στη λογική της κοινωνίας.

Ο χορός δηλαδή έχει αποσυρθεί από την κοινωνία;
Έχει αφυδατωθεί με έναν τρόπο: ως παράσταση, ως μορφή τέχνης, ως βοήθεια, οτιδήποτε! Αυτός είναι και ο λόγος που θέλησα να πάω στο So you Think you Can Dance, για να πω ανοιχτά τις απόψεις μου. Φυσικά η άποψή μου είναι μία από τις πέντε που υπάρχουν εκεί. Άρα εγώ κρίνω σύμφωνα με το δικό μου γούστο, κάνω αυτό που θα έκανα, αν επέλεγα κάποιους για να συμμετάσχουν σε μια παράστασή μου. Ουσιαστικά, κάνω μια ανοιχτή οντισιόν για να βρω καινούργιους χορευτές.

Πώς μπορεί να βοηθήσει ο καλλιτέχνης σε αυτές τις δύσκολες εποχές που ζούμε στην Ελλάδα;
Με το να επιμένει στο έργο του και στην αλήθεια που πηγάζει από αυτό. Να μην απασχολείται με το αν μπορεί ή όχι να κάνει κάτι, αλλά να προσπαθεί με κάθε τρόπο, με πράξεις, λόγια ή καταστάσεις, να μην εφησυχάζει.

Μετά τον Ερωτόκριτο τι θα ακολουθήσει;
Το Όπερα και Μόδα στις 2 Ιουλίου και πάλι στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Είναι ένα project που κάνουμε με την Ίσμα Τουλάτου εδώ και τρία χρόνια και είναι η τρίτη χρονιά που συνεργαζόμαστε. Μετά, διακοπές!

Πού θα πάτε διακοπές, αν επιτρέπεται;
Σε κάποιο ωραίο νησί της Ελλάδας, για να κάνω μπάνια.

//Ο Ερωτόκριτος θα παίζεται στις εξής ημερομηνίες: 5-7 Μαΐου, 12-14 Μαΐου και 18-21 Μαΐου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ώρα έναρξης: 20.30. Τιμές εισιτηρίων 15 και 20 ευρώ, φοιτητικό και παιδικό 12 ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.

Διαβάστε ακόμα: Δυο Γερμανοί φιλέλληνες αναζητούν τους τελευταίους τεχνίτες στον τόπο μας

TAGS :
Εναλλακτική Λυρική Σκηνή Ερωτόκριτος Κωνσταντίνος Ρήγος

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook