Κωνσταντίνος Βαλαής, ο μετρ της χρυσής ελιάς που στολίζει τα σπίτια των ισχυρών

«Για την πανδημία δεν έχω εξωτερικεύσει ακόμη την αντίδρασή μου. Δεν ξέρω πότε και πώς θα γίνει, αλλά θα είναι πολύ δυνατή» (Φωτό: Μόνικα Κρητικού για το Andro).

Οι ελιές του ταξιδεύουν, κι ας υπονοούν αφανείς ρίζες που τις δένουν με το δικό μας «έδαφος». Δικό του έργο κατέχει ο Μπαράκ Ομπάμα, η Χίλαρι Κλίντον, ο Μίκης Θεοδωράκης και πλείστοι όσοι σημαντικοί άνθρωποι. Για τον ίδιο, όμως, αυτό δεν συνιστά κάποια μορφή ιδιαίτερης καταξίωσης.

Ο γλύπτης Κωνσταντίνος Βαλαής, γνωστός και ως VALAES, είναι μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία. Βαθύτατα ελληνικός, συνδυάζει το χθόνιο στοιχείο ενός δέντρου σαν την ελιά με τους ποικίλους συμβολισμούς που φέρει, δημιουργώντας έργα που ξεπερνούν την αναπαράσταση. Τα δικά του δέντρα φέρουν το στοιχείο της καταγωγής, ενώ ταυτόχρονα ζουν μέσα στο περιβάλλον που τα τοποθετεί.

Γεννήθηκε το 1957. Σπούδασε αγιογραφία και ζωγραφική, αφιερώνοντας, επίσης, αρκετό χρόνο στην αργυροχρυσοχοΐα και τη μεταλλοπλαστική, για τα οποία απέκτησε κρατικό πτυχίο. Κύριο αντικείμενο της έμπνευσής του, με σαφείς επιρροές από την ιστορία και τον πολιτισμό της πατρίδας του, είναι το ιερό δέντρο της ελιάς και ο παγκόσμιος συμβολισμός της.

Έχει πραγματοποιήσει πλήθος ατομικών και έχει συμμετοχές σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα του έχουν εκτεθεί επίσης σε art fair της Ελλάδας και της Ελβετίας. Γλυπτά του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές σε πολλές χώρες του κόσμου

Μιλήσαμε μαζί του με αφορμή την πανδημία, την έννοια της τέχνης, τις επιρροές του, τη φιλοσοφία του για τη ζωή, αλλά και για την προσφορά των εξαιρετικών μεταλλίων που δίδονται κάθε χρόνο στις γυναίκες που τρέχουν στον αγώνα – θεσμό του Ladies Run. Και που φέτος θα κληρώσεις σε τρεις τυχερές συμμετέχουσες από ένα δεντράκι – γλυπτό με την υπογραφή VALAES.

– Πώς βιώνετε τις συνθήκες του εγκλεισμό; 

Δύσκολα όπως όλος ο κόσμος. Ευτυχώς εγώ έχω τη διέξοδο να έρχομαι στο εργαστήριο και να ασχολούμαι μ’ αυτό που αγαπάω πολύ και να σκέφτομαι πράγματα που έχω χρόνια στο μυαλό μου και δεν έχω καταφέρει να τα πραγματοποιήσω λόγω της καθημερινής δουλειάς. Τώρα μου δίνεται η ευκαιρία να τα κάνω.

– Για έναν καλλιτέχνη, μια οριακή συνθήκη σαν αυτή που ζούμε τώρα μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης; 

Σίγουρα! Ο προβληματισμός είναι μεγάλος. Είναι κάτι πρωτόγνωρο για όλους μας. Προσωπικά με έχει συγκλονίσει αυτό που έχει συμβεί. Μας φέρνει πιο κοντά με τους δικούς μας ανθρώπους και βλέπουμε και την τέχνη ακόμη με διαφορετικό μάτι.

«Η ελιά ως δέντρο έχει μεγαλώσει γενιές. Εμείς στο χωριό μου, στο Φοινίκι Θεσπρωτίας, έχουμε διάσπαρτες ελιές και τρία ελαιοτριβεία».

– Μπορεί να βοηθήσει η τέχνη τους ανθρώπους; 

Εφόσον το θέλουν βέβαια, μπορεί να τους βοηθήσει. Πρέπει να είναι ανοιχτοί για να δεχτούν τις επιρροές.

– Φαίνεται πως ο εγκλεισμός έχει βάλει πολλούς ανθρώπους σε μια πορεία αναζήτησης. 

Είναι γεγονός. Και, ευτυχώς, να αναθεωρήσουμε πολλά από αυτά που έχουμε μέσα μας. Γιατί η προ-covid εποχή μάς είχε μάθει να περνάμε καλά, να μην προβληματιζόμαστε πολύ και να μην ψάχνουμε μέσα μας. Τώρα, έχουμε αναθεωρήσει πάρα πολύ τον εσωτερικό μας κόσμο. Νομίζω πολλοί άνθρωποι θα βλέπουν διαφορετικά τα πράγματα μετά το τέλος της πανδημίας.

– Μέσα σας έχει αλλάξει ο δικός σας κόσμος, αυτός της τέχνης; 

Αρχές υπάρχουν. Η αλήθεια είναι πάντα έβλεπα τα πράγματα διαφορετικά. Πάντα ερχόμουν σε τριβή και διαφωνία με πολλούς και το εξέφραζα από την τέχνη μου. Θυμάμαι μια αντίδρασή μου με την αρχή της κρίσης. Είχα στο Ζάππειο μια μεγάλη ελιά. Πήρα την απόφαση και αγόρασα ένα συρματόπλεγμα, το έβαψα κόκκινο και πήγα και την τύλιξα. Οταν ακουμπούσαν οι ακίδες του συρματοπλέγματος έβαλα και έτρεχε αίμα. Έτσι αισθάνθηκα και κάποιοι που με ρώτησαν τι είναι αυτό που κάνω, απάντησα ότι κάνω αυτό που πρέπει να προβληματίσει όλους εσάς έτσι ώστε ο καθένας να κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσουμε αυτή την κατάσταση. Για την πανδημία δεν έχω εξωτερικεύσει ακόμη την αντίδρασή μου. Δεν ξέρω πότε και πώς θα γίνει, αλλά θα είναι πολύ δυνατή.

«Οταν δουλεύω πάνω στην ελιά εκστασιάζομαι, ταξιδεύω, χαίρομαι. Και όταν βλέπω το τελικό αποτέλεσμα, τότε λέω μέσα μου πως αυτό πρέπει να κάνω εγώ».

– Ενας δημιουργός ακολουθεί έναν δικό του χρόνο αποτύπωσης των γεγονότων της καθημερινότητας; 

Μπορεί και ταυτοχρόνως. Είναι δύσκολο, όμως. Ο κάθε άνθρωπος έχει το χρόνο του και ανάλογα με την ηλικία και τα βιώματά του θα αντιδράσει. Είναι πολλοί οι παράγοντες που σε οδηγήσουν.

– Εσάς τι σας κινητοποιεί για να δημιουργήσετε;

Η αγάπη! Η αγάπη γι’ αυτό που αισθάνομαι, γι’ αυτό που θέλω να δώσω και παίρνω δύναμη από τα έργα μου. Παλαιότερα σε εκθέσεις -τώρα δυστυχώς έχουν ακυρωθεί πάρα πολλές εκθέσεις- έβλεπα τον κόσμο να στέκεται μπροστά στα έργα μου. Παρατηρώ πάντα την ποικιλία των ανθρώπων, τις διαφορές του επιπέδου τους, τις εναλλαγές του ψυχισμού τους. Υπάρχουν άνθρωποι που συγκινούνται με τα έργα μου κι αυτό για ‘μένα είναι κάτι που δεν μπορεί να πληρωθεί.

Δηλώστε συμμετοχή στο Ladies Run VIRAL και μια από τις 3 δημιουργίες που προσφέρει ο VALAES στον αγώνα μπορεί να γίνει δική σας.  

«Υπάρχουν άνθρωποι που συγκινούνται με τα έργα μου κι αυτό για ‘μένα είναι κάτι που δεν μπορεί να πληρωθεί».

– Σας λείπει, προφανώς, η επαφή με τους ανθρώπους στις εκθέσεις… 

Μου λείπει πάρα πολύ. Ωραίο είναι εκφράζεσαι και να κάθεσαι στο εργαστήριο να φτιάχνεις αυτά που θέλεις, αλλά χρειάζεσαι και την αντίδραση του κόσμου. Την επιβεβαίωση για το έργο σου. Κάποιοι φίλοι μου έλεγαν παλαιότερα «φτιάχνεις αυτά που φτιάχνεις, ο άλλος βάζει το χέρι στην τσέπη για να το πάρει;», εγώ απαντάω πως θέλω ανθρώπους να συγκινούνται κι ας μην το αγοράσουν. Τις περισσότερες φορές, όμως, αυτά πάνε μαζί. Όταν σου αρέσει κάτι βρίσκεις τον τρόπο και το αποκτάς.

– Άλλωστε, η τέχνη είναι μια σημαντική μορφή απεύθυνσης. Σαν να ρίχνει ο δημιουργός ένα μπουκάλι στον ωκεανό με σκοπό να…

…να το πάρει κάποιος και να διαβάσει το μήνυμα. Πολύ σωστά το λέτε. Αυτό είναι η τέχνη.

– Εχετε μια βαθύτατη αγάπη για την ελιά. Τι συμβολίζει για εσάς η ελιά;

Τη ζωή. Πέραν των μεταφορών ή των συμβολισμών, η ελιά ως δέντρο έχει μεγαλώσει γενιές. Εμείς στο χωριό μου, στο Φοινίκι Θεσπρωτίας, έχουμε διάσπαρτες ελιές και τρία ελαιοτριβεία. Ζούσε ο κόσμος από την ελιά παλαιότερα. Η ελιά έχει γίνει πλέον παγκόσμιο σύμβολο. Ακόμη και στο δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα είναι η Αθήνα στη διαμάχη της με τον Ποσειδώνα. Οπως είναι γνωστό ο Ποσειδώνας προσέφερε νερό και η Αθηνά χτύπησε το βράχο και βγήκε η ελιά. Αυτό το πράγμα είναι στον πιο ιερό βράχο, της Ακρόπολης. Οι συμβολισμοί, φυσικά, είναι άπειροι για την ελιά: θρησκευτική και πολιτιστικοί. Κάτι που έμαθα στην 4η έκθεση που είχα κάνει στο Ντουμπάι έβλεπα έναν ντόπιο κάτοικο με κελεμπία να είναι συγκλονισμένος μπροστά σε μια ελιά τριών μέτρων που είχα πάει εκεί. Κάποια στιγμή τον ρώτησα και μου απάντησε «φέρατε την ιερότητα στο Ντουμπάι». Μου είπε, μάλιστα, πως η ελιά αναφέρεται στο Κοράνι, κάτι που δεν το γνώριζα.

«Γύρευα και γυρεύω στη ζωή μου απλά πράγματα μέσα στα οποία εμπεριέχονται η ευτυχία, η επιτυχία, η αγάπη» (Mόνικα Κρητικού).

– Μου είπατε πριν για την καταγωγή σας. Σκέφτομαι πόσο έχει βασανιστεί η έννοια της ελληνικότητας στη σύγχρονη τέχνη. 

Δεν ξέρω. Εγώ ασχολούμαι με κάτι που έχω αγαπήσει και είναι ελληνικό. Πιστεύω ότι οι έλληνες καλλιτέχνες ασχολούνται με βιώματα και παραδόσεις.

– Σας το λέω διότι στο δικό σας έργο αποτυπώνεται μια βαθιά ελληνικότητα δίχως να ξεπέφτει στο αδιάφορο φολκλόρ.

Το πιστεύω αυτό που λέτε. Υπήρξαν φορές που πήγα να αποπροσανατολιστώ κι εγώ γιατί βλέποντας την καλή δουλειά που έκανα, είπα στον εαυτό μου να κάνω κι άλλα πράγματα. Δεν μου έβγαινε, παρότι δοκίμασα να κάνω κι άλλα πράγματα. Βγήκαν καλά, αλλά δεν με ενθουσίαζαν όπως η ελιά. Κάτι μου έλειπε. Οταν δουλεύω πάνω στην ελιά εκστασιάζομαι, ταξιδεύω, χαίρομαι. Και όταν βλέπω το τελικό αποτέλεσμα, τότε λέω μέσα μου πως αυτό πρέπει να κάνω εγώ. Εχω φτιάξει ροδιά, πεύκο, πορτοκαλιά, αλλά δεν με συγκινούν όπως η ελιά. Εχει κάτι άλλο αυτό το δέντρο.

– Η διαίσθησή σας λέει μέσα σας ποιο έργο είναι καλό και ποιο πέτυχε το σκοπό του; 

Η διαίσθηση και η αγάπη που έχω γι’ αυτό το έργο. Εχω φτιάξει έργα που ενδεχόμενα είναι πιο όμορφα, όπως επί παραδείγματι η ροδιά. Η ροδιά έχει κι αυτή δικούς της συμβολισμούς, γι’ αυτό και σπάμε ρόδι την Πρωτοχρονιά για καλοτυχία. Οι Ρώσοι έχουν τη ροδιά όπως έχουμε εμείς την ελιά. Είναι μια ωραία «κυρία» η ροδιά, αλλά δεν συγκινεί τόσο. Η ελιά που είναι άκομψη, με τους ρόζους της με συγκινεί περισσότερο.

– Ισως γιατί η τέλεια ομορφιά είναι -τελικά- αδιάφορη. 

Και στις μέρες μας είναι πολλές όμορφες. Αυτό που ψάχνεις είναι ο τύπος.

– Ενας δημιουργός τι κρατάει μέσα του; Εσείς τι κρατάτε για το μέλλον;

Ξεκινάω από το τέλος. Η συνέχεια είναι εξασφαλισμένη διότι ασχολούνται και οι δύο γιοι μου. Εχω μεταδώσει την αγάπη μου για την ελιά και στους δύο. Είναι μαζί μου, ασχολούνται μαζί και έρχονται με άλλες σπουδές πάνω στην τέχνη διότι ήθελα να έχουν κάποια επιπλέον στοιχεία. Αυτό είναι το μεγαλύτερό μου κέρδος.

Τα πρίφημα μετάλλια του Ladies Run είναι εμπνευσμένα από το αρχαιοελληνικό κότινο.

– Τι είναι για εσάς η επιτυχία; 

Επιτυχία σημαίνει αγάπη. Να σε βλέπει ένας άνθρωπος στο δρόμο και να μην σε πει ποτέ κλέφτη ή ψεύτη. Βλέπε: καταξιωμένους πολιτικούς. Ευτυχία και επιτυχία είναι να επιστρέφω στο σπίτι μου, να βλέπω τη γυναίκα μου, να μου λέει «Κώτσο μου, σου έχω φτιάξει ρεβίθια». Γύρευα και γυρεύω στη ζωή μου απλά πράγματα μέσα στα οποία εμπεριέχονται η ευτυχία, η επιτυχία, η αγάπη. Έτσι την βλέπω τη ζωή  μου.

– Δεν μου λέτε ότι επιτυχία είναι που τα έργα σας έχουν βγει εκτός Ελλάδας ή κάποια από αυτά τα έχουν σημαντικοί πολιτικοί ή καλλιτέχνες.  Αυτό δείχνει το μέτρο του ανθρώπου. 

Οχι, δεν το θεωρώ αυτό επιτυχία. Μπορεί ο Ομπάμα να έχει ένα δέντρο μου ή η Κλίντον και ο Θεοδωράκης. Θεωρώ πως αγαπούν κι αυτοί το ίδιο που αγαπάω κι εγώ. Η επιτυχία, όμως, είναι να μπορείς να στέκεται, να είσαι ψηλά, να αγαπάς τη ζωή, να χαίρεσαι τη ζωή και με λίγα. Και να κάνεις, αν μπορείς, ευτυχισμένους δύο-τρεις ανθρώπους που είναι δίπλα σου.

«Ολοι οι συμβολισμοί που έχουν να κάνουν με την ελιά βρίσκονται στα μετάλλια του Ladies Run».

– Το Ladies Run πώς προέκυψε και φτιάξατε αυτά τα πανέμορφα μετάλλια; 

Επί σειρά ετών είχα μόνιμη έκθεση στον Αστέρα Βουλιαγμένης. Οπότε εκεί συναντήθηκα με τον Κίμωνα Φραγκάκη που διοργάνωνε αυτόν τον καταπληκτικό αγώνα που έχει γίνει θεσμός πια. Και σε άλλες διοργανώσεις προσφέρω, είμαι της προσφοράς, γνωριστήκαμε και εγώ, ξέρετε, αξιολογώ τον άνθρωπο πρώτα. Πολλοί με πλησιάζουν για άλλα γεγονότα ή events. Τον συμπάθησα ιδιαιτέρως και από τότε είμαστε στο θεσμό αυτό και έχουμε γίνει ένα.

– Οι γυναίκες που θα πάρουν ή που έχουν πάρει τα μετάλλια τι θα δουν; Ποιος είναι ο συμβολισμός; 

Ολα αυτά που είπαμε πιο πριν! Η ελιά είναι ζωή, ευτυχία. Πολλοί έχουν πει ότι είναι δόξα και χρήμα. Στην αρχαιότητα τους ολυμπιονίκες τους τιμούσαν με λάδι και ένα κότινο ελιάς. Ολοι αυτοί οι συμβολισμοί βρίσκονται στα μετάλλια του Ladies Run. Φέτος λοιπόν που ο αγώνας γίνεται εκτός συναγωνισμού online, λόγω πανδημίας, χαρίζω συμβολικά τρεις μικρές ελιές που θα μπουν σε κλήρωση. Κάθε συμμετέχουσα ή συμμετέχων (διότι θα τρέξουν και άνδρες προς τιμήν μιας κυρίας) μπορεί να κερδίσει ένα από τα γλυπτά.

Διαβάστε ακόμα: Το Ladies Run στέκεται διαχρονικά δίπλα σε γυναίκες που έχουν υποστεί κακοποίηση.

TAGS :
ladies run τέχνες

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook