Κώστας Πασχάλης, Mozart, Don Giovanni.

Κώστας Πασχάλης, Mozart, Don Giovanni.

Ιδανικού περίπτωση καλλιτέχνη, ο μέγιστος των Ελλήνων βαρυτόνων (μαζί με τον Αγγελόπουλο τον πρόδρομό του, που κι ο ίδιος θαύμαζε απεριόριστα), ο Κώστας Πασχάλης επί πολλά χρόνια βασίλευσε στο παγκόσμιο μελοδραματικό προσκήνιο, από την Όπερα της Βιέννης πάντοτε εκκινώντας, παντού θριαμβεύοντας, και στην Ελλάδα όμως αρκετές φορές επιστρέφοντας, μην περιφρονώντας ποτέ τη χώρα που τον γέννησε, κι από την οποία έφυγε ως πρωταγωνιστής της Λυρικής ήδη απόλυτος, νεότατος τότε, το 1958.

Έτσι τον είδα για πρώτη φορά και τον άκουσα, μικρός κι εγώ σχετικά τότε, Σκάρπια σε μια Τόσκα, κι η δύναμή του επί σκηνής μου φάνηκε τρομερή, η φωνή του, η ηθοποιία του, η λεπταίσθητη δημιουργία του σε κάθε στιγμή του έργου, στης Κάλλας την επιμονή για όλα προς το τέλειο παρέπεμπαν. Γιατί η όπερα δεν υπάρχει μόνο με καλές φωνές, όσο και καλές να είναι, απαιτεί το πλήρες πακέτο για να υπάρξει σωστά, για μη νιώθει κανείς πως του λείπει κάτι διαρκώς, και να μην καταφεύγει έτσι σε ηχογραφήσεις μετά, όπου τουλάχιστον οι σκιές των μορφών των ηρώων στο μυαλό μέσα του καθενός παρουσιάζονται στην καλύτερη δυνατή τους υπόσταση.

Φωνή με τίμπρο σαγηνευτικό και δύναμη σαν του Έττορε Μπαστιανίνι, τρόπο και πάθος σαν του Τίττα Ρούφφο και του Λέοναρντ Γουώρεν, ηθοποιία σαν του Τίτο Γκόμπι.

Ο Κώστας Πασχάλης, ο ανεπανάληπτος για το διεθνές στερέωμα Kostas Paskalis, ο και δικός μου φίλος κατά τα τελευταία της ζωής του χρόνια, και τι δεν είχε! Φωνή με τίμπρο σαγηνευτικό σαν του Έττορε Μπαστιανίνι, όποτε μάλιστα το ήθελε και δεν του υπαγόρευε αλλιώς ο ρόλος, τρόπο και πάθος σαν του Τίττα Ρούφφο, σαν του Λέοναρντ Γουώρεν, του άλλου αγαπημένου του, έκφραση κι ένταση, αλλά και σαν του Τίτο Γκόμπι εξαίρετη διάσταση επί σκηνής. Κι ακόμα, συχνά κι απ’ όλους περισσότερο, με τις αρετές όλες αυτών αυτές κι ακόμα παραπάνω, είπαμε, της Κάλλας τον δρόμο πιστά ακολουθούσε, χωρίς αγκομαχητό, χωρίς πρόβλημα.

Διαβάστε ακόμα: Οι αλήθειες για την Κάλλας

 Ο Κώστας Πασχάλης στο σπίτι του (ανέκδοτη φωτογραφία του Σωτήρη Κακίση)

Ο Κώστας Πασχάλης στο σπίτι του (ανέκδοτη φωτογραφία του Σωτήρη Κακίση)

Μου έλεγε, αυτός ο εκτός συναγωνισμού και Ντον Τζιοβάννι: «Εγώ Λεπορέλο, τον υπηρέτη του, θα ’θελα να τραγουδήσω. Αυτός ο ρόλος με ιντριγκάρει πολύ, όχι ο Ντον Τζιοβάννι πια. Του Λεπορέλο ο ρόλος μου φαίνεται με επιπλέον σκοτεινές διαδρομές, που θέλω εγώ να εξερευνώ πάντα». Μιλήσαμε πολύ τα τελευταία χρόνια της ζωής του, που τα πέρασε στην Ελλάδα, στην Αθήνα. Το έχω ξαναγράψει νομίζω, πως τον αποχαιρέτησα και τελευταίος μάλλον, το βράδυ μιας Τετάρτης, αν θυμάμαι καλά, τον Φεβρουάριο του 2007, που μου μίλησε από το κεφαλόσκαλο του νέου τότε σπιτιού του στην Εκάλη, σαν από σκηνής μες στη νύχτα, με τα φώτα πίσω του σαν ήρεμους πια προβολείς της ιδιωτείας του, μετά από μια γιγάντια ως τότε καλλιτεχνική ολοκλήρωση.

(Με πήρε το μεσημέρι της επομένης ο Ηλίας ο Γιαννακάκης για να μου το πει, ο φίλος μου ο σκηνοθέτης, ο οποίος μόλις δυο μέρες πριν είχε προλάβει να γυρίσει μαζί του το Παρασκήνιο το αφιερωμένο σ’ εκείνον).

Λόρκα, Γκάτσος, Ξαρχάκος –θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας (Κώστας Πασχάλης, Μάνος Κατράκης, Αυτόγραφο στον Σωτήρη Κακίση)

Λόρκα, Γκάτσος, Ξαρχάκος –θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας (Κώστας Πασχάλης, Μάνος Κατράκης, Αυτόγραφο στον Σωτήρη Κακίση)

Η Αγνή Μπάλτσα, η άλλη μεγάλη μας παγκόσμια κι αυτή στη Βιέννη δόξα, με ρώτησε μια φορά που τα είπαμε και μαζί: «Ως ποια ηλικία, κύριε Κακίση, τραγούδησε ο Πασχάλης;» Ήθελε να ξέρει κι εκείνη για την ίδια, κι εγώ τώρα πάλι θυμάμαι και της Τέρρυς και Τζίνας την αγωνία όταν πηγαίναμε να τον δούμε για μια τελευταία φορά στη Λυρική στον Μποκκανέγκρα, αν θα τα κατάφερνε, αν θα ήταν στα εξηνταέξι του πια όπως έπρεπε. Εγώ, βέβαια, ήμουνα βέβαιος γι’ αυτό και γι’ αυτόν, πως, αν δεν ήταν ακόμα ο Πασχάλης, δεν θα ξανατραγουδούσε, όπως και δεν ξανατραγούδησε ύστερα.

Ο καημός του ο μοναδικός ήταν που την τελευταία ώρα κάποτε δεν μπήκε στο στούντιο για μια έσχατη της Μαρίας Κάλλας Τόσκα, όπως είχε προγραμματιστεί.

Του είπα γελώντας μια μέρα: «Ξέρετε, Κώστα, στην Ιταλία υπήρχε μια φορά κι έναν καιρό ένας βαρύτονος χωρίς καθόλου φωνή, που τους μάγευε όμως όλους με την ηθοποιΐα του. Ο διάσημος ‘’Il baritono senza vocce’’»… «Ναι, Σωτήρη», μου απάντησε. «Αλλά εμείς, εγώ, δεν θα το θέλαμε ποτέ αυτό». Κατάφερε, ο των Μακβέθ, των Ριγολέττων, των Ζερμόν, ο τόσων και τόσων άπειρες φορές πρώτος και καλύτερος, να μπορεί τόσο πολύ η φήμη του να αυξάνεται και μετά θάνατον, βοηθούντος τελικά του αρνητικού για ’κείνον κατά τη διάρκεια της καριέρας του γεγονότος, που δεν βρέθηκε παρά ελάχιστες φορές στο στούντιο να ηχογραφήσει. Κι η μνήμη του τρόπου και της τέχνης του να σώζεται πια μόνο σε –πολλές, είναι η αλήθεια, που όλο και πληθαίνουν εσχάτως– ζωντανές ηχογραφήσεις του από σκηνής, επαγγελματικές ή πειρατικές.

Ο Κώστας Πασχάλης στον κήπο του (ανέκδοτη φωτογραφία του Σωτήρη Κακίση)

Ο Κώστας Πασχάλης στον κήπο του (ανέκδοτη φωτογραφία του Σωτήρη Κακίση)

Σαν να μην τον ένοιαξε ποτέ ούτε αυτό. Ο καημός του ο μοναδικός ήταν που την τελευταία ώρα κάποτε δεν μπήκε στο στούντιο για μια έσχατη της Μαρίας Κάλλας Τόσκα, όπως είχε προγραμματιστεί. Και γι’ αυτό ούτε έτσι, και ελέω Γκόμπι, αλλά και λόγω διαφόρων άλλων καλλιτεχνικών συγκυριών και συγχρονισμού, δεν τραγούδησε ποτέ μαζί της.

Κώστας Πασχάλης, Η Καθημερινή, εξώφυλλο (Αυτόγραφο στον Σωτήρη Κακίση)

Κώστας Πασχάλης, Η Καθημερινή, εξώφυλλο (Αυτόγραφο στον Σωτήρη Κακίση)

Αυτό, ναι, μου ’λεγε πως του ’λειψε. Αλλά, όλα τ’ άλλα, όλοι οι άλλοι, οι μεγάλες γυναικείες φωνές, οι τενόροι οι εκτός συναγωνισμού της εποχής του, ο Ντελ Μόνακο, ο Κορέλλι, ο Ντι Στέφανο, ο τρελός αλλά κι απίστευτος Μπονισόλι, οι μπάσοι, με τον Νίκο Ζαχαρίου τόσες και τόσες φορές, ακόμα κι οι βαρύτονοι, ακόμα κι ο Γκόμπι στον περίφημό τους Φάλσταφ της Μετροπόλιταν, μαζί του συνυπήρξαν, της όπερας το δύσκολο κι επικίνδυνο πάντα πολύ ταξίδι, με την αμέριστη κι επί πολλά χρόνια βοήθειά του, προχώρησαν.

Που συνεχίζει ακόμα και σήμερα που μιλάμε, από το χώρο πια του αοράτου, ο Κώστας Πασχάλης να το πηγαίνει ακόμα παραπέρα.

 

 

Διαβάστε ακόμα: Η Έλενα Σουλιώτη –και ο τρομερός μύθος της

Κώστας Πασχάλης, αναδημοσίευση της συνέντευξής του στον Σωτήρη Κακίση στο Βήμα, 10-9-2006.

Κώστας Πασχάλης, Νίκος Ζαχαρίου, αναδημοσίευση της κοινής τους συνέντευξης στον Σωτήρη Κακίση στα Νέα, 13-12-2001.

Κώστας Πασχάλης, Παρασκήνιο του Ηλία Γιαννακάκη.

Κώστας Πασχάλης, Πλάσιντο Ντομίνγκο, Οθέλλος, Παρίσι 1978.

Κώστας Πασχάλης, ένα υστερόγραφο του Σωτήρη Κακίση.

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top