Krystian Adam: «Όσοι δεν παραδέχονται την τραγωδία στην Ουκρανία πρέπει να τους δει γιατρός»

Ο Krystian Adam θα ερμηνεύσει τον Ιδομενέα, τον επώνυμο ρόλο της αριστουργηματικής όπερας του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ για τέσσερις παραστάσεις στο Θέατρο Ολύμπια (Φωτογραφία: Krystian Adam).

Ο πολωνός τενόρος Krystian Adam είναι ένας ήδη καθιερωμένος καλλιτέχνης στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου. Από αύριο θα ερμηνεύσει τον Ιδομενέα, τον επώνυμο ρόλο της αριστουργηματικής όπερας του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ για τέσσερις παραστάσεις στο Θέατρο Ολύμπια: 26, 28, 30 Μαρτίου και 1 Απριλίου στις 20:00.

Χαμογελαστός άνθρωπος και αξιαγάπητος συνομιλητής, μιλήσαμε για τα πάντα: τη μουσική, τα δυσπρόφερτα πολωνικά επίθετα, τα κρασιά της Σαρδηνίας, τον πόλεμο στην Ουκρανία, και αφεθήκαμε σε ένα απολαυστικό… name dropping κλασικής μουσικής – διότι πρέπει να τιμούμε όσους μας βοήθησαν αλλά και ενημερώνουμε για όσους αξίζει να γνωρίσουμε καλύτερα.

 – Krystian Adam, προτού γίνεις ο Krystian Adam, ξεκίνησες τη σταδιοδρομία σου ως Krystian Adam…

…Krzeszowiak (γέλια) Ναι, είναι μια καλή ιστορία. Οντας Πολωνός, έχουμε αυτά τα επώνυμα τα οποία είναι πραγματικά δύσκολα. Θυμάμαι ότι μετά από κάποιες σημαντικές συναυλίες, τύπου στο Carlo Felice της Γένοβα ή στη Φλωρεντία, έψαχνα στα περιοδικά για κριτικές και δεν μπορούσα να βρω τίποτα. Έλεγα: “Μα δε γίνεται, ένα τόσο σημαντικό γεγονός“. Μετά τις βρήκα από τους άλλους τραγουδιστές, αλλά έγραφαν το επώνυμό μου με εντελώς παράλογο τρόπο. Και τότε σκεφτήκαμε με τον ατζέντη μου: “Κοίτα, θα είναι καταστροφή“, γιατί όλοι όσοι έρχονταν μετά τη συναυλία με ρωτούσαν: “Συγγνώμη, πώς προφέρεις το όνομά σου;” Και έτσι αποφάσισα να κρατήσω το μικρό μου όνομα και το δεύτερο ως επώνυμο.

– Είναι και βολικό που ξεκινάει με Α

Πράγματι, στον κατάλογο των τραγουδιστών του πρακτορείου μου, είμαι πάντα ο πρώτος!

– Ας τους πάρουμε αλφαβητικά, είναι μακρύς ο κατάλογος με τους διάσημους αρχιμουσικούς με τους οποίους έχετε συνεργαστεί: Claudio Abbado, Giovanni Antonini, Θεόδωρος Κουρεντζής, Alan Curtis, Diego Fasolis, Ottavio Dantone, Federico Maria Sardelli και πολλοί άλλοι. Από τη δική σας οπτική γωνία ως τραγουδιστής όπερας, τι είναι αυτό που κάνει έναν μαέστρο καλό ή ακόμη και σπουδαίο; Τι περιμένετε από αυτόν/αυτήν;

Έχω συνεργαστεί με τόσους πολλούς μαέστρους και αγαπώ αυτούς, οι οποίοι είναι φίλοι μου, δηλαδή φίλοι των μουσικών· αυτό είναι το πρώτο πράγμα. Έπειτα, όσους θέλουν να δοκιμάσουν, να εφεύρουν νέα πράγματα, αλλά όχι να ανατρέψουν την παρτιτούρα. Είναι αυτοί που θέλουν να ακολουθήσουν αυτό που έχει γράψει ο συνθέτης και να προσθέσουν χρώμα. να προσθέσουν νόημα, να προσθέσουν ψυχή, και όχι να καταστρέψουν το έργο ενός μεγάλου δημιουργού. Και λατρεύω αυτούς τους μαέστρους που όταν τελειώσει το ωράριο της πρόβας, γυρίζουν και λένε: “Κοίτα, δεν έχουμε ξεκαθαρίσει ακόμα αυτό το σημείο, θα σε πείραζε να μείνεις λίγο;”  Τους λατρεύω αυτούς τους μαέστρους.

«Αρχισα να αλλάζω, γιατί και η φωνή μου είχε αρχίσει να αλλάζει, μεγάλωνε, γινόταν λίγο πιο σκοτεινή, οπότε τότε αποφάσισα να ασχοληθώ και με το ρεπερτόριο της όπερας» (Φωτογραφία: Krystian Adam).

– Ποιοι είναι όμως οι φίλοι των μουσικών;

Είναι σημαντικό όταν βρισκόμαστε στη σκηνή, ο πραγματικά καλός αρχιμουσικός, αυτός που θα γίνει και φίλος μου, να έχει μια απίστευτα θετική ενέργεια. Πρέπει να είναι καλός με τους τραγουδιστές, γιατί πριν από όλα είμαστε άνθρωποι. Τα πάντα μπορούν να συμβούν στη σκηνή: αν ο αρχιμουσικός σου δείχνει συνεχώς ένα θυμωμένο πρόσωπο και εκπέμπει μια αρνητική ενέργεια, αυτός ίσως νομίζει ότι με αυτόν τον τρόπο σας βοηθάει, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Έχω δει τόσες πολλές παραστάσεις με φίλους τραγουδιστές που συμβαίνει αυτό – και μιλάμε για σπουδαίους μαέστρους – και όμως τόσο συχνά δεν το αντιλαμβάνονται. Γιατί αυτή η ενέργεια που λαμβάνετε από αυτό το άτομο που βρίσκεται στην τάφρο είναι απολύτως κρίσιμη. Να βλέπεις τον μαέστρο να σου δείχνει τα χρώματα της μουσικής, αλλά να μη σου φέρεται σα στρατιωτάκι: αυτά βοηθούν έναν τραγουδιστή.

– Οπότε ένας καλός αρχιμουσικός είναι πρώτα από όλα ένας καλός φίλος.

 Ακριβώς!

– Ίσως μπορούμε να δώσουμε και ένα παράδειγμα…

Ένα παράδειγμα αρχιμουσικού που αγαπάει να κάνει πολλές πρόβες θα μπορούσε να είναι ο John Eliot Gardiner. Έχω συνεργαστεί μαζί του πολλές φορές, έκανα μια περιοδεία επτά μηνών. Μετά τραγούδησα τον ομώνυμο ρόλο στον Ορφέα του Μοντεβέρντι, στη συνέχεια Τηλέμαχο στην Επιστροφή του Οδυσσέα. Είναι μεγάλος δουλευταράς. Αλλά από την άλλη πλευρά, ενώ έχει θετική ενέργεια κατά τη διάρκεια των παραστάσεων, δεν έχει πάντα κατά τη διάρκεια των δοκιμών. Ας πούμε λοιπόν ότι πρόκειται για μια πολύ δύσκολη δουλειά και ότι στο τέλος το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό.

– Από τους νεώτερους;

Ανάμεσα στα ανερχόμενα ονόματα, μου αρέσει ο Václav Luks, που έχει την ενέργεια ενός υπέροχου ανθρώπου, μαζί του μπορείς πραγματικά να κάνεις τα πάντα – προφανώς πάντα σεβόμενος την παρτιτούρα. Αλλά νιώθεις μια ενέργεια από την τάφρο, δεν θέλω να πω αγάπη, αλλά αισθάνεσαι ότι είναι πραγματικά φίλος σου!

– Είναι σημαντικό για σας να είμαστε πιστοί στις επιθυμίες του συνθέτη. Τι γνώμη έχετε για τις παραγωγές που αποκλίνουν από το λιμπρέτο; Εδώ και δεκαετίες, η σκηνοθεσία στην όπερα τροφοδοτεί ζωηρές, αν όχι βίαιες, συζητήσεις.

Ναι, ναι… έχω συνεργαστεί με πολλούς σκηνοθέτες και υπάρχουν αυτοί που σέβονται το σπαρτίτο, –  πολύ συχνά ο ίδιος ο συνθέτης γράφει αυτό που θέλει, του τύπου: “Η Σουζάνα κάνει τρία βήματα – ο Κόμης κλείνει την πόρτα“. Προφανώς, δεν χρειάζεται να ακολουθούμε τα πάντα κατά γράμμα, αλλά ούτε και να ανατρέψουμε εντελώς το λιμπρέτο, όπως συμβαίνει συχνά με κάποιους καινοτόμους σκηνοθέτες, που επαίρονται ότι ανακάλυψαν κάτι καινούργιο, το οποίο πολλές φορές είναι απαίσιο να το βλέπεις. Υπάρχουν μερικές ωραίες και έξυπνες ιδέες, αλλά δεν μου αρέσει να “επανανακαλύπτω” μια όπερα· η όπερα είναι υπέροχη από μόνη της, το θέμα είναι να καταφέρεις να το δείξεις.Φυσικά μπορείτε να φορέσετε κοστούμια εποχής ή να φορέσετε σύγχρονα κοστούμια, γιατί να το πούμε απλά, ο κόσμος προχωράει, αλλά το να κάνω κάτι εντελώς ανούσιο μόνο και μόνο για να δείξω κάποιες ωραίες εικόνες ή να βγάλω ωραίες φωτογραφίες, αυτό δεν με ενθουσιάζει και πολύ.

– Τι σας ενθουσιάζει;

Είχα την τύχη να δουλέψω πριν από πολλά χρόνια στην Aida με τον Franco Zefirelli.  Ήταν ήδη πολύ γέρος, εγώ ήμουν ακόμα σπουδαστής στο Ωδείο του Μιλάνο και τραγουδούσα στη χορωδία της Scala.

– Πρόκειται για μια διάσημη παραγωγή.

Ναι, ήταν ένα υπερθέαμα από την αρχή μέχρι το τέλος, μια απόλυτα καταπληκτική σκηνοθεσία. Επίσης αφού τελείωσα το Ωδείο, εργάστηκα με τον Pier Luigi Pizzi, ο οποίος είναι επίσης ιδιοφυΐα. Έκανα τον Rinaldo του Handel με τον Ottavio Dantone και στη συνέχεια έκανα επίσης την Επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα στη Φλωρεντία στο Teatro della Pergola με τον Alan Curtis, ήταν μια υπέροχη εμπειρία, τόσο μουσικά όσο και από άποψη σκηνοθεσίας, επειδή ο Pizzi δημιουργεί και αυτός εικόνες, αλλά πάντα ακολουθώντας τις επιθυμίες του συνθέτη, τις επιθυμίες του λιμπρέτου. Δεν κάνει περίεργα πράγματα, και όμως αυτά που κάνει πάντα φαίνονται μοντέρνα, φαίνονται επίκαιρα.

– Αναρωτιέμαι αν ήταν αυτή η αγάπη για την αυθεντικότητα που σας οδήγησε στην ιστορικά τεκμηριωμένη ερμηνεία σχεδόν από την αρχή της καριέρας σας. Σε ποιο στάδιο των σπουδών σας κάνατε αυτή την επιλογή; 

Ήταν κάτι που συνέβη πραγματικά εντελώς κατά τύχη!  Προφανώς ξεκίνησα σκεπτόμενος ότι θα γίνω τραγουδιστής που τραγουδά Τόσκα και αυτού του είδους το ρεπερτόριο – επίσης ξεκίνησα ως βαρύτονος! επειδή μου φάνηκε ότι όταν τραγουδάω όπερα, δεν μπορώ να τραγουδήσω με ανοιχτόχρωμη φωνή, αλλά με αυτή την όμορφη, βαθιά φωνή. Αλλά στο Βρότσλαβ, στη Μουσική Ακαδημία, ο δάσκαλός μου Bogdan Makal μού είπε: “μα κοίτα, κάνουμε λάθος, είσαι τενόρος, μπορείς να ανεβάσεις τη φωνή όπως είναι” Και έτσι σπούδασα στη Μουσική Ακαδημία του Βρότσλαβ.]

«Τώρα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να λύσουμε αυτό το πρόβλημα, αλλά όχι να τιμωρήσουμε όλους τους Ρώσους για τις τρέλες κάποιων τρελών ανθρώπων» (Φωτογραφία: Krystian Adam).

– Τι συνέβη εκεί; 

Τότε είδα αυτή τη διαφήμιση για τον διαγωνισμό ASLICO στο Κόμο, κοντά στο Μιλάνο, και αυτό με έφερε πρώτα στη Βαρσοβία για το πρώτο στάδιο, όπου η Giovanna Lomazzi, η αντιπρόεδρος ήταν τόσο καλή μαζί μου, που μου είπε: “Krystian, θέλω να σε συστήσω σε κάποιους ανθρώπους στο Μιλάνο, έλα και μόλις περάσεις το προκαταρτικό στάδιο πήγαινε κατευθείαν στο Κόμο”.

– Που έχει επίσης ένα υπέροχο θέατρο όπερας.

Ναι! Πήγα εκεί, ήταν ένας καθηγητής από το Conservatorio Giuseppe Verdi στο Μιλάνο και μου είπε: “Ακου, μπορείς να έρθεις στο σπίτι μου και να κάνουμε ένα μάθημα, ίσως και δύο”. Εγώ ήμουν ένας νεαρός φοιτητής, “Παναγία, λέω, μπορώ τώρα να σταματήσω για να κάνω μαθήματα;” Ήξερα ότι αυτοί οι δάσκαλοι είναι πολύ ακριβοί, και μετρούσα τα χρήματά μου να δω αν θα είχα αρκετά για να γυρίσω σπίτι μου. Αλλά ο Vincenzo Terranova ήταν τόσο καλός μαζί μου, “Κοίτα, εγώ δεν θέλω να με πληρώσεις, εγώ θέλω απλά να σε ακούσω“. Με κάλεσε ξανά την επόμενη μέρα, την μεθεπόμενη, και μου είπε: “Krystian, να κάνεις αίτηση για να μπεις στο Ωδείο Giuseppe Verdi” Σοκαρίστηκα, είπα πολύ ευχαρίστως, και όλος μου ο κόσμος άλλαξε.

– Οπότε ξεκινήσατε τις σπουδές στην Ιταλία

Στο Ωδείο σπούδασα με τη σπουδαία τραγουδίστρια Rita Orlandi-Malaspina. Εκεί, στο Ωδείο, υπήρχε ένας δάσκαλος που λεγόταν Roberto Balconi – στην πραγματικότητα δίδασκε στη Scuola Civica του Μιλάνο, αλλά ούτως ή άλλως διασταυρωθήκαμε στο Ωδείο – και μου ζήτησε να κάνω την Ανάσταση του Handel και του είπα: “Μα τώρα, αυτό το είδος της μουσικής πραγματικά δεν με ενδιαφέρει, δεν υπάρχει περίπτωση”. Αλλά αυτός μου είπε: “Μα σε παρακαλώ, έχουμε πρόβλημα με τον τενόρο, και κατά τη γνώμη μου θα το έκανες πολύ καλά” και επειδή ως φοιτητής πρέπει να κερδίζεις κάποια χρήματα, του είπα: “Εντάξει, ας το κάνουμε…” Και εκεί άλλαξε ο κόσμος μου!

– Τι σας έκανε να μεταβάλετε γνώμη;

Τραγουδώντας ανακάλυψα πόσο όμορφη και πόσο νοήμων είναι η μπαρόκ μουσική, για μένα είναι πολύ ευφυής, πραγματικά περιγράψιμη, φτιάχνεις χρώματα, βάζεις όλη σου την ψυχή. Μετά από αυτή τη συναυλία γνώρισα σχεδόν αμέσως τον ατζέντη μου, με τον οποίο είμαι μέχρι σήμερα, τον Giulio Castronovo, και με κάλεσε να κάνω και άλλες παραγωγές μπαρόκ. Είναι ένα πράγμα, είναι ένας κόσμος… και εκεί που νόμιζα ότι θα γίνω ο τραγουδιστής που θα τραγουδούσα το “Recondita armonia” και το “Ε Lucevan le stelle” και άλλα, ας πούμε, χιτ, έγινα ένας τραγουδιστής που μέχρι πριν από πέντε χρόνια ασχολούμουν κυρίως με το μπαρόκ. Στη συνέχεια άρχισα να αλλάζω, γιατί και η φωνή μου είχε αρχίσει να αλλάζει, μεγάλωνε, γινόταν λίγο πιο σκοτεινή, οπότε τότε αποφάσισα να ασχοληθώ και με το ρεπερτόριο της όπερας.

 – Τι είπαν οι καθηγητές σας στο Ωδείο;

Στην αρχή προφανώς γέλαγαν, “Μή, μα κοίτα, αυτό δεν είναι μουσική, δεν θα έπρεπε να το κάνεις αυτό, μα κοίτα…”, αλλά στη συνέχεια, όταν είδαν ότι η φωνή μου ήταν κατάλληλη, πολύ κατάλληλη για αυτό το είδος μουσικής…. το αποδέχθηκαν! Αλλά μιλάμε για μουσική μπαρόκ όχι όπως την ξέραμε πριν από κάποια χρόνια, ότι δηλαδή η φωνή πρέπει να είναι σταθερή ή ότι ο ήχος πρέπει να είναι μικρός. Όχι, τραγουδάω μπαρόκ σαν να ήμουν στην όπερα, και είναι πολύ λίγοι οι μαέστροι που μου ζητούν να χαμηλώσω τη φωνή, να κάνω αυτούς τους ήχους, τη μικρή φωνή, που πριν από είκοσι χρόνια γινόταν σε αυτό το είδος. Όχι, τώρα κανείς δεν το κάνει.

– Τι σημαίνει στην πράξη η ερμηνευτική πρακτική της παλαιάς μουσικής στο τραγούδι του Μότσαρτ, ειδικά όταν στην τάφρο θα υπάρχει μια σύγχρονη συμφωνική ορχήστρα;

Για παράδειγμα, όταν κάνουμε Μότσαρτ με τον Ivor Bolton, με τον οποίο έχω κάνει τόσες πολλές παραγωγές από το Κόβεντ Γκάρντεν μέχρι τη Μαδρίτη και το Άμστερνταμ, μου ζητάει να τραγουδήσω πάντα με το ίδιο είδος φωνής, και δεν είναι πάντα μπαρόκ παραγωγές. Σε κάθε περίπτωση τραγουδώ με την ίδια φωνή. Η ερμηνευτική πρακτική της παλαιάς μουσικής βέβαια επιβάλλει να προσθέσετε κάτι περισσότερο, αλλά η φωνή είναι πάντα ελεύθερη.

Μια κρίσιμη στιγμή του Ιδομενέα… Ερμηνεύοντας τον επώνυμο ρόλο στην Όπερα του Ισραήλ (Τελ Αβίβ).

– Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα για το πότε θα διαφέρει από μια “παραδοσιακή” προσέγγιση;

Φυσικά. Κατά τη γνώμη μου, το πιο σημαντικό ζήτημα είναι ακριβώς τα ηχοχρώματα. Πολύ συχνά οι τραγουδιστές της όπερας τα κάνουν λίγο όλα τα ίδια, με μια όμορφη φωνή, αλλά πάντα από  mezzoforte μέχρι forte. Στη μπαρόκ μουσική, πολύ συχνά το πιο όμορφο πράγμα είναι το piano.

Και ας πούμε ότι τραγουδώντας τον Ιδομενέα – καταρχήν να πούμε ότι έχω κάνει τόσες πολλές παραγωγές του Ιδομενέο. Πρώτα πολύ νέος τραγούδησα τον Μέγα Ιερέα του Ποσειδώνα, στη Φλωρεντία, στη La Fenice στη Βενετία, επίσης στο Covent Graden, με τον Minkowski να διευθύνει, που ήταν μια υπέροχη εμπειρία, και με τον Bolton στη Μαδρίτη τον ρόλο του Arbaccio. Στη συνέχεια, ξεκίνησα να τραγουδάω τον ρόλο του Ιδομενέο στο Τελ Αβίβ, που ήταν μια υπέροχη παραγωγή, θα διηύθυνε ο Daniel Oren, αλλά καθώς είχε κάνει τον Don Giovanni ένα ή δύο χρόνια νωρίτερα, έδωσε την ευκαιρία σε έναν νεαρό μαέστρο που διευθύνει ήδη στη Σκάλα, τον Michele Gamba. Και εκεί τραγούδησα τον Idomeneo με μια πλήρη συμφωνική ορχήστρα. Είχε μεγάλη επιτυχία. Γιατί ακόμη και εκεί χρησιμοποιήσαμε λίγο τους τρόπους – δεν εννοώ της μπαρόκ μουσικής, αλλά της πρακτικής της εκτέλεσης όπως γινόταν την εποχή του Μότσαρτ.

– Πώς εφαρμόζονται δηλαδή αυτές οι πρακτικές σε μια σύγχρονη ορχήστρα;

Τώρα ξέρουμε ότι δεν κούρδιζαν στα 440hz, χρησιμοποιούσαν διαφορετικά όργανα και δεν έπαιζαν τα πάντα συνεχώς forte. Για παράδειγμα, ο Γιώργος Πέτρου, είναι παγκόσμιος πρωταθλητής στο πώς να “δοσολογείς” αυτές τις πρακτικές σε μια σύγχρονη ορχήστρα, πώς να κάνει την ορχήστρα να παίζει piano, ώστε να μην καλύπτει τους τραγουδιστές, να μην τους ενοχλεί αλλά να τους συνοδεύει. Αυτός με την εμπειρία του, εγώ με τη δική μου, νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε τον Ιδομενέο όμορφο και γεμάτο χρώμα.

– Μιας και μιλάμε τόσο για (ηχο)χρώμα, θα ήθελα να περάσουμε σε ένα άλλο κόκκινο: είστε λάτρης του κρασιού.

Ναι, ουσιαστικά πλέον ζούμε μεταξύ Βαρσοβίας και Σαρδηνίας, η οποία είναι και περήφημη παραγωγός κρασιών – Το cannonau – Το αγαπημένο μου όμως είναι το Carignano de Sulcis. Είμαστε φίλοι με πολλούς τοπικούς παραγωγούς, Στο σπίτι μας, που ακόμα το διαμορφώνουμε, φτιάχνουμε και κελάρι. Οι φίλοι με έχουν διαβεβαιώσει: φτιάξε το εσύ και εμείς θα αναλάβουμε να στο γεμίσουμε!

– Από την ιστορική πρακτική ήθελα να περάσουμε στα τρέχοντα γεγονότα. Βιώνουμε τώρα μια μείζονα ανθρωπιστική κρίση και κρίση ασφάλειας στην Ευρώπη. Η Πολωνία έχει επιδείξει την πιο ενεργή υποστήριξη προς τον ουκρανικό λαό, οπότε θεωρώ ότι η γνώμη σας έχει ιδιαίτερη αξία.

Είναι αλήθεια. Πιστεύω ότι αυτό που συνέβη είναι μια απίστευτη τραγωδία και όλοι το γνωρίζουμε πολύ καλά. Όσοι δεν θέλουν να το παραδεχτούν, κατά τη γνώμη μου χρειάζονται… να τους δει γιατρός. Είναι πραγματικά μια τραγωδία και είμαι πολύ περήφανος για τον πολωνικό λαό, γιατί μετά από χρόνια κάνει αυτό που πρέπει. Ας πούμε ότι τώρα έχουμε μια κατάσταση που εδώ και μερικά χρόνια μας ζητούν να δεχτούμε πρόσφυγες από τη Συρία, και η κυβέρνησή μας, η οποία είναι μια πολύ ιδιαίτερη κυβέρνηση, έλεγε πάντα όχι. Έτσι, όλοι μας έβλεπαν ως τους ανθρώπους που λένε πάντα όχι στους πρόσφυγες, που θέλουμε να ζούμε πάντα μόνοι μας μεταξύ μας, το οποίο είναι πολύ λάθος.

Από παράσταση του Ιδομενέα στο Royal Opera House, Covent Garden (Λονδινο)

– Τώρα τι ισχύει; 

Τώρα δεν είναι η πολωνική κυβέρνηση που άνοιξε τις πόρτες. Οι άνθρωποι είπαν: “αρκετά, τώρα βλέπουμε πραγματικά τι συμβαίνει και ανοίγουμε τα σπίτια μας.” Και στέλνουμε όση βοήθεια μπορούμε. Προφανώς η κυβέρνηση δεν είναι η καλύτερη, αυτό λέω, και ξέρω ότι δεν θα είναι καθόλου ευχαριστημένοι με αυτό. Αλλά έχουν αποδεχτεί ότι αυτό δεν μπορεί να σταματήσει, ότι θα βοηθήσουμε αυτούς τους ανθρώπους.

– Οι απλοί άνθρωποι δεν πρέπει να βοηθήσουν; 

Είμαι εξαιρετικά περήφανος γιατί έχω τόσους πολλούς φίλους που βοηθούν, και το μεγαλύτερο παράδειγμα είναι η γυναίκα μου, την επόμενη μέρα που συνέβη αυτό, μου τηλεφώνησε και δεν με ρώτησε, μου είπε: “Krystian,  νομίζω ότι πρέπει να αφήσουμε το σπίτι μας και έχω ήδη καλέσει τους ανθρώπους που θα το καθαρίσουν και ας το κάνουμε”. Και είχα δάκρυα στα μάτια μου, γιατί είναι το πιο όμορφο πράγμα στον κόσμο το ” sharing ” , να μοιράζεσαι. Χαίρομαι επειδή σε ανθρώπους που έχουν πραγματικά ανάγκη μπορέσαμε να προσφέρουμε μια στιγμή κανονικότητας.

– Αυτή η κρίση επηρέασε επίσης σε δυσανάλογη έκταση τον κόσμο της κλασικής μουσικής. Τι γνώμη έχετε για τον αποκλεισμό των Ρώσων μουσικών;

Αυτό είναι λίγο ακραίο. Ας πούμε ότι η προπαγάνδα λειτουργεί και προς τις δύο πλευρές. Από τη μία αυτή που λέει ότι δεν συμβαίνει τίποτα και δεν υπάρχει πόλεμος, και μετά υπάρχει και αυτή που λέει ότι πρέπει να  να καταστραφεί ό,τι έχουν γράψει ο Ντοστογιέφσκι ή ο Τσαϊκόφσκι…  Ελπίζω να ηρεμήσουν τα πράγματα σε λίγους μήνες, γιατί η λογοτεχνία, η μουσική, η τέχνη, αλλά και οι απλοί άνθρωποι που ζουν στη Ρωσία δεν έχουν καμία σχέση με αυτούς τους ανθρώπους που καταστρέφουν την Ουκρανία και δεν ξέρουμε πού θα σταματήσουν.

– Ολοι οι Ρώσοι δεν είναι… Πούτιν. Έτσι δεν είναι; 

Δεν πρέπει να λέμε ότι όλοι οι Ρώσοι είναι κακοί, έχω κάνει μερικές εμφανίσεις στη Ρωσία και συνάντησα φιλόξενους και υπέροχους ανθρώπους. Αλλά όπως σε όλους τους λαούς, πάντα υπάρχουν τα μαύρα πρόβατα: ας πούμε τα έχουμε αφήσει λίγο έξω να βοσκήσουν και να κάνουν φασαρίες πολύ ελεύθερα. Τώρα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να λύσουμε αυτό το πρόβλημα, αλλά όχι να τιμωρήσουμε όλους τους Ρώσους για τις τρέλες κάποιων τρελών ανθρώπων.

Συναυλιακός Ορφέας του Μοντεβέρντι με τον σπουδαίο Τζον Έλιοτ Γκάρντινερ στο Σικάγο (Φωτογραφία: Chicago Tribune).

– Ο Ιδομενέας είναι ένας πολιτικός ηγέτης που παίρνει συζητήσιμες αποφάσεις. Μας διδάσκει κάτι και για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση;

Κατά τη γνώμη μου απολύτως ναι ! Η ιστορία είναι πολύ δυνατή, πολύ δραματική. Ο ηγέτης είναι ηγέτης. Υπόσχεται να θυσιάσει έναν άνθρωπο στους θεούς, και θα το έκανε αυτό σίγουρα, αλλά όταν μαθαίνει ότι είναι ο γιος του… Τότε υπάρχει ο νόμος της καρδιάς που εξακολουθεί να είναι πάνω από αυτό που υπόσχεσαι ακόμα και στους θεούς, και τελικά τους εναντιώνεται σώζοντας τον ίδιο του το γιο. Αυτές είναι αμφισβητήσιμες επιλογές που νομίζω ότι κάθε ηγέτης αντιμετωπίζει γιατί κάθε απόφαση που πρέπει να πάρει δεν είναι πάντα άσπρο και μαύρο. Και ένας αληθινός ηγέτης πρέπει να δείχνει την έξοδο από αδιέξοδες καταστάσεις. Και ο Ιδομενέας βρήκε αυτόν τον τρόπο και πρέπει να τον εισάγουμε και στη σημερινή πολιτική. Μην λέτε: “κάνω αυτό, πρέπει να το κάνω μέχρι τέλους”. Ένας πραγματικός ηγέτης, ένα έξυπνο άτομο, λέει: “Εντάξει, πήρα αυτή την απόφαση, αλλά δεν λειτουργεί, δημιουργώ προβλήματα, κάνω αθώους ανθρώπους να πεθαίνουν” και αναζητά άλλη διέξοδο. Ας πούμε ότι είναι λίγο αργά για τους Ρώσους ηγέτες, αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ.

Διαβάστε ακόμα: Συγκινητικός Λεωνίδας Καβάκος. Eπαιξε τον ύμνο της Ουκρανίας στη Νέα Υόρκη.

TAGS :
κλασική μουσική όπερα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook