«Έτσι άρχισα να γράφω από δώδεκα ετών την αυτοβιογραφία μου»

«Η ζωή είναι μυθιστόρημα. Ο θάνατος δεν είναι τίποτε. Αυτό είναι το μέγα δώρο που έλαβα, πριν από είκοσι έξι χρόνια, από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο», εκμυστηρεύεται ο Κυριάκος Μαργαρίτης. (Φωτογραφία: Γιάννης Σακέλλης).

Η πρώτη μου ανάμνηση, του βιβλίου ως φυσικού αντικειμένου, είναι μια Ιλιάδα για παιδιά, απ’ όπου η γιαγιά μάς διάβαζε –σε μένα και στον αδελφό μου– τη μονομαχία του Αχιλλέα με τον Έκτορα. Επίσης, μια εικονογραφημένη Βίβλος, κυρίως η μονομαχία του Δαβίδ με τον Γολιάθ.

Ο καλύτερος τρόπος για να κάνουμε την είσοδό μας στον κόσμο, έλεγε ο Σταντάλ, είναι μια μονομαχία. Εγώ την έκανα με πολλές. Ήταν όλες ένδοξες. Ενδεικτικά αναφέρω Σκοτ, Δουμά, Στήβενσον, Ντιφόου, Βερν κ.ά.

Στο πατρικό μου κυρίαρχο στοιχείο ήταν η βιβλιοθήκη, όπου εντόπισα και το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι να διαβάζω, εφτά ή οχτώ ετών, τον Ρόμπιν Χουντ. Η μονομαχία με τον Λιτλ Τζον. Η ταφή του, εκεί όπου έπεσε το έσχατο βέλος του.

Αυτές οι ιστορίες, οι σαΐτες του έρωτα, ήταν οδοδείκτες της παιδικής ηλικίας. Τις διαβάζαμε το βράδυ και τις ζούσαμε το πρωί. Τα χωράφια του χωριού μας ήταν το Σέργουντ, το Παρίσι, το Νησί των Θησαυρών, η Σελήνη. Ο ουρανός με τ’ άστρα.

Στην ανάπαυλα, και προκειμένου το παιχνίδι να συνεχιστεί, ψάχναμε τρόπους να το διηγηθούμε. Εκτός από τους ήρωες, μιμούμασταν και τους συγγραφείς. Πρώτος καρπός, το 1992, ήταν ένα κόμικ, που θα οδηγούσε τον αδελφό μου μέχρι το αληθινό Παρίσι, στην École Nationale Supérieure Des Beaux-arts.

Ήταν η είσοδός του στον κόσμο, που ο Παπαδιαμάντης, συμπληρώνοντας τον Σταντάλ, λέει ότι είναι ο γάμος. Η μονομαχία ανήκει στον έρωτα. Και ο έρωτας ζητά ανταπόκριση. Εγώ το υποψιάστηκα σε ηλικία δώδεκα ετών, σαν καλά γεράματα.

Τότε βρήκα τον πρώτο τόμο από τα Άπαντα του Γρηγορίου Ξενόπουλου, έκδοση του Μπίρη, του 1972. Σε 550 σελίδες, περιέχει τα έργα Στέλλα Βιολάντη, Μαργαρίτα Στέφα και Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα.

Το τελευταίο, η αυτοβιογραφία του Ζακυνθινού, άλλαξε τη ζωή μου, επειδή την καθόρισε. Έτσι άρχισα να γράφω, σαν ανταπόκριση σε αμέτρητους έρωτες.

Αριστερά: «Στον πρόλογο του ‘‘Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα’’ ο Ξενόπουλος μιλά για τον συντοπίτη του, Διονύση Ζήζο, που έγραψε αυτοβιογραφία χωρίς τίποτε να έχει κάνει στη ζωή του». Δεξιά: Το τελευταίο βιβλίο του Κυριάκου Μαργαρίτη – μια ακόμη ψηφίδα στη δική του αυτοβιογραφία.

 Στον πρόλογο, ο Ξενόπουλος μιλά για τον συντοπίτη του, Διονύση Ζήζο, που έγραψε αυτοβιογραφία χωρίς τίποτε να έχει κάνει στη ζωή του. Ο Ζήζος πίστευε ότι κάθε άνθρωπος οφείλει, «άμα συμπληρώσει τα πενήντα του χρόνια, να δώσει λόγο στην κοινωνία, ν’ απολογηθεί για τα πεπραγμένα της ζωής και να δικαιωθεί».

Το επ’ εμοί, τίποτε δεν έχω κάνει στη ζωή μου, εκτός από την αυτοβιογραφία μου, που τη συντάσσω από δώδεκα ετών. Γι’ αυτό επιτρέψτε μου να πειράξω λίγο τη διατύπωση, στον τίτλο του Ξενόπουλου, και να πω: Η ζωή μου ως μυθιστόρημα.

Ασφαλώς, η ζωή είναι ήδη η αυτοβιογραφία της: η απολογία, απόδοση λόγου, νοήματος, επί του φοβερού βήματος, στο χείλος του τάφου. Ελπίζω να είναι καλή.

Όταν διέλυσε τον αρραβώνα του με τη Φελίτσε Μπάουερ, ο Φραντς Κάφκα κλήθηκε να δώσει λόγο στην οικογένειά της. Ήταν μια δίκη, εξ ης προέκυψε και το ομώνυμο μυθιστόρημα – αυτοβιογραφικό, όπως κάθε αληθινό μυθιστόρημα.

Η απολογία είναι γνωστή. Εύχομαι, επίσης, να είναι κοινή, δική μου και όλων μας. Ο εαυτός μας είναι πολλοί. Κάθε βιογραφία είναι η ιστορία του ενός γένους. Η απολογία του Κάφκα λέει: τι άλλο είμαι εγώ παρά λογοτεχνία;

Άλλως πώς: τι άλλο είμαι παρά Λόγος που έγινε σάρκα; Αυτή είναι, βέβαια, η είσοδός μας στον κόσμο. Ο γάμος Λόγου και σάρκας. Η έξοδος από τον Άδη.

Ο Κάφκα δεν έγινε ποτέ πενήντα ετών. Τον σκότωσε η φυματίωση, ασθένεια του πνεύμονα, όπως, φερ’ ειπείν, ο ιός COVID-19. Η ανάσα του, όμως, με σκεπάζει τώρα που γράφω. Με σώζει από την ανοησία του αναπολόγητου. Μου δίνει πνοή.

Με αυτήν θα ήθελα να διακηρύξω την υποψία, το μέγα δώρο που έλαβα, πριν από είκοσι έξι χρόνια, από τον Ξενόπουλο: η ζωή είναι μυθιστόρημα. Ο θάνατος δεν είναι τίποτε. Συνεχίστε να αυτοβιογραφείστε. Συνεχίστε, δηλαδή, ν’ αναπνέετε.

// Το τελευταίο βιβλίο του Κυριάκου Μαργαρίτη, το μυθιστόρημα «Κρόνακα», κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ίκαρος το 2017.

Διαβάστε ακόμα: Γι’ αυτό ο Κάφκα δεν παντρεύτηκε την Φελίτσε.

TAGS :
Το βιβλίο που μου άλλαξε τη ζωή

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook