Ο Μπάιρον έγραψε τον «Επιτάφιο για ένα Σκύλο» το 1808, λίγους μήνες μετά τον θάνατο του Boatswain (Μπόουσον). Δεξιά: Thomas Philipps, «Portrait of Lord Byron», 1814. Αριστερά: Ο τάφος τού Boatswain με το ποίημα στο Αββαείο του Νιούστεντ. «Αυτές οι πέτρες δείχνουν τα λείψανα ενός φίλου./ Έναν μονάχα ήξερα, και βρίσκεται εδώ», γράφει ο ποιητής.
Ο Μπάιρον έγραψε τον «Επιτάφιο για ένα Σκύλο» το 1808. Αφορούσε τον Boatswain, το δικό του σκύλο (φυλή της Νέας Γης), που είχε πεθάνει από λύσσα. Ο ποιητής τον φρόντισε με στοργή, χωρίς να φοβάται την αρρώστια. Χωρίς καμιά προφύλαξη άγγιζε το στόμα του, γεμάτο από αφρούς. Βρήκα εύκολα την εικόνα του τάφου με το ποίημα. Οι στίχοι της εισαγωγής θεωρούνταν κι αυτοί του Μπάιρον, ανήκουν όμως στο φίλο και κληρονόμο του Τζον Χόμπχαουζ. Ο ποιητής είχε αποφασίσει να χρησιμοποιήσει μόνο τους δυο τελευταίους. Πράγματι, διαβάζοντάς τους αποκομμένους, αναγνωρίζω τη γνωμική αυτοτέλεια που θα είχαν ως επιτάφιο επίγραμμα. Στη διαθήκη του, το 1811, η επιθυμία του εκφράζει τις γνωστές διαθέσεις του ρομαντισμού, αφοσίωση, θυσία, αίσθημα του υψηλού. Διατυπώνει την επιθυμία να ταφεί με το σκύλο και τον υπηρέτη του Τζο Μάρεϊ. Μετά το θάνατό του (Μεσολόγγι, 1824), ο ένας απ’ τους τρεις σκύλους που συνόδεψαν τη σορό του στην Αγγλία ήταν απόγονος του άτυχου Boatswain και τον κληροδότησε στον Χόμπχαουζ, μαζί με όλα τα υπάρχοντά του. Έχω την εντύπωση ότι ο «Επιτάφιος», χωρίς τη μουσική και τους συνειρμούς της ομοιοκαταληξίας, ακούγεται μοντέρνος. Οι ηθικές αποστροφές («η αγάπη είναι λαγνεία, η φιλία απάτη»), όσο και η ανθρωπογνωσία του, δεν δείχνουν κουρασμένες.
Ο Boatswain (φυλή της Νέας Γης) πέθανε από λύσσα. «Ο ποιητής τον φρόντισε με στοργή, χωρίς να φοβάται την αρρώστια. Χωρίς καμιά προφύλαξη άγγιζε το στόμα του, γεμάτο από αφρούς. Στη διαθήκη του, το 1811, διατυπώνει την επιθυμία να ταφεί με το σκύλο και τον υπηρέτη του Τζο Μάρεϊ». (Clifton Tomson, «Boatswain», 1808).
Σε αρκετά ελεύθερη απόδοση το κείμενο είναι αυτό: «Εδώ/ κείτονται τα Λείψανα κάποιου/ που διέθετε Ομορφιά χωρίς Ματαιοδοξία,/ Δύναμη χωρίς Θράσος,/ Τόλμη χωρίς Σκληρότητα/ και τις ανθρώπινες αρετές χωρίς τα Ελαττώματα./ Ο Έπαινος αυτός, που αν αφορούσε ανθρώπινη τέφρα/ θα ήταν άσκοπη Κολακεία,/ είναι δίκαιος φόρος τιμής στη Μνήμη τού/ Boatswain, σκύλου/ που γεννήθηκε στη Νέα Γη, το Μάιο του 1803./ Πέθανε στο Αββαείο του Νιούστεντ, 18 Νοεμβρίου του 1808».
Χωρίς κενό, ακολουθεί το κείμενο του Μπάιρον:«Όταν κάποιος υπερήφανος/ Γιος του Ανθρώπου επιστρέφει στο χώμα,/ άγνωστος στη Δόξα, αλλά δικαιωμένος απ’ τη Γέννησή του,/ ο γλύπτης εξαντλεί το μεγαλείο της θλίψης/ και οι υδρίες είναι μαρτυρία για εκείνους που αναπαύονται/ κάτω απ’ αυτές./ Όταν όλα έχουν τελειώσει,/ στον Τάφο διαβάζεις/ όχι αυτό που υπήρξε ο νεκρός, αλλά την ιδανική του εικόνα:/ ο δύστυχος Σκύλος όμως, ο πιστότερος φίλος στη ζωή,/ πρώτος να καλωσορίσει, πρώτος απ’ όλους να υπερασπιστεί,/ που η τίμια καρδιά του ακόμα στον Κύριό του ανήκει,/ που μόνο γι’ αυτόν παλεύει, ζει, αναπνέει,/ πεθαίνει άδοξος, με την αξία του αφανή./ Στον ουρανό τού αρνούνται την Ψυχή που είχε στη γη,/ ενώ ο άνθρωπος, έντομο ματαιόδοξο, ελπίζει στη συγχώρεση,/ έχοντας εξασφαλίσει το μονοπώλιο του ουρανού./ Άνθρωπε εσύ! αδύναμε ένοικε μιας ώρας,/ ευτελισμένε απ’ τη δουλεία, απ’ την εξουσία διεφθαρμένε/ η αγάπη σου είναι λαγνεία, η φιλία σου απάτη,/ η γλώσσα σου υποκριτική, μιλάς με ψέματα!/ Από τη φύση σου αχρείος, κατ’ όνομα εξευγενισμένος,/ κάθε ζώο ευγενές σε κάνει από ντροπή να κοκκινίζεις./ Να προσπεράσεις, εσύ που ίσως δεις την υδρία,/ δεν είναι φόρος τιμής για κάποιον/ που θα μπορούσες να θρηνήσεις./ Αυτές οι πέτρες δείχνουν τα λείψανα ενός φίλου./ Έναν μονάχα ήξερα, και βρίσκεται εδώ».
// Η ιστορία που φιλοξενεί η στήλη είναι από το βιβλίο του Κώστα Μαυρουδή «Η αθανασία των σκύλων» (Εκδόσεις Πόλις 2013), που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2014 και το Βραβείο Διηγήματος/Νουβέλας 2014 του περιοδικού «Ο Αναγνώστης». Στο βιβλίο, που περιλαμβάνει 70 μικρές ιστορίες για την «αθανασία» του πιο πιστού φίλου του ανθρώπου, η συγκεκριμένη φέρει την αρίθμηση «60» (σελ. 182). Λίαν προσεχώς πρόκειται να παραδοθεί προς έκδοσιν το νέο βιβλίο του Κώστα Μαυρουδή με τίτλο «Το αλάτι του Μπαντ Ισλ».
Διαβάστε ακόμα: 10 ποιήματα για τον σκύλο.
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
