Γιατί το Maestro δεν μοιάζει με κανένα άλλο ελληνικό σίριαλ;

Οι μικρές και μεγάλες λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά στο σίριαλ του Χριστόφορου Παπακαλιάτη.

Εδώ τίθενται διάφορα ερωτήματα. Ένα παλαιότερο είναι το Κινηματογράφος = Μεγάλη Οθόνη vs. Τηλεόραση = Μικρή οθόνη.

Ερώτηση 1: Πόσο μεγάλη ή μικρή είναι η Μεγάλη οθόνη και πόσο μικρή ή μεγάλη είναι τελικά η Μικρή;

Απάντηση: η κάθε μία από αυτές τις εκδοχές αντιστοιχούν στο μέγεθος που της προσδίδουν με την σοβαρότητα της συνεισφοράς τους (οικονομικής, παραγωγικής, καλλιτεχνικής), ένθερμης εμπλοκής τους, φιλοδοξιών ή ματαιοδοξίας τους οι επί μέρους συντελεστές τους, αρχής γενομένης (με αυτήν αυστηρώς τη σειρά) από τους παραγωγούς, ακολούθως τους σεναριογράφους, μετά τους σκηνοθέτες και ακολούθως τους υπόλοιπους καλλιτεχνικούς συντελεστές, ηθοποιούς, Διευθυντές Φωτογραφίας, Σκηνογράφους, Ενδυματολόγους, Ηχολήπτες, Μακιγιέρ, Μοντέρ, Μουσικοσυνθέτες, Ηλεκτρολόγους, Μακαινίστες, Φροντιστές, Βοηθούς Σκηνοθέτη κ.ο.κ

Scenario is the King! Το σενάριο είναι ο βασιλιάς λέει το Χόλιγουντ αντιγράφοντας την Ποιητική του Αριστοτέλη. Και στις 2 περιπτώσεις, τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές χρειάζεται ένα καλό σενάριο. Δυστυχώς αυτό είναι κάτι που παραβλέπουν και παραγκωνίζουν, υποτιμούν σε πολύ μεγάλο βαθμό οι Έλληνες παραγωγοί αλλά και οι διαμορφωτές μιας εθνικής πολιτικής για τον κινηματογράφο (ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΦΟΥ ΕΚΚ υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού) και την τηλεόραση (ΕΡΤ) στην Ελλάδα και δεν λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα.

Για τους λόγους αυτούς πολλές φορές αλλοδαπές τηλεοπτικές παραγωγές υπερτερούν (προορίζονται για την Μικρή οθόνη αλλά ντε φάκτο Μεγαλύτερες) από τις ελληνικές κινηματογραφικές παραγωγές (τύποις για την Μεγάλη οθόνη). Έχουν καλύτερα σενάρια. Από εκεί ξεκινούν όλα.

Απόλυτα κινηματογραφική αισθητική.

Κι έπεται το production value, ήτοι το οικονομικό και καλλιτεχνικό μέγεθος παραγωγής μιας τηλεοπτικής σειράς ή αυτοτελούς τηλεταινίας. Επιπλέον στην Ελλάδα έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τα ακόλουθα.

Το ελληνικό τηλεοπτικό κοινό, που στην πλειοψηφία του δυστυχώς δεν είναι σινεφίλ (όπως το γαλλικό με την υψηλότερη επισκεψιμότητα στις κινηματογραφικές αίθουσες παγκοσμίως) για να γνωρίσει και υιοθετήσει υψηλότερες προδιαγραφές κινηματογραφικού επιπέδου (η επισκεψιμότητα των Ελλήνων στους κινηματογράφους είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη), έχει αναπροσαρμόσει πλέον τις απαιτήσεις και προσδοκίες του από τα παρωχημένης ποιότητας ελληνικά σίριαλ προηγούμενων δεκαετιών σε πολύ υψηλότερα επίπεδα.

Λόγω των νέων παρόχων streaming από το εξωτερικό (NETFLIX, DISNEY +, AMAZON PRIME κλπ) που με την υπερπροσφορά τους για όλα τα γούστα έχουν μπει με ένα πολύ απλό τρόπο για να τα δει κανείς όποια ώρα και ημέρα επιθυμεί (δεν χρειαζόμαστε πλέον να βρίσκουμε καταφύγιο στα δορυφορικά πιάτα) σε εκατοντάδες χιλιάδες ελληνικές οικογένειες που κρίνουν πλέον με άλλο τρόπο την ελληνική τηλεοπτική παραγωγή. Δεν του αρκεί αυτή πλέον.

Κάποια πρώτα και σημαντικά σκιρτήματα ξεκίνησαν με τις ΑΓΡΙΕΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ (εδώ θα ομολογήσω την αμαρτία μου αλλά εμένα προσωπικά δεν με έπεισε σε πολλά επίπεδα, σεναρίου, σκηνοθεσίας, διεύθυνσης φωτογραφίας, σκηνογραφίας, ενδυματολογίας κλπ παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς πολλών και τον γενικό ντόρο που έγινε) με αποτέλεσμα να παρακινηθούν και τα άλλα κανάλια για να γίνουν ανταγωνιστικά και να προσελκύσουν βέβαια διαφήμιση (βοηθούντος του ΕΚΟΜΕ στο Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, του δημόσιου οργανισμού που επιδοτούσε αρχικά με 25% και πλέον με 40% τις δαπάνες συγκεκριμένων επιλέξιμων κατηγοριών των σίριαλ) να παράξουν καλύτερες παραγωγές υψηλότερων προδιαγραφών σε σχέση με το παρελθόν.

Η Κλέλια Ανδριολάτου ξεχωρίζει στο σίριαλ.

Αυτό το διακρίνουμε κυρίως μεγαλύτερο βαθμό στο οπτικό επίπεδο (Διεύθυνση Φωτογραφίας, production value) παρά στο σενάριο, διαλόγους, ηθοποιούς. Οι ηθοποιοί στην Ελλάδα, εκτός εξαιρέσεων, δεν μπορούν να ξεχωρίσουν την διαφορά στο παίξιμο στο θέατρο (όπου πρέπει η εκφορά λόγου, των εκφράσεων και κινήσεων να είναι τόσο έντονες, ώστε να είναι αντιληπτές εξίσου στη τελευταία όπως και στην πρώτη σειρά του θεάτρου) με το παίξιμο εμπρός από την (τηλεοπτική ή κινηματογραφική) κάμερα, όπου όλοι οι θεατές είναι σαν να κάθονται εξίσου στην πρώτη σειρά του θέατρου, άρα δεν χρειάζονται υπερβολές στο οτιδήποτε, λόγο, κίνηση, μούτες, χειρονομίες.

Ο κινηματογράφος κι η τηλεόραση έχουν το ΓΚΡΟ ΠΛΑΝ /το CLOSE UP /το κοντινό πλάνο, κάτι που το θέατρο δεν διαθέτει. Μερικά από αυτά τα σίριαλ που αναφέρω ενδεικτικά και μόνο ήταν Η ΓΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ, ΣΑΣΜΟΣ κλπ.

Σημαντικό θα ήταν να αναφέρουμε εδώ την σημαντική συμβολή των Κυπρίων παραγωγών, ιδίως με το σήριαλ 8 ΛΕΞΕΙΣ, που με το υψηλότερο επίπεδο παραγωγής στην Κύπρο σήκωσαν τον πήχη ψηλότερα, διεκδίκησαν μερίδιο στην ελληνική τηλεοπτική αγορά και εξανάγκασαν και τα ελληνικά κανάλια κι παραγωγούς να αναβαθμίσουν τουλάχιστον σε τεχνικές προδιαγραφές (που είναι και το ευκολότερο) τα σήριαλ που παράγουν.

Η προσπάθεια για αναβάθμιση των σεναρίων είναι πολύ δυσκολότερη, γιατί εκεί χρειάζεται εκτός από την επένδυση χρήματος, η μακροχρόνια καλλιέργεια ταλέντων στο γράψιμο και πολύ υπομονή γιατί όλα αυτά δεν αποφέρουν άμεσα αποτελέσματα.

Οι Έλληνες όμως ως γνωστόν δεν έχουν υπομονή, αναζητούν το γρήγορα αποτέλεσμα και παραγνωρίζουν έναν βασικό κανόνα, αυτόν που διδασκόμασταν και διδάσκαμε στις υψηλού επιπέδου Ακαδημίες Τηλεόρασης και Κινηματογράφου στο εξωτερικό (ναι στα ίδια ιδρύματα ανώτατης ακαδημαϊκής βαθμίδας διδάσκονται και τα 2 και δεν θεωρούν όπως στην Ελλάδα την Τηλεόραση παρακατιανό είδος) ότι η συγγραφή σεναρίου προϋποθέτει ταλέντο και φαντασία και ότι και τα 2 αυτά ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΕΜΦΥΤΑ (πολύ λάθος πεποίθηση αυτή) αλλά ομοιάζουν με έναν μυ, ο οποίος απαιτεί επίπονη, καθημερινή και μακροχρόνια εξάσκηση, προπόνηση για να «χτιστεί».

Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο αυτοπειθαρχία χρειάζεται για να γεμίζεις καθημερινά μια λευκή κόλλα χαρτί με μια ιστορία. Τούτων δοθέντων ερχόμαστε στο κυρίως πιάτο του δημοσιεύματος αυτού.

Ερώτηση 2: Σίριαλ ΜΑΕΣΤΡΟ προ ή vs. STREAMING SERVICES (NETFLIX, DISNEY +, AMAZON PRIME κλπ ), Σίριαλ ΜΑΕΣΤΡΟ προ ή vs. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ; Το σίριαλ ΜΑΕΣΤΡΟ από όσα είδαμε στο πρώτο του επεισόδιο απέχει παρασάγγες από τα ελληνικά σίριαλ (δεν τα έχουμε δει όλα, όμως αρκετά). Για πολλούς λόγους.

Η παρουσία της Χάρις Αλεξίου είναι σημαντική.

Αρχικά γιατί με πολύ σωστό τρόπο δομεί πετραδάκι, πετραδάκι το σενάριο και τους χαρακτήρες του… του Παπακαλιάτη και της νεαρής πρωταγωνίστριάς του, όπως κι των παράλληλων χαρακτήρων που εμφανίζονται στα διάφορα νήματα της αφήγησης, της Μαρίας Καβογιάννη, του Φάνη Μουρατίδη, του Τσορτέκη, Αλεξίου κλπ.

Επιλέγει μια ενδιαφέρουσα αφηγηματική τεχνική με πρωτοπρόσωπο voice over (η άλλη θα ήταν τριτοπρόσωπο) που είναι πολύ καλά οργανικά ενσωματωμένο στην αφήγηση / πλοκή, κάτι που είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο αφηγηματικό τέχνασμα, γιατί όταν ατυχήσει λειτουργεί ως ξένο σώμα και σε πετάει έξω από την πλοκή, την περιπέτεια, το ταξίδι που θέλει ο σεναριογράφος να σε κάνει ως θεατή με την ταινίας / επεισόδιο του σήριαλ να ακολουθήσεις, εμπλακείς, ταυτιστείς.

Οι γνωστές, εκ νέου απόπειρες, να ταυτιστούν κάποια νήματα της πλοκής ή αφηγηματικές τεχνικές ως αντιγραφή από τον Παπακαλιάτη (voice over από το Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΦΙΛΗ ΜΟΥ / MY BRILLIANT FRIEND της πασίγνωστης Ιταλίδας συγγραφέως από τη Νάπολη με το ψευδώνυμο Elena Ferrante, η νουβέλα της οποίας Τhe Lost Daughter» ήταν το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Maggie Gyllenhaal, που γυρίστηκε προ 2 ετών στις Σπέτσες) πέφτουν στο κενό και αποτελούν περισσότερο απόπειρα μείωσης του Παπακαλιάτη ως δημιουργού.

Παρά την γνώση εκείνων που τον κατηγορούν για το δημιουργικό, συγγραφικό γίγνεσθαι και τα αφηγηματικά αρχέτυπα που κατά άλλους κορυφαίους επαγγελματίες της σεναριακής Τέχνης είναι 7 ή άντε 10 και ότι πάνω σε αυτά πατούν όλες οι παναθρώπινες ιστορίες / σενάρια στη ραχοκοκαλιά τους (boy meets girl, ιστορίες απόδρασης από κάποιο σύμπαν, ιστορίες αναζήτησης ενός χαμένου θησαυρού, ιστορίες αντιπαλότητας, ιστορίες ωρίμανσης χαρακτήρα / ενηλικίωσης, ιστορίες θυσίας, ιστορίες απαγορευμένης αγάπης, ιστορίες αυτοθυσίας, ιστορίες εκδίκησης, ιστορίες ανόδου & πτώσης κλπ όπως αναφέρει ο ανθρωπολόγος Joseph Campbell ή και άλλοι γκουρού ανάλυσης σεναρίων ή της Τέχνης της Αφήγησης).

Η Μαρία Καβογιάννη έχει κερδίσει ήδη με το παίξιμό της.

Ας ρωτήσουν λίγο τον μεγάλο αμερικανό σκηνοθέτη Τζον Στάρτζες (στην ταινία «Και οι επτά ήταν υπέροχοι» / αγγλικά: The Magnificent Seven‎, γουέστερν αμερικανικής παραγωγής του 1960), το οποίο αποτελεί ριμέικ της ιαπωνικής ταινίας των Επτά Σαμουράι (1954) του Ακίρα Κουροσάβα ή αν θέλουν τον Μπράιαν ντε Πάλμα (σε σχέση με τις ταινίες του Αϊζενστάιν ή του Χίτσκοκ) ή ακόμα και τον Ταραντίνο τι κάνουν εδώ και χρόνια για να αναφέρουμε μόνο λίγα ενδεικτικά παραδείγματα.

Οι διάλογοι δεν είναι φορετοί, αλλά φυσικοί δουλεμένοι σε κάθε χαρακτήρα και οργανικά μιλημένοι. Σπάνιο σε ελληνικές ταινίες/σίριαλ.  Η κινηματογράφηση είναι εφάμιλλη κινηματογραφικής ταινίας.

Ένας λόγος είναι ότι έχει γίνει χρήση από μηχανές με ανάλογες ρυθμίσεις και φακούς κινηματογραφικών απαιτήσεων (όλα αυτά ανταποκρινόμενα στις τεχνικές προδιαγραφές του τηλεοπτικού μέσου, contraste range κλπ, δεν υπεισέρχομαι σε βαθύτερες τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να τηρηθούν για την τηλεοπτική οθόνη).

Οι φωτισμοί είναι εξίσου εξαιρετικοί (πως πέφτουν πλαγίως οι ακτίνες μέσα από παράθυρα σε εσωτερικούς χώρους κλπ). Η επιμέλεια όλων των πλάνων αντιστοιχούν σε κινηματογραφικά πλάνα, με βάθη πεδίου, φλου στο πρώτο επίπεδο – προσκήνιο – νετ στο βάθος για να εστιάζουν στο κέντρο ενδιαφέροντος και δράσης και είναι αντίστοιχα φωτισμένα για μια γωνία λήψης.

Ακόμη και τα εξωτερικά γυρίσματα είναι ιδιαιτέρως προσεγμένα.

Αρα τρικάμερο, δηλαδή μια ταυτόχρονη λήψη μιας σκηνής με 3 διαφορετικές κάμερες από αντίστοιχες 3 διαφορετικές γωνίες λήψης δεν γίνεται. Κάτι που είναι γενικότερα η γάγγραινα (κακοί φωτισμοί, δουλειά ξεπέτα) των ελληνικών σίριαλ πλέον του βασικότερου: των κάκιστων ή μετρίων σεναρίων και διαλόγων…

Στο σίριαλ αυτό ούτε ένα πλάνο δεν είναι κάτω του πολύ καλού. Κόντρα φωτισμοί άριστοι. Άρα έγινε δουλειά σε όλες τις λήψεις και διαλέγουν από το πανέρι με πολύ καλά πλάνα. Η ηχοληψία είναι επίσης εξαιρετική, κάτι που όσο και αυτονόητο να ακούγεται διαπιστώνουμε (πρόσφατα σε άλλο ελληνικό σήριαλ) ότι οι διάλογοι ήταν δύσληπτοι.

Επίσης το sound design (εμπλουτισμός υπαρχόντων μαγνητοφωνημένων φυσικών με επιπλέον ήχους κατά την διάρκεια της τελικής ηχητικής επεξεργασίας στο μοντάζ – το λεγόμενο post production – για να δημιουργηθεί μια πιο δελεαστική ακουστική εμπειρία) και η μουσική ευρίσκονται στο γνωστό πολύ υψηλό επίπεδο επιμέλειας Παπακαλιάτη. Στη μουσική θα επανέλθουμε πιο κάτω.

Γενικά όμως η ηχητική επιμέλεια των ταινιών και σίριαλ στην Ελλάδα υπολείπεται πολύ του εξωτερικού δυστυχώς στο post production. Το casting είναι επίσης εξαιρετικό. Οι ηθοποιοί πολύ καλοί. Η Μαρία Καβογιάννη και η νεαρή Κλέλια Ανδριολάτου ξεχωρίζουν.

Θυμηθείτε το ότι η Ανδριολάτου θα κάνει μεγάλη καριέρα τα επόμενα χρόνια και στο εξωτερικό, αν προσέξει και δεν καεί στο εσωτερικό. Διαθέτει και το σεξαπίλ μιας σταρ (Μπαρντό, ναι) αλλά και το ταλέντο για να τα καταφέρει και μπράβο στον Παπακαλιάτη που την ανέδειξε.

Η σκηνογραφία, τα εξωτερικά και εσωτερικά locations όπως και τα ενδύματα είναι επίσης πάρα πολύ καλά. Το μοντάζ τα δένει όλα τα ανωτέρω επιμέρους επιτεύγματα πολύ καλά δημιουργώντας το απαραίτητο σασπένς για τα επόμενα επεισόδια.

Η μουσική έχει προσεχθεί ιδιαιτέρως στο Maestro.

Εδώ θα πρέπει να συμπληρωθεί ότι το soundtrack της σειράς γράφεται ΜΕ ΖΩΝΤΑΝΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΣΤΗΝ ΣΛΟΒΑΚΙΑ από τον συνθέτη Κώστα Χρηστίδη που εδρεύει στο Λος Άντζελες. Ως γνωστόν, οι χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ όπως πχ. η Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Βουλγαρία φημίζονται πως διαθέτουν εδώ και δεκαετίες ΥΠΟΔΟΜΕΣ, ΤΕΧΝΙΚΟΥΣ ΣΤΟΥΝΤΙΟ και κάθε είδους μικρές ή μεγάλες ορχήστρες με τεράστια εμπειρία στην εγγραφή μουσικής για ταινίες και σε εξαιρετικά συμφέρουσες τιμές. Σε αυτές καταφεύγουν και πολλές κινηματογραφικές παραγωγές από το Χόλιγουντ ή την Δυτική Ευρώπη.

Με αυτό τον τρόπο γίνεται η εγγραφή ολόκληρων τμημάτων μουσικής με την ορχήστρα live και όχι μεμονωμένα κάθε οργάνου ξεχωριστά που μιξάρονται στο τέλος όλα μαζί ή με ήχους από κομπιούτερ-συνθεσάιζερ, όπως γίνεται συνήθως σε Ελλάδα ή και στην Ευρώπη όχι μόνο για τηλεοπτικές σειρές αλλά και για κινηματογραφικές παραγωγές και αποτελούν μια φθηνότερη λύση με ότι σημαίνει αυτό.

Ο ήχος από ορχήστρα με μουσικούς με εμπειρία και φυσικά όργανα δεν συγκρίνεται με εκείνων του συνθεσάιζερ. Ο Χρηστίδης το πολεμάει αυτό εδώ και πάνω από 15 χρόνια και σε ελάχιστες ελληνικές παραγωγές το έχει καταφέρει να πείσει τους παραγωγούς να υιοθετήσουν αυτήν την τεχνική του Χόλιγουντ για να ηχογραφήσουν στις άνω χώρες.

H φωτογραφία της σειράς παραπέμπει στην 7η τέχνη.

Αυτό ούτε σε ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες δεν το κάνουν. Πόσω δε στα σίριαλ, ποτέ δηλαδή. Άρα ένα μεγάλο εύγε στους παραγωγούς που ενέκριναν το μπάτζετ για να πραγματοποιηθεί αυτό το ακριβό τόλμημα, δηλαδή στον Κώστα Σούσουλα του ΜΕΓΚΑ και στον Στέλιο Κοτιώνη της FOSS PRODUCTIONS φυσικά, που χωρίς την έγκρισή τους δεν θα μπορούσε να ηχογραφείται η μουσική του κάθε επεισοδίου σε στούντιο στην Σλοβακία από ορχήστρα.

Επίσης έχει γράψει ένα καταπληκτικό κομμάτι από διασκευή των Radiohead και η εξαιρετική Ελληνίδα δημιουργός Kid Moxie, κατά κόσμον Έλενα Χαρμπίλα, που επίσης ζει στο ΛΑ.

Άρα το σίριαλ του Παπακαλιάτη φαίνεται να πρωτοπορεί, όπως στους προαναφερθέντες και σε αυτόν τον τομέα απέναντι όχι μόνον σε άλλες ελληνικές τηλεοπτικές παραγωγές αλλά και κινηματογραφικές ανεβάζοντας θετικά τον πήχη της ευγενούς άμιλλας ή του ανταγωνισμού (πείτε το όπως θέλετε) ανάμεσα στα κανάλια και στους τηλεοπτικούς / κινηματογραφικούς παραγωγούς για να ανεβάσουν το επίπεδο των παραγωγών τους από την στιγμή που απολαμβάνουν και τόσων προνομίων χρηματοδότησης από την Ελληνική Πολιτεία μέσω του ΕΚΟΜΕ (40% επιστροφές μετρητών από συγκεριμένες δαπάνες ύψους 80% του συνολικού προϋπολογισμού, άρα εξαιρετικά σημαντικά ποσά).

Α… Καλό θα ήταν να ανεβάσουν οι παραγωγοί και τα κανάλια και τα αμοιβολόγια όλων των καλλιτεχνικών και τεχνικών συντελεστών των σίριαλ και κινηματογραφικών ταινιών που είναι προσκολλημένα στην καλύτερη περίπτωση στα επίπεδα του 2010. Γιατί στην ουσία αυτοί δημιουργούν τα σίριαλ και τις ταινίες.

//Ο Σπύρος Ν. Ταραβήρας είναι σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός. Είναι απόφοιτος, Αναπληρωτής Καθηγητής & Μέλος της Συγκλήτου της Ανωτάτης Ακαδημίας Τηλεόρασης & Κινηματογράφου Μονάχου και μέλος της Ευρωπαϊκής & Γερμανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Διαβάστε ακόμα: Rolling Stone. Η ζωή και ο θάνατος του Brian Jones στο Νetflix.

TAGS :
σίριαλ τηλεόραση

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook