Μάλκολμ Λόουρυ: Έτσι «πέθανε παίζοντας γιουκαλίλι»

«Παρότι όταν κάτι τον τρομοκρατούσε συνήθιζε να διασκεδάζει τους πάντες κάνοντας την κίνηση πως τάχα πυροβολεί τον εαυτό του μέσα στο στόμα ή πως κρεμιέται από μια τριχιά, πρέπει να αναγνωρίσουμε πως τα πραγματικά γεγονότα κρύβουν αρκετά καλά αυτή τη χαρωπή πτυχή της φύσης του Λόουρυ» (Photo by John Springer Collection/CORBIS/Corbis via Getty Images/Idealimage).

[…] Παρότι έπαιζε γιουκαλίλι, ένα όργανο που το είχε σχεδόν πάντα μαζί του, και παρότι όταν κάτι τον τρομοκρατούσε συνήθιζε να διασκεδάζει τους πάντες κάνοντας την κίνηση πως τάχα πυροβολεί τον εαυτό του μέσα στο στόμα ή πως κρεμιέται από μια τριχιά, πρέπει να αναγνωρίσουμε πως τα πραγματικά γεγονότα κρύβουν αρκετά καλά αυτή τη χαρωπή πτυχή της φύσης του, μιας και, εκτός από τα συνεχή μεθύσια του, τις πυρκαγιές, τις επισκέψεις του στα ψυχιατρεία, τις σύντομες παραμονές του στη φυλακή και τις λίγο πολύ αληθινές απόπειρες αυτοκτονίας του, γνωρίζουμε πως τα τελευταία χρόνια της ζωής του επιχείρησε δυο φορές να στραγγαλίσει τη γυναίκα του Μάρτζερι, η οποία εντούτοις δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. Κάποτε, θαρρείς για να πειραματιστεί, χωρίς καν να το σκεφτεί προηγουμένως, έκοψε τις φλέβες στον καρπό του ενός χεριού του, και μιαν άλλη φορά, στο Ακαπούλκο, βούτηξε στα βαθιά νερά του Ειρηνικού και ύστερα δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω. Ο καρπός του γιατρεύτηκε και τα κύματα δεν τον βοήθησαν να πνιγεί, όπως επίσης η μοίρα δεν θέλησε να σφίξουν τα χέρια του αρκετά γρήγορα γύρω από τον λαιμό της Μάρτζερι ή να μην είναι αρκετά απομονωμένοι ώστε να μην ακουστούν οι κραυγές της. […]

«Γνωρίζουμε πως τα τελευταία χρόνια της ζωής του επιχείρησε δυο φορές να στραγγαλίσει τη γυναίκα του Μάρτζερι, η οποία εντούτοις δεν τον εγκατέλειψε ποτέ».

Η επιτυχία του μυθιστορήματός του Κάτω από το ηφαίστειο τον αναστάτωσε πολύ, μαθημένος καθώς ήταν στις αποτυχίες, και στο τέλος της ζωής του, που δεν μπορούσε πια να γράψει, υπαγόρευε στη γυναίκα του Μάρτζερι, οπότε έπρεπε να στέκεται όρθιος και ακίνητος, γεγονός που του δημιούργησε κυκλοφοριακά προβλήματα στα πόδια. Μετά από τις πολύχρονες περιπλανήσεις του, επέστρεψε στην Αγγλία, στο χωριό Ράιπ, όπου πέθανε το βράδυ της 27^ης Ιουνίου 1957, έναν μήνα προτού συμπληρώσει τα 48 του χρόνια.

Για αρκετά χρόνια όλοι πίστευαν ότι ο θάνατός του οφειλόταν σε misadventure (κυριολεκτικά σε ατύχημα ή δυστύχημα ή αναποδιά της τύχης), αλλά σήμερα είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο θάνατός του δεν είχε να κάνει τόσο με την ατυχία, όσο με το ότι η απόπειρα αυτή τη φορά είχε λιγότερο πειραματικό χαρακτήρα από τις προηγούμενες.

«Μάλκολμ Λόουρυ/ Ο εκλιπών της οδού της Μέθης/ Η πρόζα του περίτεχνη/ Και συχνά βλοσυρή/ Ζούσε τη νύχτα κι έπινε τη μέρα/ Και πέθανε παίζοντας γιουκαλίλι». (Η επιγραφή που είχε συνθέσει ο Λόουρυ –εδώ με το αγαπημένο του γιουκαλίλι, «ένα όργανο που το είχε σχεδόν πάντα μαζί του»– για να χαραχτεί στην επιτάφιο πλάκα του).

Αφού τσακώθηκαν για μια ακόμη φορά, η Μάρτζερι πέταξε την μπουκάλα του τζιν στο πάτωμα και την έσπασε. Εκείνος προσπάθησε να τη χτυπήσει, κι εκείνη το έσκασε τρέχοντας στο σπίτι μιας γειτόνισσας. Δεν τόλμησε να γυρίσει πίσω μέχρι το επόμενο πρωί, που τον βρήκε πεσμένο στο πάτωμα, νεκρό, με το δείπνο που του είχε ετοιμάσει, αλλά που ο Λόουρυ δεν είχε προλάβει να δοκιμάσει, σκορπισμένο παντού στο δωμάτιο, θαρρείς και λίγο πριν από το τέλος είχε πάει να φάει και του είχε πέσει το πιάτο. Είχε πάρει καμιά πενηνταριά υπνωτικά χάπια της Μάρτζερι, η οποία επέλεξε να μη χαραχτεί στην επιτάφιο πλάκα του η επιγραφή που ο ίδιος είχε συνθέσει:

Malcolm Lowry
Late of the Bowery
His prose was flowery
And often glowery
He lived, nightly, and drank, daily,
And died playing the ukulele.

Που, αν αγνοήσουμε την ομοιοκαταληξία, θα μπορούσε με όχι τόσο πιστό τρόπο να μεταφραστεί:

Μάλκολμ Λόουρυ
Ο εκλιπών της οδού της Μέθης
Η πρόζα του περίτεχνη
Και συχνά βλοσυρή
Ζούσε τη νύχτα κι έπινε τη μέρα
Και πέθανε παίζοντας γιουκαλίλι.

Ίσως όμως η ομοιοκαταληξία εδώ να επιβάλλεται.

// Από το βιβλίο του Χαβιέρ Μαρίας «Γράφοντας τις ζωές των άλλων» (αποσπάσματα από το κείμενο με τίτλο «Ο Μάλκολμ Λόουρυ στο χείλος της καταστροφής», σελ. 153-164). Μετάφραση: Γεωργία Ζακοπούλου. Εκδόσεις Πατάκη, 2010.

Δείτε τη σκηνή με τον θάνατο του Τζόφρεϋ Φέρμιν στην ταινία του Τζον Χιούστον «Κάτω από το ηφαίστειο».