Matthew Barney (Ari Marcopoulis)

    Ο Matthew Barney, πτυχιούχος Ιατρικής του Yale, πρώην επαγγελματίας παίκτης του ράγκμπι και πρώην μανεκέν, είναι σήμερα μία από τις πιο συνταρακτικές μορφές της σύγχρονης τέχνης.

    Διαβάζαμε: Οι καλλιτέχνες Matthew Barney και Elizabeth Peyton θα παρουσιάσουν από 17/6/09 έως την άνοιξη του 2010 μια εγκατάσταση προσαρμοσμένη στο χώρο των παλιών σφαγείων της Ύδρας.
    Η Peyton έγινε διάσημη τη δεκαετία του ’90 στη Νέα Υόρκη για τα στιλιζαρισμένα και εξιδανικευμένα πορτρέτα κολλητών, διασημοτήτων και εκπροσώπων της ευρωπαϊκής μοναρχίας.
    Εντάξει, αλλά ο Barney, ο απόλυτος σταρ της νεοϋορκέζικης σκηνής, τι δουλειά είχε; Κουφό. Μόνο η αγάπη του για το νησί μπορούσε να εξηγήσει την παρουσία του. Και η φιλοξενία του Δάκη Ιωάννου.

    Ως τότε, είχαμε δει (αν ήμασταν τυχεροί άνθρωποι): μια αθλήτρια των Παραολυμπιακών χωρίς πόδια και μανεκέν, την Aimi Mullins, ένα περιθωριακό πανκ συγκρότημα, τους Agnostic Front, και ένα πλήρωμα από κορίτσια καλής οικογενείας μεταμφιεσμένα σε χορεύτριες του french cancan. Επίσης, τον μάγο Χουντίνι, τον δολοφόνο Γκάρι Γκίλμορ, την Ούρσουλα Άντρες, μποντιμπιλντερούδες νεράϊδες, σάτυρους, φαύνους και δύο Zeppelin Goodyear. Όλα αυτά υπό τους ήχους της όπερας και του hard rock, ταξιδεύοντας απ’ το Σολτ Λέικ Σίτι ως το νησί του Μαν, περνώντας από τη Βουδαπέστη, το Guggenhein και το Chrysler Building. Ένας καταιγισμός εικόνων, συμβόλων και φαντασιώσεων, όπου τύφλα νά ‘χει ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών.

    River of Fundament_ Chris Winget

    Σχηματικά, μπορείς να πεις πως η “ταινία” αφηγείται την ιστορία του συγγραφέα Νόρμαν Μέιλερ και των αλλεπάλληλων μετενσαρκώσεών του σε κλασικά αμερικανικά αυτοκίνητα. Π.χ. μια Pontiac.

    Επρόκειτο για τον κύκλο των «Cremaster», ο οποίος προκάλεσε ατέλειωτες ουρές μπροστά στο Guggenheim της Νέας Υόρκης. Ένα «θεατρικό» σε πέντε μέρη. Ξεκίνησε το 1994 με το no 4, συνέχισε το 1995 με το no 1, το no 5 είναι του 1997, το no 2 του 1999 και το no 3 του 2002. Ανεξάρτητο το ένα του άλλου, χωρίς χρονική αλληλουχία, χωρίς λογική, Καθένα περιλάμβανε μια ταινία, μια σειρά αντικειμένων, σχέδια, γλυπτά, μια εγκατάσταση που αναπαρήγαγε ένα ειδικό σύμπαν (ένα μπαρ από κατεψυγμένη βαζελίνη, μια βιβλιοθήκη από κερί, ένα κλειδοκύμβαλο γεμάτο μπετόν…), καθώς κι ένα φωτογραφικό άλμπουμ, εντός του οποίου ο Barney σκηνοθετεί τον εαυτό του. Για να δεις όλο το έργο, απαιτούνταν τουλάχιστον 8 ώρες.

    Δείτε εδώ απόσπασμα της 6άωρης σάγκα “River of Fundament”:

    Cremaster είναι το όνομα ενός μυ που ελέγχει τους όρχεις και του οποίου η δράση καθορίζει τη σεξουαλική διαφοροποίηση του εμβρύου. Γίνεται έτσι εδώ η μεταφορά ενός όντος σε εκκρεμότητα. Σε κάνει να στοχάζεσαι πάνω στο σώμα και τον καθορισμό του φύλου, πάνω στη στιγμή ανάμεσα στην επιθυμία για κάτι και την πραγμάτωσή της.

    Και νάτος ξανά εδώ, με το 6ωρο «River of Fundament», το δικό του opus magnum. Mια οπερατική ταινία που χρειάστηκαν 7 χρόνια για να την ολοκληρώσει, σε συνεργασία πάντα με τον εδώ και μια 20ετία συνεργάτη του, τον συνθέτη Τζόναθαν Μπέπλερ. Ένα έργο-ποταμό που διαδραματίζεται στην Αρχαία Αίγυπτο, όπως την περιγράφει ο φίλος του Νόρμαν Μέιλερ στο βιβλίο του «Αρχαία Δειλινά» του 1983. Εκεί φροντίζει επιμελώς να μετενσαρκώσει τα πιο βαθιά, ακατονόμαστα και προκλητικά του ένστικτα, σε ένα όργιο αφοδεύσεων, πεοθηλασμών, σοδομισμών, κακοφορμισμένων ποταμιών και διαλυμένων αυτοκινήτων.

    Το 6ωρο «River of Fundament» είναι το opus magnum του Matthew Barney. Ένα έργο-ποταμός σε μορφή λαβυρίνθου πάνω στη ζωή, το θάνατο και τη μετενσάρκωση.

    Βλέποντάς το, είναι φορές που το μυαλό σου πάει στον Κιούμπρικ, εξαιτίας του πολύ κλινικού τρόπου του να προσεγγίζει το φανταστικό, άλλοτε στον μπαρόκ Ζοντορόφσκι του «Ιερού Βουνού», άλλοτε πάλι στον πεφωτισμένο Ταρκόφσκι του «Stalker», ακόμα και στη σουρεαλιστική ασέλγεια ενός Αραμπάλ.

    Κι ενώ τα «Cremaster» μίλαγαν για τον ίδιο τον Μπάρνεϊ, για την εσωτερική διασικασία που οδηγεί από τη διαίσθηση στην πραγμάτωση, το «River of Fundament» μιλάει για τις σχέση του με τις υπάρχουσες μυθολογίες και το πώς αυτές περνάνε στη σύγχρονη κουλτούρα.

    dia-matthew-barney-bjork-and-their-daughter-isadora-portable

    Με την Björk έκανε, εκτός από την Ιζαντόρα, και το άλλο αριστούργημά του: το «Drawing Restreint 9» (2006), το οποίο εκτυλίσσεται πάνω σ’ ένα φαλαινοθηρικό στην Ιαπωνία συν τρία κοντέινερ γεμάτα βαζελίνη.

    «Αφήνοντας τα σημαινόμενα να οργιάζουν, δείχνοντας τον κόσμο σαν μια ανοιχτή πληγή, θέτοντας το ερώτημα της στεγανότητας κάθε κουλτούρας και τη διαπερατότητα του μύθου και του τελετουργικού στο σύγχρονο κόσμο, ο Matthew Barney υπογράφει ένα αριστούργημα, μία οπτική, μουσική και χορογραφική συμφωνία απλώς μεγαλειώδη», καταλήγει ο Eric Dahan στο άρθρο του στη Libération.

    Γεννημένος το 1967 στο Σαν Φρανσίσκο, ο Matthew Barney, πτυχιούχος Ιατρικής του Yale, πρώην επαγγελματίας παίκτης του ράγκμπι και πρώην μανεκέν, είναι σήμερα μία από τις πιο συνταρακτικές και επινοητικές προσωπικότητες της σύγχρονης τέχνης. Και ζει στη Νέα Υόρκη, φυσικά. Οι πρώτες του περφόρμανς και βίντεο ανήκουν περισσότερο στην Body Art. Από το 1994, η δουλειά του γίνεται πιο μπαρόκ, όπου έρχονται να προστεθούν η εγκατάσταση, το σχέδιο, η φωτογραφία, η γλυπτική, οι γραφικές τέχνες.

    Διαβάστε ακόμα: Ο μεγάλος Μπρους Τσάτουιν που αγάπησε την Ορθοδοξία, αφού περιπλανήθηκε σε όλη τη Γη.

    HG2_1021_e-copy

    Τα μέσα του είναι αυτά του κινηματογράφου: κάμερες, μουσική, μοντάζ. Αλλά δεν είναι κινηματογράφος. Ακόμα κι αν βρίθουν από αναφορές στο μιούζικαλ, το θρίλερ ή τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας Δεν ακολουθεί καμία αφηγηματική λογική. Μπλέκει στοιχεία ιστορικά, αυτοβιογραφικά, μυθικά.

    Τα μέσα του είναι αυτά του κινηματογράφου: κάμερες, ήχοι, μουσική, μοντάζ. Αλλά δεν είναι κινηματογράφος. Ακόμα κι αν βρίθουν από αναφορές στο μιούζικαλ, το θρίλερ ή τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας Δεν ακολουθεί καμία αφηγηματική λογική. Μπλέκει στοιχεία ιστορικά, αυτοβιογραφικά, μυθικά. Και το αποτέλεσμα που προκύπτει από όλες αυτές τις φαντασιώσεις και τους συνειρμούς ιδεών είναι απολύτως παρανοϊκό και ερμητικό.

    Ο Barney είναι ένας από εκείνους τους σύγχρονους καλλιτέχνες που άλλοι τους λατρεύουνε κι άλλοι τους σιχαίνονται, τόσο ενοχλητικά είναι κάποια απ’ τα έργα του. Δύσκολα μπορείς να τον κατατάξεις σε κάποια κατηγορία. Η δουλειά του πάει από το κιτς στον τρόμο, αφήνοντας τις εμμονές του να εκφραστούν ελεύθερα. Δημιουργεί ένα νέο τύπο έργου, επανεπινοεί το όνειρο μιας ολιστικής τέχνης που κινητοποιεί την όραση, την ακοή, την αφή, τη μνήμη, τη σκέψη. Μιας τέχνης, ωστόσο, που απαιτεί γενναίες χρηματοδοτήσεις, τις οποίες το Guggenheim του παρέχει αφειδώς.

    “Μεγάλο μέρος της δουλειάς μου είναι να μην επιτρέπω στα πρόσωπα των έργων μου να διαθέτουν ένα εγώ, κατά τον ίδιο τρόπο που ένα στομάχι δεν έχει εγώ όταν θέλει να ξεράσει. Απλώς, το κάνει”.

    Γιατί πρόκειται για σταρ. Και ακόμα καλύτερα έναν μυστηριώδη σταρ. Παντρεμένο κάποτε με μια άλλη σταρ: την πολύ Björk. Με την οποία έχουν κι ένα κοριτσάκι, την Ιζαντόρα, η οποία γεννήθηκε το 2002 και μεγαλώνει πλέον μαζί του στο Μπρούκλιν. Με την Björk έκανε και το άλλο αριστούργημά του: το «Drawing Restreint 9» του 2006. Μια καλλιτεχνική και μουσική οδύσσεια, μια άγρια όσο και ποιητική ωδή, την οποία ερμηνεύει μαζί με την Μπγιόρκ που έγραψε και τη μουσική και η οποία εκτυλίσσεται πάνω σ’ ένα φαλαινοθηρικό στην Ιαπωνία συν τρία κοντέινερ γεμάτα βαζελίνη απ’ τα οποία βγαίνουν υβριδικά υπολλείμματα μεταλλαγμένων όντων. Το ζεύγος γίνεται μύθος.

    River of Fundament-Hugo-Glendinning-1

    Στο “River of Fundament”, ο Μπάρνεϊ μετενσαρκώνει τα πιο βαθιά, ακατονόμαστα και προκλητικά του ένστικτα, σε ένα όργιο αφοδεύσεων, πεοθηλασμών, σοδομισμών, κακοφορμισμένων ποταμιών και διαλυμένων αυτοκινήτων.

    Το συμβολικό σύμπαν του Barney είναι ένα ανεξάρτητο αισθητικό σύστημα με την προσωπική του μυθολογία: ελληνικοί θεοί και επαγγελματικός αθλητισμός, χολιγουντιανός κινηματογράφος και μαγεία, ψυχανάλυση και Αναγέννηση. Και συνάμα επιρροές από τον Bronzino, τον Caspar David Friedrich, τον Arnold Bröchlin, το σουρεαλισμό, τον Μπονιουέλ, το γουέστερν, τα φιλμ νουάρ της δεκαετίας του ’30, τον Μιρσέα Ελιάντ, τον Ζορζ Μπατάιγ ή όντα εμπνευσμένα από το «Νησί του Δόκτορος Μορό» του H.G. Wells.

    Το αποτέλεσμα είναι οι ταινίες του όχι μόνο να θυμίζουν λαβυρίνθους, αλλά να κάνουν τον David Lynch να μοιάζει με σκηνοθέτη κινουμένων σχεδίων. Το να πεις ότι o Matthew Barney είναι ένας τρελός καλλιτέχνης πρόκειται για ευφημισμό. Οι εγκαταστάσεις του, οι φιλμαρισμένες περφόμανς του, οι ταινίες του αποκαλύπτουν ένα απολύτως προσωπικό κόσμο, συχνά ανησυχητικό, ο οποίος αποτελείται από πρόσωπα, τόπους και αντικείμενα υβριδικά.

    1308-cremaster-2

    Παραληρηματικές σκηνές από “River of Fundament”.

    Μέσα από τη γοητεία που του ασκούν παράδοξα υλικά, όπως η σιλικόνη, η παραφίνη και παντός είδους λιπαντικό, ο τύπος φανερώνει τη δική του αντίληψη της ανθρώπινης φυσιολογίας. Και οικοδομεί έναν καθεδρικό ναό οπτικό, κινούμενο, δονούμενο, φαλλικό. Μαζί με σωρεία μεταφορών: κτίρια που εκσπερματώνουν κορδέλες ή ο ίδιος να φρικιάζει μέσα σ’ ένα ζελατινώδες τούνελ. Η όψη των έργων του Matthew Barney είναι κρεμώδης, γλοιώδης, αλλά και δοξαστική και μεγαλοπρεπής. Πρόκειται για ένα γαλαξία διφορούμενο, παρθενικό και σεξουαλικό, σοφιστικέ και βίαιο, ελεγχόμενο και ημιτελή.

    Αφού καταπιάστηκε και τράφηκε με τη μηχανή, η μοντέρνα τέχνη φαίνεται με τον Matthew Barney να απορρίπτει το ψυχρό μέταλλο και να εξερευνά, στη γραμμή του Beuys, το οργανικό. Ο Barney ενδιαφέρεται για το «post-human», προβληματίζεται πάνω στον κλωνισμό, τις γενετικές μεταλλάξεις και φτιάχνει ένα ολόκληρο πανόραμα του 21ου αι. Με έργα που δημιουργούν ταυτόχρονα μαγεία και δυσφορία.

    river-of-fundament-horus-and-usermare-ka-of-norman

    H μοντέρνα τέχνη φαίνεται με τον Matthew Barney να απορρίπτει το ψυχρό μέταλλο και να εξερευνά, στη γραμμή του Beuys, το οργανικό. Ο Barney ενδιαφέρεται για το «post-human», προβληματίζεται πάνω στον κλωνισμό, τις γενετικές μεταλλάξεις και φτιάχνει ένα πανόραμα του 21ου αι.

    Ο Barney είναι ένας αυτιστικός καλλιτέχνης που επιδεικνύει απόλυτη περιφρόνηση στους αφηγηματικούς κανόνες και το μόνο που επιζητεί είναι να προβάλει τη δική του αντίληψη του κόσμου, μέσω μιας επιδέξιας διαχείρισης των εικονογραφικών εφέ, πειραματιζόμενος διαρκώς με τον ήχο, την εικόνα, το καδράρισμα, το φως… Δημιουργεί ένα εκπληκτικό αισθητηριακό μπαλέτο, τρελό και παραισθησιογόνο, ακατανόητο και παραληρηματικό, του οποίου ο ριζοσπαστισμός κάποιους τους κάνει έξαλλους.

    Αλλά σε μια εποχή άκρατης τυποποίησης, η προσέγγισή του γίνεται συναρπαστική. Μόλις αποδεχτείς και ξεπεράσεις τον ίλιγγο, υποκύπτεις σιγά-σιγά στη γοητεία αυτού του μουσικού σύμπαντος, τόσο μοναδικού που αποκλείεται να το κάνεις ζάφτι. Και ασχέτως του πώς θα το αντιμετωπίσεις- διανοητικώς ή ενστικτωδώς- υπάρχει μέσα σ’ αυτήν την απονεννοημένη φρεναπάτη κάτι το βαθύτατα σωτήριο.

    ⇒ Matthew Barney, “River of Fundament” (στο πλαίσιο του Fast Forward Festival), Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, από 22 – 24/5.

     

    Διαβάστε ακόμα: «Το να ταξιδεύεις είναι απαραίτητο, το να ζεις δεν είναι». 

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top