«Μεταμορφώσεις» στα ερείπια του πολιτισμού

Η Met Orchestra Chamber Ensemble υπό τη διεύθυνση του Yannick Nézet-Séguin εντυπωσίασε με την παρουσία της στο Weill Recital Hall (φωτογραφία: Chris Lee).

Από το 1944 όταν ξεκίνησε η συγγραφή του έργου «Μεταμορφώσεις» του Richard Strauss και μέχρι την ολοκλήρωσή του λίγες μόλις μέρες πριν την πτώση του Βερολίνου, όλα τα σημαντικά κτίρια τα οποία είχαν σημασία στην πολύχρονη πορεία του συνθέτη, όπως το Nationaltheater München, σχεδόν ολοσχερώς κατεστραμμένα από τους βομβαρδισμούς.

Ένα σχέδιο που γράφτηκε από το συνθέτη στα ερείπια του Μονάχου, μια από τις πολλές μητροπόλεις του γερμανικού πολιτισμού με τις οποίες είχε συνδεθεί ο συνθέτης στη μακρόχρονη πορεία του με τον τίτλο: «Θρήνος για το Μόναχο» φέρεται να είναι η αρχή του έργου. Η ολοκλήρωση του έργου στις 13 Μαρτίου του 1945 ίσως να σχετίζεται με την καταστροφή την προηγούμενη ημέρα της επίσης συνδεδεμένης με το συνθέτη αλλά και εξόχως συμβολικής, Κρατικής Όπερας της Βιέννης.

Ο τίτλος του έργου με την ελληνική λέξη, αντί ίσως της λέξης παραλλαγής, φαίνεται μεταξύ άλλων να παραπέμπει στον Goethe και τα ομώνυμα έργα του, μια αναφορά που συνδέεται με αυτό που φαίνεται από την οπτική του συνθέτη τις ζοφερές εκείνες ημέρες να είναι το τέλος του γερμανικού πολιτισμού. Ίσως όμως να παραπέμπει και στην ελληνική αρχαιότητα, μια και ο Strauss πίστευε στη συνέχεια του δυτικού πολιτισμού και στις απαρχές του στην κλασσική Ελλάδα, τόσο μάλιστα που αυτοαποκαλούνταν: “Der Griechische Germane”!

Σε ένα γράμμα του κάνει εκτενή αναφορά σε αυτό, παρουσιάζει στην ουσία μια αφήγηση η οποία ξεκινά από την, σημαντική και για τον Γκαίτε, ελληνική αρχαιότητα και περνώντας μέσα από τους «κλασσικούς» του Γερμανικού πνεύματος καταλήγει στον ίδιο μέσω του άλλου μεγάλου Richard της μουσικής, συνέχεια του οποίου αισθανόταν ο Strauss. Ίσως η λέξη να αναφέρεται επίσης σε αλλαγές στην προσωπικότητα και να συνδέεται με κάποιες σκέψεις του Strauss για τις πιο ειδικές ιστορικές συνθήκες της εποχής του.

Χωρίς μπαγκέτα ο μουσικός διευθυντής της ΜΕΤ Yannick Nézet-Séguin διηύθυνε με, όχι ιδιαίτερα, αργά τέμπι (φωτογραφία: Chris Lee).

Οι «Μεταμορφώσεις» αποτελούν έναν λιτό, αν σκεφτεί κανείς άλλα έργα του συνθέτη, θρήνο, ένα είδους ρέκβιεμ ή κυκνείου άσματος του γερμανικού πολιτισμού και δημιουργούν μια έντονα υποβλητική ατμόσφαιρα με το αργό τέμπο και τη χαμηλή ένταση, να κυριαρχούν σχεδόν σε όλο το κομμάτι με την εξαίρεση του agitato στο κέντρο του, μετά από το οποίο το αργό τέμπο επανέρχεται για να καταλήξει μέσω της αναφοράς μέσω του λιτού μοτίβου στην Ηρωική συμφωνία του Μπετόβεν με έναν καθηλωτικό τρόπο στη σιωπή.

Τα έγχορδα της ΜΕΤ απέδωσαν με ευαισθησία την ατμόσφαιρα του έργου με τα τσέλι και τις βιόλες να είναι ίσως πιο εκφραστικά στην κυρίαρχη, ίσως ελαφρά συγκρατημένη, μελαγχολία του έργου. Το πρώτο βιολί της ΜΕΤ David Chan με άριστη τεχνική μας φάνηκε ότι επέλεξε μια πιο συγκρατημένη ως προς την έκφραση προσέγγιση στο έργο. Χωρίς μπαγκέτα ο μουσικός διευθυντής της ΜΕΤ Yannick Nézet-Séguin διηύθυνε με, όχι ιδιαίτερα, αργά τέμπι με εμφανή την πρόθεση του να προσπαθεί να πλάσει και την έκφρασή του αλλά και το έντονο ενδιαφέρον του για το έργο, στο οποίο φαίνεται να αναδεικνύει και μια, θα λέγαμε, δραματική διάσταση. Στο σημείο που και τα 23 έγχορδα συμμετέχουν και η ένταση και το τέμπο ανεβαίνουν, η κατάμεστη όμορφη αίθουσα Weil φάνηκε μικρή, αλλά το υπόλοιπο διάστημα συνετέλεσε στο έντονο μουσικό βίωμα.

Δύσκολα θα μπορούσε κανείς με δεδομένη και την ιστορία του έργου να μην σκεφτεί, ίσως και οι μουσικοί που λίγες μέρες πριν είχαν συμμετάσχει στη μεγάλη συναυλία της ΜΕΤ για την Ουκρανία, ότι και σήμερα αντίστοιχες εικόνες ερειπίων και καταστροφής κυριαρχούν στην ευρωπαϊκή ήπειρο, χωρίς μάλιστα το τέλος να είναι ορατό, και θέτουν αμείλικτες ερωτήσεις για την πορεία του πολιτισμού, διαψεύδοντας όσους πίστευαν ότι τέτοιες εικόνες ανήκουν στο παρελθόν.

Ο Yannick έχει αποδείξει και στο παρελθόν ότι είναι και καλός πιανίστας (φωτογραφία: Chris Lee).

Με «μαεστρία» και από το πιάνο

Ο Yannick έχει αποδείξει και στο παρελθόν ότι είναι και καλός πιανίστας. Μάλιστα σε μια συζήτησή για την πορεία του μας εξήγησε πώς η πίεση του περίγυρού του να ασκείται στο πιάνο ήταν σημαντική για την όλη του μουσική εξέλιξη και πορεία. Κατά καιρούς λοιπόν φροντίζει να συμμετέχει σε συναυλίες και από το πιάνο.

Στην πρώτη από αυτές που παρακολούθησε ο υπογράφων πριν από την πανδημία στην κατάμεστη κεντρική αίθουσα του Carnegie Hall ο Yannick συνόδευσε στο πιάνο την σταρ μέτζο σοπράνο της Μετροπόλιταν Joyce DiDonato το αριστουργηματικό και δημοφιλές «Χειμωνιάτικο (ή Χειμερινό) Ταξίδι» του Franz Schubert, με τη συναυλία να είναι εν τω μεταξύ διαθέσιμη και σε CD. Πέρσι και πάλι στην αίθουσα Weil ο Yannick, συνέπραξε πάλι με τους μουσικούς της ορχήστρας της όπερας της οποίας ηγείται, με τιμώμενο συνθέτη σε εκείνο το πρόγραμμα τον Μότσαρτ.

Και στο Κουιντέτο του Μπραμς εκείνο που χαρακτήρισε την ερμηνεία του είναι η, προερχόμενη προφανώς από την κύρια ιδιότητά του, εποπτεία του έργου, η «εκ των έσω» αν μας επιτρέπεται η έκφραση αναλυτική ματιά στο έργο, ενώ ασφαλώς με τα μάτια του και κάποιες κινήσεις δεν έπαυε να προσπαθεί και να διευθύνει τους άλλους τέσσερις μουσικούς.

Η αποκάλυψη της βραδιάς ήταν η εξαιρετική τεχνική αλλά κυρίως ερμηνευτική επίδοση της Julia Bruskin στο βιολοντσέλο (φωτογραφία: Chris Lee).

Η νέα γενιά στο προσκήνιο

Από τη νέα γενιά της ΜΕΤ οι άλλοι τέσσερις μουσικοί του Κουιντέτου με τις Angela Wee (Principal Associate Concertmaster) και Catherine T. Fong (associate concertmaster) «ευκρινείς» και δυναμικές, με τον Tal First να επιδεικνύει όχι μόνο μια εντυπωσιακή τεχνική άνεση στη βιόλα να είναι ταυτόχρονα και ιδιαίτερα εκφραστικός. Δεν είναι προφανώς τυχαίο ότι ο πολύ νεαρός First κατέκτησε αμέσως μετά την αποφοίτησή του από τη διάσημη μουσική ακαδημία “The Juilliard School” της θέση του Assistant Principal στις βιόλες της ΜΕΤ.

 Καθηλωτική Julia Bruskin

Η αποκάλυψη της βραδιάς κατά την ταπεινή μας γνώμη ήταν η εξαιρετική τεχνική αλλά κυρίως ερμηνευτική επίδοση της Julia Bruskin στο βιολοντσέλο. Η εδώ και αρκετά χρόνια μόνιμη τσελίστα της ορχήστρας της ΜΕΤ, η οποία είχε κάνει το ντεμπούτο της ως σολίστας στα 17 της μόλις χρόνια με την κορυφαία Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστόνης, στην πόλη από την οποία κατάγεται, παράλληλα με τη ΜΕΤ, συμμετέχει σε διάφορα σύνολα μουσικής δωματίου με αρκετές εμφανίσεις κάθε χρόνο στη Νέα Υόρκη αλλά και ανά τον κόσμο.

Η άριστη τεχνική της, η με φυσικότητα θα λέγαμε προσαρμογή της στις στιλιστικές ανάγκες του έργου, ο μεστός ήχος της, το έντονο πάθος, η αφοσίωση της και η βαθιά ερμηνευτική της ματιά καθήλωσαν το κοινό στην μικρή αίθουσα που συνέβαλε στην αμεσότητα του μουσικού βιώματος. Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι πρώτα σε αυτή στράφηκε το βλέμμα ευγνωμοσύνης του Yannick μετά το τέλος του κομματιού, με τον αρχιμουσικό όμως να είναι εξίσου θερμός με όλους τους συντελεστές και λάμπει από χαρά για την αντίδραση της αίθουσας η οποία για αρκετή ώρα χειροκροτούσε όρθια με ενθουσιασμό . Οι μουσικοί ανταπέδωσαν την ευγνωμοσύνη με μία έκπληξη στον Yannick στο χώρο υποδοχής της αίθουσας, μια και ο διευθυντής της ΜΕΤ είχε γενέθλια την ημέρα της συναυλίας!

Οι μουσικοί της ΜΕΤ θα επανέλθουν στην αίθουσα Weil στις 7 Μαΐου για την τελευταία συναυλία της σειράς για τη φετινή σαιζόν (φωτογραφία: Chris Lee).

Οι μουσικοί της ΜΕΤ θα επανέλθουν στην αίθουσα Weil στις 7 Μαΐου για την τελευταία συναυλία της σειράς για τη φετινή σαιζόν. Και πάλι παρών ο Yannick μαζί με τους μπασοβαρύτονους Ryan Speedo Green και Eric Owens και το πρόγραμμα να σχετίζεται εν μέρει και με τις παραγωγές όπερας της Μετροπόλιταν, όπως συνηθίζεται σε αυτές τις συναυλίες.

Στις 15 και 22 Ιουνίου το σύνολο της ορχήστρας της ΜΕΤ θα επανέλθει στο Carnegie Hall για τις καθιερωμένες ορχηστρικές της εμφανίσεις μετά το τέλος της οπερατικής σαιζόν, ενώ ο Yannick, τακτικός επισκέπτης του θεσμού θα ηγηθεί στις 31 Μαρτίου και της τελευταίας για φέτος εμφάνισης της Ορχήστρας της Philadelphia της οποίας επίσης είναι, παράλληλα με τη ΜΕΤ, ο μουσικός διευθυντής.

Διαβάστε ακόμα: Παρακολουθήσαμε τη συναυλία της Συμφωνικής Ορχήστρας της Ουκρανίας στη Νέα Υόρκη.

TAGS :
κλασική μουσική

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook