«Δεν ξέρω αν μου άλλαξε τη ζωή, σίγουρα όμως μου έδωσε μια καινούργια»

«Στο “Διπλό βιβλίο” του Δημήτρη Χατζή δεν συνάντησα μόνο τα συστατικά εκείνα που είχα βαθιά ριζωμένα μέσα μου, αυτά του ηττημένου και του εκδιωγμένου. Αλλά πολλά περισσότερα. Συνάντησα τα στοιχεία που συνθέτουν την ελληνική μνήμη: τη φτώχεια, τη μετανάστευση, την αριστερά, την αέναη αναζήτηση πατρίδας και οικογένειας, την αέναη αναζήτηση αγκαλιάς». (Φωτογραφία: Erion Kovaci)

Η πρώτη φορά που κατάλαβα πως τα αλβανικά και τα ελληνικά είναι δυο διαφορετικές γλώσσες ήταν στην ηλικία των επτά. Μέχρι τότε μπέρδευα τις λέξεις και τις προτάσεις, αλλά όλοι γύρω μου έδειχναν να καταλαβαίνουν. Ήμουν στη δευτέρα τάξη όταν το πρώτο ζευγάρι παιδιών από την Αλβανία ήρθε στο δημοτικό μου. Αφού κάναμε την τελετουργία καλωσορίσματος, ξεκίνησε το μάθημα. Τα δυο παιδιά προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν, όμως κανένας δεν τα καταλάβαινε. Κανένας παρά μόνο εγώ. Γιατί μόνο εγώ;

Αυτή η αίσθηση του ξένου, του διαφορετικού με όλα τα αντιφατικά συναισθήματα που φέρει, θα με ταλαιπωρήσει για χρόνια.

Το 2010, ένας από τους πιο αγαπημένους φίλους, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Ξανθόπουλος, καταπιάνεται με το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή. Έχοντας τη ροπή να αγαπάω ό,τι αγαπάνε οι άνθρωποί μου, δεν άργησα να δεθώ με το βιβλίο. Σε αυτό, δεν συνάντησα μόνο τα συστατικά εκείνα που είχα βαθιά ριζωμένα μέσα μου, αυτά του ηττημένου και του εκδιωγμένου. Αλλά πολλά περισσότερα. Συνάντησα τα στοιχεία που συνθέτουν την ελληνική μνήμη: τη φτώχεια, τη μετανάστευση, την αριστερά, την αέναη αναζήτηση πατρίδας και οικογένειας, την αέναη αναζήτηση αγκαλιάς. Και με τον τρόπο του ο Χατζής, παντρεύοντας τα στοιχεία και συγχρόνως φέρνοντάς τα αντιμέτωπα μεταξύ τους, επανασυνθέτει εκ νέου μια μνήμη. Για το πόσο αντιφατική και παράλογα απαιτητική είναι η ζωή.

Κατά ομολογία του χωρίς πατρίδα, ο Δημήτρης Χατζής έζησε πολλά χρόνια στην εξορία, στερήθηκε την ελληνική υπηκοότητα, ενώ δεν δέχθηκε να λάβει την ουγγρική, που του προτάθηκε όταν ζούσε στην Ουγγαρία. Γραμμένο και δημοσιευμένο λίγο μετά την πτώση της χούντας, το Διπλό Βιβλίο αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μυθιστορήματα της μεταπολεμικής περιόδου. Στο τελευταίο του βιβλίο ο συγγραφέας διαμέσου της ζωής του Κώστα, ενός Έλληνα μετανάστη στη Γερμανία, αποτυπώνει την αναζήτηση όλου του ρωμαίικου. Και η ανάσα στην καρδιά των εννέα κεφαλαίων με τίτλο «Από το φίφτυ-φίφτυ στον έρωτα», η ανάσα για τον έρωτα και την αποτυχία του, είναι η ανάσα που ζήτησα και από τους γονείς μου να κρατήσουν, σε μια από τις τελευταίες μου ταινίες.

«Αυτό το βιβλίο το αγαπώ ξεχωριστά σαν μια έκφραση ελληνικής αγωνίας, μπροστά στο σημερινό κόσμο». (Δημήτρης Χατζής)

Δεν ξέρω λοιπόν αν το Διπλό Βιβλίο μου άλλαξε τη ζωή, σίγουρα όμως μου έδωσε μια καινούργια. Και έχει μια άγρια ομορφιά όταν νιώσεις πως η ιστορία που βιώνεις δεν έχει όνομα και πατρίδα, γιατί την ίδια βίωσε ένας συνάνθρωπός σου κάπου και κάποτε, με την ίδια ευαισθησία και την ίδια καρτερικότητα.

«… αυτό το περίεργο βιβλίο που ενώ αμφιλέγεται από την κριτική μας, και μορφικά και ιδεολογικά, στο δρόμο, στην ελεύθερη αγορά, έχει ξεπεράσει τις εξήντα χιλιάδες αντίτυπα… και το αγαπώ ξεχωριστά σαν μια έκφραση ελληνικής αγωνίας, μπροστά στο σημερινό κόσμο». (Δημήτρης Χατζής, 1913-1981)

// Ο Νεριτάν Ζιντζιρία γεννήθηκε στα Τίρανα της Αλβανίας το 1989. Ένα χρόνο αργότερα μετανάστευσε με την οικογένειά του στην Ελλάδα. Οι ταινίες του έχουν διακριθεί και συμμετάσχει σε φεστιβάλ και μουσεία ανά τον κόσμο.

Διαβάστε ακόμα: Οι ποιητές μας για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες

TAGS :
βιβλίο Νεριτάν Ζιντζιρία σκηνοθέτης

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook