Mε την υπογραφή της βασίλισσας Ελισάβετ. Οι Tudors στη Νέα Υόρκη

H έκθεση χρειάστηκε την υπογραφή της πρόσφατα εκλιπούσης Βασίλισσας Ελισάβετ της Δεύτερης (Φωτογραφία: Anna-Marie Kellen, courtesy of The Met).

Διττή επικαιρότητα

Η προετοιμασία της έκθεσης για τη δυναστεία των Tudors στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης είχε ξεκινήσει πολύ πριν την πανδημία, στον απόηχο της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μια και η δυναστεία των Tudors υπήρξε καθοριστική για την μετέπειτα εξέλιξη της Βρετανίας και κυρίως την ταυτότητά της και τη σχέση της με την υπόλοιπη Ευρώπη.

Το ίδιο και για την ιστορία του θρόνου της Μεγάλης Βρετανίας. Όπως τόνισε στην παρουσίασης των  Tudors στον τύπο ο διευθυντής του ΜΕΤ  Max Hollein η καθυστέρηση της έκθεσης ασφαλώς δεν κατέστησε ανεπίκαιρο το θέμα της ιστορίας της Βρετανίας και της σχέσης της με την Ευρώπη. Αντίθετα η επικαιρότητα της έκθεσης ενισχύθηκε από το γεγονός ότι αυτή συνέπεσε με το θάνατο της Βασίλισσας Ελισάβετ, ο οποίος όχι μόνο έφερε στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας τη Βρετανική μοναρχία και την ιστορίας της, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αυτή χειρίζεται τα σύμβολα, την επικοινωνία, τις παραδοσιακές τελετές της, πολλά από τα οποία έχουν την καταγωγή τους στην εποχή της έκθεσης.

Και αν η έκθεση χρειάστηκε την υπογραφή της πρόσφατα εκλιπούσης Βασίλισσας Ελισάβετ της Δεύτερης, αφού εκείνη, όταν ήταν ακόμα στη ζωή, ενέκρινε την μεταφορά κάποιων από τους θησαυρούς του βασιλικού θησαυροφυλακίου, στη Νέα Υόρκη, η Ελισάβετ η Πρώτη, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της έκθεσης και οι Tudors, έχoυν βάλει, δε θα ήταν υπερβολή να πούμε, την υπογραφή τους ανεξίτηλη στο σύνολο της Ευρωπαϊκής ιστορίας!

Αριστερά: πορτραίτο της βασίλισσας Mary I. (φωτογραφία:  © The Society of Antiquaries of London ). Δεξιά: πορτραίτο του πρεσβευτή του Μαρόκου στο Λονδίνο Abd al-Wahid bin Mas’ood bin Mohammad ‘Annouri (φωτογραφία: © Research and Cultural Collections, University of Birmingham).

Την έκθεση συν-επιμελήθηκαν η Elizabeth Cleland, επιμελήτρια της, πολύ πλούσιας, συλλογής Ευρωπαϊκών γλυπτών και διακόσμησης του μουσείου και ο Adam Eaker, αναπληρωτής επιμελητής της, επίσης τουλάχιστον εντυπωσιακής, συλλογής Ευρωπαϊκής ζωγραφικής του ΜΕΤ. Όπως ανέφερε, αποδίδοντας τα εύσημα στους επιμελητές, ο διευθυντής του μουσείου Max Hollein αστειεύτηκε ότι  η Cleland δεν άφησε ίσως ούτε ένα χωριό στην Αγγλία που δεν επισκέφτηκε για να βρει τα κατάλληλα αντικείμενα. Ο Eaker ανέφερε ότι ενώ η εποχή είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο από τα δράματα του Σαίξπηρ αξίζει κανείς να δει κανείς με μια φρέσκια ματιά το σύνολο των τεχνών της εποχής αλλά και την πολιτική και ιστορική σημασία όλων αυτών. Η Cleland αναφέρθηκε με τη σειρά της στον, διακριτικό, αφού δεν πολυδιασπάται ο χώρος, διαχωρισμό της έκθεσης σε επί μέρους θεματικές ενότητες.

Στην πρώτη με το όνομα «Επινοώντας τη Δυναστεία» γίνεται με πορτραίτα και το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας η εισαγωγή του κοινού στα βασικά ιστορικά στοιχεία της λίγο, πολύπλοκης οικογένειας. Τον ιδρυτής της δυναστείας Ερρίκος τον VII (1457-1509) διαδέχτηκε ο μοναδικός γιος του, ο οποίος έφτασε στην ηλικία της ενηλικίωσης, ο Ερρίκος ο VIII (1491-1547). Εκείνος είχε δύο βασικά προβλήματα τα οποία τον απασχολούσαν σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της βασιλείας του (1509-1547).

Aξίζει κανείς να δει κανείς με μια φρέσκια ματιά το σύνολο των τεχνών της εποχής αλλά και την πολιτική και ιστορική σημασία όλων αυτών (Φωτογραφία: Anna-Marie Kellen, courtesy of The Met).

Το πρώτο ήταν, και εδώ η τέχνη έπαιζε σημαντικό ρόλο, η νομιμοποίηση της δυναστείας του και των πολιτικών του, ιδιαίτερα τη ρήξη του με τη Ρώμη και την υποστήριξη του Προτεσταντισμού, και το δεύτερο η επίμονη αναζήτηση διαδόχου με έξι γάμους, αφού μέχρι τον τελευταίο είχε μόνο κόρες. σε έναν πολύ δραματικό τρόπο, ο οποίος ενέπνευσε και την ομώνυμη όπερα του Ντονιτσέτι, ο Ερρίκος χώρισε και στην ουσία συνωμότησε για να καταδικαστεί σε θάνατο η γυναίκα του Άννα Μπολένα για να αποκτήσει τελικά έναν γιο από τον τελευταίο του γάμο. Τελικά όμως τρία από τα παιδιά του, και όχι μόνο ο γιος του, ανέβηκαν στο θρόνο.

Ο Εδουάρδος ο VI (1537-1553) στέφτηκε βασιλιάς το 1547 προτού καν συμπληρώσει τα δέκα του χρόνια και πέθανε 6 χρόνια αργότερα. Τον διαδέχτηκε η αδερφή του (από άλλη μητέρα), η Mary I (1516-1558, στον θρόνο 1553-1558). Εκείνη την διαδέχτηκε η πιο γνωστή και για την πιο μακροχρόνια βασιλεία της δυναστείας η Ελισάβετ η Πρώτη (1533-1603) η οποία κυβέρνησε από το 1558 έως και το θάνατό της το 1603.

Το επόμενο τμήμα της έκθεσης: «Μεγαλείο», αναφέρεται στην πολυτέλεια των καθημερινών αντικειμένων και της διακόσμησης στα παλάτια της δυναστείας.

Aριστερά: πορτραίτο του βασιλιά Henry VIII (φωτογραφία: © Museo Nacional Thyssen- Bornemisza, Madrid). Δεξιά: πορτραίτο της βασίλισσας Elizabeth I (φωτογραφία: Archive of the National Gallery of Siena (Pinacoteca Nazionale di Siena).

Στο τμήμα με τα πορτραίτα των μοναρχών με το τίτλο: «Δημόσια και ιδιωτικά πρόσωπα» η προσοχή στρέφεται στην προσπάθεια της δημιουργίας της δημόσιας εικόνας των μοναρχών, όχι μόνο με πίνακες αλλά και κάθε είδους απεικονίσεις τους σε μικρότερα αντικείμενα. Εδώ κυριαρχεί η μορφή του σημαντικότερου ίσως, τουλάχιστον από την σημερινή σκοπιά, ζωγράφου της αυλής των Tudors, του Hans Holbein του Νεότερου.

Εκτός από τα πορτραίτα εντυπωσιακές και οι πολυτελείς πανοπλίες, μέρος και αυτές της δημόσιας εικόνας, του Ερρίκου, δανεισμένες από έναν όροφο πιο κάτω, τμήμα της εντυπωσιακής συλλογής πανοπλιών του μουσείου.

Ένα εντυπωσιακό πορτραίτο του πρεσβευτή του Μαρόκου στο Λονδίνο Abd al-Wahid bin Mas’ood bin Mohammad ‘Annouri, αφού οι συμμαχίες όταν πρόκειται για τον κοινό εχθρό, δεν γνωρίζουν θρησκευτικές διαφορές, από αποτελεί (από άγνωστο Άγγλο καλλιτέχνη το 1600), το πρώτο πορτραίτο μουσουλμάνου στην Αγγλία. Σε μία άλλη απεικόνιση η εχθρική (και καθολική) Ισπανία απεικονίζεται με το μελανότερο τρόπο.

Ο Θρίαμβος του Ηρακλή. Έργο του Raffaello Sanzio ή Santi (φωτογραφία: Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2022).

Το προτελευταίο τμήμα της έκθεσης με τον τίτλο: «Γλώσσες της διακόσμησης» η μείξη των στοιχείων, μεταξύ άλλων του κλασσικού, του νέο-μεσαιωνικού, του νατουραλιστικού, που συνθέτουν την τέχνη της αναγεννησιακής Αγγλίας.

Η ευρωπαϊκή τέχνη, και αυτό είναι εμφανές εκτός από το έκθεση σε ένα πολύ μεγάλου μέρος του συνόλου των εκθεμάτων του Μητροπολιτικού Μουσείου, έχει αναφορές στην ελληνική αρχαιότητα (μια από τις «γλώσσες» του τίτλου). Αυτή δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ούτε από την τέχνη της εποχής των Tudors. Πολλά από τα εκθέματα έχουν τέτοιες αναφορές, το πιο εντυπωσιακό ίσως το χαλί: Ο Θρίαμβος του Ηρακλή», από το 1540 (κατά προσέγγιση) το οποίο μάλιστα αποδίδεται στον Ραφαήλ! Ένα άλλο χαλί τοίχου απεικονίζει τον Τρωικό πόλεμο.

Αφιερωμένο στην Ελισάβετ το τελευταίο τμήμα της έκθεσης με τον τίτλο: «Αλληγορίες και Εικόνες», με τα μεγάλα εντυπωσιακά πορτραίτα της Ελισάβετ να δεσπόζουν. Αυτά δημιουργήθηκαν υπό την αυστηρή επίβλεψη της ιδίας και τα στυλιζαρισμένα χαρακτηριστικά τους είναι επιλεγμένα για τονίζουν προς τα έξω την εικόνα που η ίδια ήθελε να προβάλει για τον εαυτό της, τη χώρα και βέβαια τη δυναστεία και το θεσμό της βασιλείας. Ένα από αυτά το ότι έμεινε ανύπαντρη, αποτέλεσε την Virgin Queen (Παρθένα Βασίλισσα).

Αριστερά: η πανοπλία του βασιλιά Henry VIII (φωτογραφία:  The Metropolitan Museum of Art, New York, Harris Brisbane Dick Fund, 1932). Δεξιά: έργο του Hans Holbein (φωτογραφία: © The Trustees of the British Museum).

Αυστηρά στυλιζαρισμένα και πολύ συγκρατημένα τα όποια συναισθήματα απεικονίζονται. Είναι τόσο χαρακτηριστική η τεχνοτροπία που κανείς εύκολα θα μπορούσε να υποπέσει στο λάθος ότι το μεγάλο πορτραίτο μιας άγνωστης γυναίκας της εποχής ανήκει και αυτό στην Ελισάβετ. Καθώς βαδίζουμε προς την έξοδο ένα πορτραίτο από την επόμενη δυναστεία μας δείχνει την «έξοδο» από την εποχή των Tudors και μαζί με την αλλαγή της δυναστείας μας υποδεικνύει και την στιλιστική αλλαγή στην τέχνη που τη συνόδευσε.

Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή στη Νέα Υόρκη ως τις 8 Ιανουαρίου του νέου έτους και έπειτα θα μετακομίσει αρχικά στο Cleveland και αργότερα στο San Francisco, αφού δύο σημαντικοί θεσμοί αυτών των πόλεων το «The Cleveland Museum of Art» και το Fine Arts Museums of San Francisco αντίστοιχα, συμμετείχαν στη διοργάνωση της έκθεσης.

//Οι φωτογραφίες της  Anna-Marie Kellen από το χώρο της έκθεσης, και αυτές των εκθεμάτων είναι μια ευγενική προσφορά του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης.

Διαβάστε ακόμα: «Αντικείμενα του πόθου». Μια ολότελα τρελή και παλαβή έκθεση.

TAGS :
Βασίλισσα Ελισάβετ

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook