Όλα είναι χρώμα

Ο ζωγράφος Τάσος Παυλόπουλος γράφει, και μάλιστα γράφει πολύ καλά. «Η Τέχνη είναι το πιο απλό πράγμα του κόσμου. Κόβεις το αυτί σου και ξεμπερδεύεις», αποφαίνεται ο καλλιτέχνης!

Ζωγραφίζοντας Μόνοι Κάτω Από Το Ηφαίστειο

Εγώ ζωγράφος ξεκίνησα να γίνω, αλλά μπερδεύτηκα στην πορεία, από το καβαλέτο πέσαμε στα κόμικς, ύστερα στους διαλόγους για τα κόμικς, κι ύστερα έμειναν σκέτοι οι διάλογοι, και το έριξα στο γράψιμο.

Τέλος πάντων, με εικόνες ή νότες ή λέξεις, το θέμα είναι να δουλεύουμε, κατά το δυνατόν χωρίς διαλείμματα. Όπως ο Μπέικον: «Δεν χρειάζομαι διαλείμματα· στην πραγματικότητα κανείς δεν χρειάζεται διαλείμματα. Το διάλειμμα είναι μια ιδέα. Ούτως ή άλλως σιχαίνομαι τις διακοπές».

Εξάλλου, άμα το έχεις καημό να κρατήσεις ζωντανή τη συνέχεια, είναι μάλλον αδιανόητο να μην δουλεύεις συνεχώς, και είναι αδιανόητο να μην κοιτάζεις γύρω σου με μια λαίμαργη αμφιβολία, με την αδηφαγία ενός ματιού που διερωτάται και που εμμένει, ακόμα και στον αιώνα της α-ορατότητας, να εντοπίζει τα θαύματα.

Χρειάζεται να μείνουμε ανήσυχοι, αδιαλείπτως, τώρα που πάνε να μας κρύψουν την πιο όμορφη θέα.

Σημειώνει ο Ντανιέλ Αράς: «Τώρα πια, δεν περνάμε από την αξία της λατρείας του μη ορατού έργου στην αξία της έκθεσης, περνάμε από την αξία της έκθεσης στην αξία του μη ορατού, που είναι η λατρεία της ίδιας της έκθεσης και, κατά βάθος, της κουλτούρας. Δεν πηγαίνουμε πια να αποτίσουμε φόρο τιμής στη ζωγραφική, την οποία πλέον δεν βλέπουμε […] αλλά περισσότερο να αποτίσουμε φόρο τιμής στη σκηνοθεσία της κουλτούρας».

Δεν με απασχολεί η κουλτούρα, αλλά η ζωή ως ύψιστη μορφή τέχνης. Με απασχολεί το πάντρεμα, η ένωση, η συναίρεση. Ο Ενεστώτας. Γι’ αυτό αγαπώ τον Σεζάν.

«Η φύση και η τέχνη δεν είναι διαφορετικές;» Και ο Σεζάν απαντά: «Θα ήθελα να τις συνενώσω. Η τέχνη είναι μια προσωπική σύλληψη. Τοποθετώ αυτήν τη σύλληψη μέσα στην αίσθηση και ζητώ από τη διάνοια να την οργανώσει σε έργο».

Κάθε φορά που τον σκέφτομαι, μου έρχεται να πάρω τα σημειωματάρια και να πάω να σταθώ μπροστά στο Λυκαβηττό, περιγράφοντας τη μεταμόρφωση της πέτρας απ’ το πρωί ως το καταμεσήμερο. Κι έτσι θα περιμένω, επικαλούμενος την ανατίναξη της προοπτικής, και την ανάδυση της αγιογραφίας που συνάζει τα σύμπαντα, και μας τα προσφέρει ως Πρόσωπο.

«Οι σπουδαίοι μας κριτικοί τα λένε ανάποδα. Κι ενώ τους πιάνει σεληνιασμός για τον Θεοτοκόπουλο, δεν χωνεύουνε τους Βυζαντινούς απ’ τους οποίους βγήκε. Λένε επαναστάτη τον Greco, ενώ ήτανε συντηρητικός. Συγχίζουνε τον εξυπνάκια με τον γνήσιο, τη γερή ιδιοσυγκρασία με τον σαχλονεωτεριστή: Ο Θεοτοκόπουλος ήτανε ένας απ’ τους άσημους, όπως τους λένε, που φτιάνουνε την παράδοση».

Είναι εύκολο να σνομπάρεις τον Κόντογλου –το δύσκολο είναι να τον ακούσεις και να του μιλήσεις, αυτό θέλει κότσια. Φοβάμαι, όμως, ότι οι αγχωμένοι της πρωτοτυπίας, θα ξεμπέρδευαν μαζί του, μ’ εκείνο το αιώνιο «δεν ξέρεις τι λες».

«Εγώ, σε μια παρόμοια περίπτωση, δε θ’ άντεχα άλλο χωρίς να κάνω έγκλημα, να μου λένε: “Κύριε Αρτό, δεν ξέρετε τι λέτε”, όπως μου συνέβη τόσο συχνά. Ο Βαν Γκογκ άκουσε να του το λένε. Και απ’ αυτό, έσφιξε στο λαιμό του τον αιμάτινο κόμπο που τον σκότωσε”».

Δεν βαριέσαι. Μετά γίνεται μια έκθεση με έργα του, και τότε γυμνώνονται οι μικρές ψυχές αυτών «που παρελαύνουν τώρα μπροστά από τον Βαν Γκογκ, του οποίου την εποχή που ζούσε, αυτοί ή οι πατέρες τους και οι μητέρες τους, στρίψανε καλά το λαρύγγι. Αλλά ένα απ’ αυτά τα βράδια για τα οποία μιλώ, δεν έπεσε μια τεράστια άσπρη πέτρα στη γωνία της λεωφόρου Μαντλέν και της οδού Ματουρέν, σαν να βγήκε από μια πρόσφατη έκρηξη του ηφαιστείου Ποποκατεπέτλ;»

//David Sylvester, Η Ωμότητα Των Πραγμάτων. Συζητήσεις Με Τον Francis Bacon, μτφρ. Σπύρος Παντελάκης, Άγρα / Daniel Arrasse, Ιστορίες Ζωγραφικής, μτφρ. Μαρία Μάνδακα, Εστία / Maurice Merleau-Ponty, Η Αμφιβολία Του Σεζάν. Το Μάτι Και Το Πνεύμα, μτφρ. Αλέκα Μουρίκη, Νεφέλη / Φώτης Κόντογλου, Για Να Πάρουμε Μια Ιδέα Περί Ζωγραφικής, Αρμός / Antonin Artaud, Βαν Γκογκ, Ο Αυτόχειρας Της Κοινωνίας, μτφρ. Δέσποινα Ψάλλη, Αιγόκερως.

KM

* * *

Προσοχή, Χρώματα!

Ο ζωγράφος Ντέργουατ, μες στις απάτες του Τομ Ρίπλεϋ, να τον υποδύεται ο μέγας Νίκολας Ρέι στον θρυλικό Αμερικανό Φίλο του Βιμ Βέντερς. Τον έχει πλάσει με τη φαντασία της και μας τον έχει δωρίσει η Πατρίσια Χάισμιθ. Οι απάτες σχετικά με πίνακες του Ντέργουατ και η εμπλοκή του Ρίπλεϋ με την Γκαλερί Μπακμάστερ του Λονδίνου φτάνουν μέχρι την Ελλάδα, την Αθήνα και την Ικαρία στα χρόνια της δικτατορίας. «Ήταν πέντε το πρωί όταν έφτασαν στον Πειραιά. Ο καπετάν Αντωνίου ήταν ζαλισμένος από τη χαρά του, τα χρήματα, την κούραση ή το ούζο», διαβάζουμε στη σ. 264 του μυθιστορήματος Ο Ρίπλεϋ κάτω απ’ το χώμα.

Η ζωγράφος Λουίζ Χατζηλουκά, που μας φέρνει στο νου τον Γιώργο Χατζημιχάλη και τον Στέλιο Παπαλουκά, μες στους λαβυρίνθους του μυθιστορήματος Απαραίτητο Φως της Ντορίνας Παπαλιού, όπου οι γνώσεις της ζωγραφικής, η σύγχρονη ελληνική ιστορία, το μυστήριο και οι απώλειες, προπάντων όμως οι διαλεκτικές ίνες που ελίσσονται από το μέλλον στο παρελθόν κι από κει στο παρόν, συνθέτουν ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα. Η ζωγράφος Λουίζ Χατζηλουκά, που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς με την κατηγορία της κατασκοπίας τον Μάιο του 1944, νεότατη, και που σύμφωνα με την επιμελήτρια και ιστορικό τέχνης Μαριλίζα Σουρέλη (τα ονόματα που επινοεί η Παπαλιού είναι λαμπρά, θα συναντήσετε κι έναν Σπηλιόπουλο) άλλο δεν έκανε από το να παλεύει για μιαν ισορροπία ανάμεσα στο χρώμα και στο φως, «Εκεί με βρίσκει η ματιά της. Κι όλα αυτά μέσα σε μια δεκαετία, με περίπου τριακόσια έργα που μας είναι γνωστά. Αυτό όμως που πετυχαίνει στα έργα της πάνω απ’ όλα, θα έλεγα πως είναι ο επαναστοχασμός της πραγματικότητας».

Ο ζωγράφος Αμεντέο Μοντιλιάνι, που τον λάτρεψε η Ζαν Εμπιτέρν στα δεκαεννιά της, το 1917, για να τον χάσει και να χαθεί και ίδια μόλις τρία χρόνια αργότερα, μέσα από το ημερολόγιό της όπως το φαντάστηκε η συγγραφέας Φρανς Υζέρ. «Πήρα ένα μολύβι και, σαν εσένα, άρχισα κι εγώ να σχεδιάζω: ήθελα να κατακτήσω ως και την ανάσα σου».

Ο ζωγράφος Giorgione και το έργο του Οι Τρεις Φιλόσοφοι στο πόνημα του Francis Haskel, Η δύσκολη γέννηση του βιβλίου τέχνης όπου παρακολουθούμε, σαν να διαβάζουμε συναρπαστικό μυθιστόρημα την περιπέτεια που οδήγησε στην έκδοση του πρώτου βιβλίου τέχνης. Θα δούμε εδώ και πώς κάποιες κρίσιμες κινήσεις ή χειρονομίες αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο δεξιωνόμαστε τα έργα τέχνης αλλά και τη γεωγραφία των δυνάμεων που καθορίζουν την ιστορία της τέχνης. «Στην πραγματικότητα, το γεγονός ότι η Ρώμη ως το βασικό εκδοτικό κέντρο των βιβλίων τέχνης αντικαταστάθηκε από το Παρίσι, οφείλεται στην ξαφνική και καινοφανή σημασία που απέκτησε το τελευταίο, στα 1720, ως κέντρο της μεγάλης ιταλικής τέχνης», διαβάζουμε στη σ. 37.

Ο ζωγράφος Τάσος Παυλόπουλος γράφει, και μάλιστα γράφει πολύ καλά. «Η Τέχνη είναι το πιο απλό πράγμα του κόσμου. Κόβεις το αυτί σου και ξεμπερδεύεις», αποφαίνεται ο καλλιτέχνης!

//Patricia Highsmith, Ο Ρίπλεϋ κάτω απ’ το χώμα, μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα / Φρανς Υζέρ, Το κορίτσι με το πορτοκαλένιο χείλι, μτφρ. Γεωργία Ζακοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο / Francis Haskel, Η δύσκολη γέννηση του βιβλίου τέχνης, μτφρ. Παναγιώτης Ιωάννου, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης / Τάσος Παυλόπουλος, Happy Days, Εκδόσεις Τέχνης Οίστρος.

ΓΙΜ

TAGS :
χρώμα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook