Φως, κάρβουνα και ποίηση

Η νέα έκθεση του Lee Bae ονομάζεται «Plus de lumière» -που σημαίνει «Περισσότερο φως»- έστω κι αν όλα του τα έργα είναι αποκλειστικά ασπρόμαυρα. (Όλες οι φωτογραφίες είναι της gallery Perrotin)

Είναι παράδοξο να βαφτίζεις μια έκθεση Plus de lumière (Περισσότερο φως) από τη στιγμή που όλα της τα έργα είναι αποκλειστικά ασπρόμαυρα. Μαύρα κυρίως, αφού το υλικό που δουλεύει ο Lee Bae ήταν ανέκαθεν το κάρβουνο. Ωστόσο, τίποτα δεν είναι λιγότερο σκοτεινό από αυτό το μαύρο, καθώς το διαπερνούν ορυκτές εκλάμψεις ανθρακί, γκρίζες, μπλε, πράσινες, βαθυκόκκινες.

Ο 62χρονος Νοτιοκορεάτης καλλιτέχνης, ο οποίος ζει κατά βάση στο Παρίσι από το 1986, συνδυάζει κομμάτια λιθάνθρακα, τα πατινάρει και τα κάνει να λαμποκοπάνε, να δονούνται, να αποκτούν βάθος, σαν ένα μωσαϊκό. Στους πίνακές του, χρησιμοποιεί παχιές στρώσεις ξυλάνθρακα, καλύπτοντας την εξαίσια καλλιγραφία του μ’ ένα ακρυλικό μέσο που παραγγέλνει στην Ελβετία, είδος κρεμώδους και σατινέ ρητίνης.

Τοποθετημένα πάνω στο γρασίδι, ανάμεσα στα πεύκα του Ιδρύματος Maeght, στο Saint-Paul-de-Vence, τα γλυπτά του σε κάνουν να αναρωτιέσαι: τι γυρεύουν εδώ αυτά τα φρύγανα από απολιθωμένους κορμούς, δεματιασμένους μέσα σ’ ένα δίχτυ από σχοινιά, μαύρα κι αυτά; Κι αυτές οι τεράστιες εγκαταστάσεις από καμμένα ξύλα δεν θυμίζουν μια σχεδία, εδώ στην Côte d’Azur, δυο βήματα από τη Μεσόγειο; Κι όμως, περνώντας από αίθουσα σε αίθουσα, σε καταλαμβάνει πότε η έκπληξη πότε ο θαυμασμός.

Για τα γλυπτά του, ο Lee Bae έψηνε επί δυο βδομάδες σε έναν ειδικό φούρνο σε σχήμα ιγκλού πεύκα απ’ το χωριό του, τα οποία μετά άφηνε να στεγνώσουν για δεκαπέντε μέρες στον καθαρό αέρα, προτού αρχίσει να τα δουλεύει.

Ο Lee Bae με φυσική απλότητα αφηγείται: «Ήρθα να ζήσω στο Παρίσι στα 30 μου. Όπως και πολλοί άλλοι νέοι καλλιτέχνες, ήθελα να βουτήξω στη δημιουργική του ατμόσφαιρα. Μια μέρα, πήγα στο σουπερμάρκετ να αγοράσω κάρβουνο για ένα μπάρμπεκιου. Κρατώντας στο χέρι μου ένα κομμάτι, μου δημιουργήθηκε η επιθυμία να σχεδιάσω μ’ αυτό». Έτσι άρχισαν όλα και το ανέκδοτο είναι αληθινό.

Ο Lee Bae συνειδητοποιεί τότε ότι τα θεμέλια της κουλτούρας του, το κάρβουνο βρίσκεται παντού: είναι η βάση της σινικής μελάνης, ζωτικής σημασίας για την Άπω Ανατολή. Κατά τη διάρκεια της ζύμωσης της σόγιας, βάζουν κάρβουνο μέσα στο δοχείο, ώστε να αντιμετωπίσουν τις βλαβερές συνέπειες της διαδικασίας. «Εκεί όπου γεννήθηκα, στο Cheong-Do, εγκαθιστούμε ένα στρώμα κάρβουνου στα θεμέλια του σπιτιού, ώστε να κρατήσουμε μακριά την υγρασία, τα έντομα και τις παραφυάδες του μπαμπού. Επισημαίνουμε τα γεννητούρια βάζοντας κομμάτια κάρβουνου στην πόρτα. Και στα 500 μ. απ’ το σπίτι μου, φτιάχνουμε κάθε χρονιά μια μεγάλη πυραμίδα από πεύκα στην οποία βάζουμε φωτιά για να γιορτάσουμε τη νέα χρονιά της Σελήνης. Είναι αυτό που λέμε “Παράδοση του Οίκου του Καμένου Φεγγαριού”, τον Ιανουάριο».

Μπορείς να πεις ότι ο καλλιτέχνης αυτός εγγράφεται στο κορεατικό καλλιτεχνικό κίνημα Dansaekhwa, το οποίο χαρακτηρίζεται από μια έντονη επιθυμία επιστροφής στη φύση, χάρη σε ορυκτά υλικά και μονοχρωματισμούς. Ακολουθώντας τον Lee Ufan και το μινιμαλισμό του, γοητεύεσαι από την καθαρότητα των έργων του, αφού μετατρέπει ένα προϊόν καύσης σε κάτι συναρπαστικό, δομημένο και ιδίως ποιητικό. Γιατί ο μινιμαλισμός του στη σύνθεση, μια απωανατολίτικη arte povera, καταφέρνει να εκπέμψει καθαρή ενέργεια σε έργα που ξεπερνούν τα δυο μέτρα και σε υπνωτίζουν.

«Μια μέρα, πήγα στο σουπερμάρκετ να αγοράσω κάρβουνο για ένα μπάρμπεκιου. Κρατώντας στο χέρι μου ένα κομμάτι, μου δημιουργήθηκε η επιθυμία να σχεδιάσω μ’ αυτό».

Το μαύρο χρώμα που χρησιμοποιεί έχει περιέργως βαθιά συγγένεια με τον Pierre Soulages και έρχεται σε κραυγαλέα αντίθεση με το λευκό του χαρτιού ή του καμβά. Δύο χρώματα διαμετρικά αντίθετα που όμως ο Lee Bae κατορθώνει να οργανώσει σε μια αρμονία που ταράζει. Όλα τα έργα του καλλιτέχνη αλληλεπιδρούν με το φως, με το μαύρο και το άσπρο, το κενό και το γεμάτο, την ισχύ και την ομορφιά του εύθραυστου. Το yin και το yang.

Τοποθετημένα πάνω στο γρασίδι τα γλυπτά του σε κάνουν να αναρωτιέσαι: τι γυρεύουν εδώ αυτά τα φρύγανα από απολιθωμένους κορμούς, δεματιασμένους μέσα σ’ ένα δίχτυ από σχοινιά, μαύρα κι αυτά;

Για τα γλυπτά του, ο Lee Bae έψηνε επί δυο βδομάδες σε έναν ειδικό φούρνο σε σχήμα ιγκλού πεύκα απ’ το χωριό του, τα οποία μετά άφηνε να στεγνώσουν για δεκαπέντε μέρες στον καθαρό αέρα, προτού αρχίσει να τα δουλεύει και μετά να τα βάλει ανάμεσα στα μυρωδάτα κωνοφόρα της Προβηγκίας. «Μ’ αρέσει πολύ ο συμβολισμός αυτών των καμένων δέντρων που ταξίδεψαν για να έρθουν να εγκατασταθούν στο Νότο της Γαλλίας. Είναι σαν μια συνάντηση».

Μπορεί όλα αυτά να σας ακούγονται υπερβολικά, όμως τα έργα του είναι μαεστρικές απεικονίσεις της εποχής μας. Τα δέντρα που κάηκαν από ανθρώπινο χέρι. Απολιθωμένοι δεματιασμένοι κορμοί που φέρνουν στο νου αποσκευές μεταναστών μάς κάνουν να καταλαβαίνουμε τι παίζεται σήμερα μ’ έναν τρόπο εξόχως ποιητικό.

//Lee Bae “Plus de lumière”. Ως τις 17 Ιουνίου 2018. Fondation Maeght, 623, chemin des Gardettes, 06570 Saint Paul de Vence. fondation-maeght.com

Διαβάστε ακόμα: Isao Takahata, ο διακριτικός γίγαντας των ιαπωνικών κινουμένων σχεδίων

TAGS :
Lee Bae Plus de lumière τέχνη

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook