Πώς να καρφώσεις τους όρχεις σου στην Κόκκινη Πλατεία: Η επικίνδυνη τέχνη του Πιοτρ Παβλένσκι

Για τις ανάγκες μιας performance δεν δίστασε να ράψει το στόμα του (1843magazine/Εconomist).

Kάποιοι θυμούνται το Cut Piece, τη θρυλική περφόρμανς της Γιόκο Όνο το 1964. Καθισμένη στη σκηνή φορώντας το καλύτερο ταγιέρ της, είχε εναποθέσει μπροστά της ένα ψαλίδι. Το κοινό καλούνταν νά ‘ρθει να κόψει ένα κομματάκι από τα ρούχα της και, άμα ήθελε, να το πάρει μαζί του.

Ένας από τους στόχους της δράσης ήταν να καταγραφεί η συμπεριφορά των παρευρισκομένων όταν τους δίνεται μια εντολή. Μαζί ήταν ένα σχόλιο πάνω στη σημειολογία του δώρου, του τρωτού, το σεξισμό. Η δράση κορυφωνόταν όταν η ηγέρια της «συμμετοχικής τέχνης» κατέληγε ολόγυμνη.

Στην Αυστρία, τέσσερα χρόνια αργότερα, η φεμινίστρια Valie EXPORT, στο Tapp und Tastkino Biograph, ζήταγε από τους περαστικούς να αγγίξουν το στήθος της, περνώντας το χέρι τους μέσα από ένα χαρτόκουτο υπό μορφήν τηλεόρασης. Ενώ στο Aktionshose: Genitalpanik, εμφανιζόταν σε μια κινηματογραφική αίθουσα που πρόβαλε πορνογραφικές ταινίες με παντελόνι κομμένο στο καβάλο, γυμνώνοντας τα γεννητικά της όργανα.

Η Marina Abramović χρησιμοποιεί το σώμα της ως μοναδικό μέσο έκφρασης. Οι δημιουργίες της αρθρώνονται γύρω από συναισθήματα τραυματικά, όπως η έλλειψη ή ο πόνος. Εξερευνά τα όρια, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Φθάνει μέχρι του σημείου να αυτοτραυματιστεί εκούσια.

Το concept της περφόρμανς της Rhythm 0 του 1974 ήταν παρόμοιο μ’ αυτό της Γιόκο Όνο. Αποκάλυπτε τι είναι ικανοί να κάνουν οι άνθρωποι σε ασυνήθιστες συνθήκες, σκιαγραφώντας έτσι μια συγκεκριμένη διαδικασία όπου το πρόσωπο μετατρέπεται σε αντικείμενο.

Η Αμπράμοβιτς καθόταν δίπλα σ’ ένα τραπέζι όπου ήταν αραδιασμένα 72 αντικείμενα στη διάθεση του κοινού. Ήταν κατανεμημένα σε δυο κατηγορίες: από τη μία άρωμα, σταφύλι, ψωμί, φτερό…, από την άλλη αναμμένο κερί, ζωνάρι, αλυσίδα, μαστίγιο, ψαλίδι, ακόμα και γεμάτο πιστόλι. Επί έξι ώρες, παρέμενε ακίνητη και απολύτως διαθέσιμη στις ορέξεις των επισκεπτών.

Στην αρχή, το κοινό ήταν αμήχανο και ειρηνικό. Γρήγορα, όμως, πολλοί εξελίσσονταν σε σαδιστές: της έσκιζαν τα ρούχα, έχωναν αγκάθια στην κοιλιά της, κάποιος της έβαλε το πιστόλι στον κρόταφο και κάποιος άλλος τον απέτρεψε. Όταν ο χρόνος έληξε, κατευθύνθηκε προς το κοινό. Οι πάντες το έβαλαν στα πόδια, αποφεύγοντας μια πραγματική σύγκρουση.

Σειρά έχει ο Ρώσος Pyotr Pavlensky, ο οποίος εδώ και χρόνια επιδίδεται σε περφόρμανς όπου υποβάλλει τον εαυτό του σε όλο και πιο επώδυνα μαρτύρια. Σε μια από τις πλέον θεαματικές του δράσεις δρόμου το 2013, με τίτλο Fixation, καρφώνει τους όρχεις του μπροστά στο μαυσωλείο του Λένιν, στην Κόκκινη Πλατεία, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το αστυνομικό καθεστώς που έχει επιβάλει ο Πούτιν. «Μια μεταφορά της απάθειας, της αδιαφορίας και του πολιτικού φαταλισμού της σύγχρονης κοινωνίας, συνηθισμένης να καρφώνεται μπροστά στην τηλεόραση», θα πει μετά.

Φυλακισμένος μέσα σε μια σπείρα από συρματόπλεγμα (artslant.com).

Στις 16 Οκτωβρίου 2017, παρουσιάζει το έργο του Éclairage στο γαλλικό κοινό: βάζει φωτιά στην είσοδο της Τράπεζας της Γαλλίας, προτού συλληφθεί απ’ την αστυνομία. Μια εικονοκλαστική και πολύ κυβιστική ανάγνωση της μοντέρνας τυραννίας. Σε μια άλλη το 2012, ράβει το στόμα του κατά τη διάρκεια της δίκης του συγκροτήματος των Pussy Riot, για να καταγγείλει την απουσία ελευθερίας έκφρασης. Οι τρεις τραγουδίστριες είχαν απευθύνει μία «πανκ» προσευχή στον καθεδρικό του Ιησού Σωτήρα στη Μόσχα να απομακρυνθεί ο Πούτιν.

Ο Pavlensky, ο οποίος γεννήθηκε το 1984, ευαγγελίζεται μια πολιτική τέχνη. Ένα χρόνο αργότερα, τυλίγεται γυμνός σε συρματόπλεγμα για ζώα μπροστά στο Κοινοβούλιο της Αγίας Πετρούπολης, ώστε να διαδηλώσει την αντίθεσή του στο κατασταλτικό νομικό σύστημα που ποινικοποιούσε την ομοφυλοφιλία. Τον Οκτώβριο του 2014, σκαρφαλώνει γυμνός έναν τοίχο της περιμέτρου του κέντρου Serbsky και κόβει ένα κομμάτι του δεξιού του αφτιού, για να προβάλει την ένστασή του απέναντι σ’ αυτό που αποκαλεί «πολιτική χειραγώγηση μέσω των ψυχιατρικών κλινικών».

Η ρωσική αστυνομία, φυσικά, δεν τον αφήνει σε ησυχία (avaxnews.com).

Το 2015, είχε και τότε βάλει φωτιά στις πόρτες των κεντρικών της FSB (της πρώην KGB), κατηγορώντας τη για κατατρομοκράτηση των πολιτών. To 2016, ο «πατριάρχης των Ρώσων αντιφρονούντων» τιμάται από το Ίδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με το βραβείο Václav-Havel, για «δημιουργική διαφωνία» και αφού πρώτα έχει κάνει επτά μήνες φυλακή. Το 2017, τον μηνύουν για απόπειρα βιασμού μιας ηθοποιού. Ζητά άσυλο στη Γαλλία, δηλώνοντας ότι η όλη ιστορία έχει στηθεί από τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας του. Θα τον συνοδέψουν η σύντροφός του Oksana Chaliguina και οι δυο τους κόρες.

Είτε ιντριγκαδόρικες είτε ενοχλητικές είτε ακραία βίαιες, οι περφόρμανς συνεχίζουν να βάζουν κρίσιμα ερωτήματα για τις σχέσεις του ατόμου με το σώμα του και το σώμα του Άλλου. Μας φέρνουν αντιμέτωπους με τα ίδια μας τα όρια, ανασκολοπίζοντας τα a priori μας και αναθεωρώντας τα δέσμια του κόσμου μας. Τα ψυχαναλυτικά, άλλη ώρα.

Αυτό που προέχει τώρα που οι Σοφιστές έχουν πάρει την εξουσία είναι οι Ποιητές να ξαναβάλουν τη φιλοσοφία στις ράγες, έτοιμοι να επέμβουν όταν αποδειχτεί ανεπαρκής. Και ο ακτιβιστής Pyotr Pavlensky είναι ένας τέτοιος ποιητής. Επικοινωνεί με τη ζωγραφική του Καραβάτζιο. Χρησιμοποιεί το σώμα του για να παράξει μια σειρά γεγονότων που ξεκλειδώνουν τις αλληλουχίες που παρατηρεί. Το περιγράφει ο συνοδοιπόρος του Oleg Kulik: «Είναι σαν βότσαλο πεταγμένο στη λίμνη. Έχει ήδη βυθιστεί, αλλά οι κυματισμοί που απλώνονται στην επιφάνεια είναι ακόμα ορατοί».

Διαβάστε ακόμα: 100 χρόνια Bauhaus – Μια παγκόσμια γιορτή με δράσεις και σε Αθήνα – Χανιά.

TAGS :
καλλιτέχνης μόσχα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook