Ο Ρένος Χαραλαμπίδης φωτογραφήθηκε απόκλειστικά για το Andro από τον Μιχαήλ Ανδρουλιδάκη, στο Anãna της Πραξιτέλους.

Ψάχνω τη λέξη και δεν ξέρω αν είναι η σωστή. Τι θα μπορούσε να ταιριάζει στον Ρένο Χαραλαμπίδη; Εκκεντρικός; Ναι, αλλά όχι σε σημείο να γίνεται καρτούν. Ξέρει τα όριά του. Προβοκάτορας; Ο ίδιος επιμένει πως δεν θέλει να προκαλεί. Μήπως ένα υβρίδιο ασίγαστου παιδιού μέσα στο σώμα ενός ταλαντούχου άντρα; Μάλλον, είναι πιο κοντά σ’ αυτό που συνιστά τον πυρήνα του. Και πάλι δεν μπορείς να είσαι σίγουρος: ο Ρένος Χαραλαμπίδης ξέρει να ξεγλιστράει.

Μιλήσαμε πολύ ώρα, σε σημείο να μην είμαι σίγουρος αν αυτά που καταγράφηκαν για τις ανάγκες της συνέντευξης στο Andro είναι περισσότερα από αυτά που έμειναν εκτός. Γελάσαμε πολύ, διαφωνήσαμε σε αρκετά σημεία, συμφωνήσαμε σε άλλα. Από ένα σημείο και μετά η συζήτηση έχει πινγκ πονγκ. Βάρα ο ένας, βάρα ο άλλος, ακόμη ψάχνουμε το μπαλάκι.

«Δεν είμαι από αυτούς που λένε ότι ζήσαμε μια τραγωδία τα τελευταία χρόνια».

– Eίμαστε ίδια γενιά. Μπορείς να φανταστείς τι έχουμε ζήσει όλα αυτά τα χρόνια;
Πώς μας λένε, άραγε;

– Μάλλον είμαστε σαν την χαμένη γενιά του Φιτζέραλντ.
Ναι, σίγουρα. Είμαστε η γενιά της γέφυρας, καθώς περάσαμε από τον έναν αιώνα στον άλλον. Περάσαμε από τον αναλογικό στον ψηφιακό κόσμο κι από τα κλειστά σύνορα στα ανοιχτά. Είμαστε η γενιά που ενώ έπρεπε στα 40 μας να απογειωθούμε, όπως αρμόζει να συμβαίνει, μας πέτυχαν τόσα χτυπήματα και κυρίως η διπλή πλέον κρίση.

– Σου έλεγαν εσένα οι γονείς σου, εν είδει κατηγορίας, ότι εσύ δεν έχεις ζήσει Κατοχή;
Κοίτα, δεν είμαι από αυτούς που λένε ότι ζήσαμε μια τραγωδία τα τελευταία χρόνια…

«Ο κάθε λαός έχει τη μοίρα που του αντιστοιχεί. Εμείς είχαμε τη μεγάλη ευκαιρία τη δεκαετία του ’80 που χάθηκε».

– Τραγωδία όχι, αλλά σίγουρα μια πολύ δύσκολη συνθήκη.
Στους παππούδες μας ζήτησαν να βάλουν την αρβύλα, σε εμάς ζήτησαν να βάλουμε την παντόφλα.

– Οσο να πεις η αρβύλα είναι πιο αγωνιστικό παπούτσι.
Είναι πιο αγωνιστικό σε life style. Οταν, όμως, βρεθείς στο πεδίο των μαχών και η αρβύλα κοπεί από τη νάρκη που θα πατήσεις, εκεί σταματάει η πλάκα.

«Στους παππούδες μας ζήτησαν να βάλουν την αρβύλα, σε εμάς ζήτησαν να βάλουμε την παντόφλα».

– Μέσα σου έχεις καταλάβει γιατί το ζήσαμε όλο αυτό; Φταίμε; Τα φάγαμε όλοι;
Υπάρχει μια δυσκολία να πιστέψουμε ποιοι είμαστε, αν μιλάμε για τον κυρίαρχο λαό. Είμαστε, λοιπόν, ο κυρίαρχος λαός ή είμαστε θύματα; Είμαστε βολεψάκηδες, άρα όχι κυρίαρχοι; Ο κάθε λαός έχει τη μοίρα που του αντιστοιχεί. Εμείς είχαμε τη μεγάλη ευκαιρία τη δεκαετία του ’80 που χάθηκε.

Μπλαζέ, σινιέ, και με το περιοδικό Nomas του Γιάννη Μπουρνιά αγκαλιά, ο μεσιέ Ρενουάρ.

– Προφανώς αθώος του αίματος δεν είναι κανένας. Ακόμη κι αν δεν έφαγε ή ονειρεύτηκε πως θα έτρωγε.
Δεν θα σχολιάσω το «μαζί τα φάγαμε», αλλά θα πω «γιατί δεν κράτησες κάτι για τη δύσκολη στιγμή». Μου κάνει εντύπωση που πολλοί άνθρωποι δεν είχαν κατά νου να κρατήσουν κάτι στην άκρη.

– Που οι παλαιότερες γενιές το είχαν λόγω των στερήσεων.
Η γενιά μας δεν είχε καμία σχέση με την αποταμίευση. Δεν είχαμε την αίσθηση να βάζουμε λεφτά στην άκρη. Είναι σαν αυτό που συμβαίνει με τα ναρκωτικά. Πώς έμπλεξε κάποιος; Την περίοδο του πειραματισμού έμπλεξε, αλλά ήταν επιλογή του. Μετά, βεβαίως, μπήκε στο λούκι και τελείωσε. Ή όπως βλέπουμε και στον Εξορκιστή, όπου ο παλαιός Εξορκιστής λέει στον καινούργιο: «Μην πιάσεις κουβέντα με τον διάβολο. Αυτά που σου λέει είναι επτά αλήθειες και τρία ψέματα, αλλά δεν ξέρει τι είναι τι. Ο Έλληνας έπιασε κουβέντα με τον διάβολο. Επομένως, ως λαός ακούσαμε επτά αλήθειες και τρία ψέματα.

«Το κέρδος χωρίς κόπο είναι το πιο ανήθικο πράγμα που υπάρχει».

– Όπου «διάβολος» στην περίπτωσή μας ποιος είναι, πιστεύεις;
Διάβολος είναι όπως στα αναβολικά όπου γίνεσαι τούμπανο χωρίς άσκηση. Διάβολος είναι κέρδος χωρίς κόπο, κάτι που είναι το πιο ανήθικο πράγμα που υπάρχει.

– Και όταν κάτι στραβώσει επιλέγεις το ρόλο του θύματος. Κλασική αντίδραση του Έλληνα. Θυματοποιεί τον εαυτό του. Πάντα οι άλλοι φταίνε.
Αν θέλεις να καταστρέψεις έναν νέο πρέπει να τον πείσεις ότι φταίνε πάντα οι άλλοι. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε μια κατάσταση όπου ο πολιτικός ορίζοντας ξεκαθαρίζει. Τελειώσαμε με τις αυταπάτες του ’13 που δεν ξέραμε τι γινόταν.

«Τελειώσαμε με τις αυταπάτες του ’13», λέει ο Ρένος Χαραλαμπίδης στον Διονύση Μαρίνο.

– Οντως, οι ψευδαισθήσεις τελείωσαν.
Ακριβώς, έχουν τελειώσει. Η πρώτη στιγμή ωριμότητας στον άνθρωπο έρχεται όταν παραδεχθεί πως για κάποια πράγματα που μου συνέβησαν φταίω. Είναι η στιγμή που από παιδί γίνεσαι άντρας. Είναι αυτοί οι πολύ χαριτωμένοι στίχοι του Τζίμη Πανούση που διαψεύστηκαν βέβαια «θέλουμε αλλαγή προπονητή/δεν τραβάει η Εθνική» και πήραμε το Euro. Η δεύτερη διάψευσή του ήρθε με τον στίχο «Στης Βουλής τα έδρανα αχ κι εγώ να έκλανα» που τους είχε γράψει ο Γρηγόρης Ψαριανός που έκλασε μέσα στη Βουλή (γέλια). Η τρίτη διάψευση είναι με τον στίχο «δεν μπορώ, δεν μπορώ, δεν μπορώ να την βρω…» όπου μιλάει για μια Ελλάδα όπου όλοι την εκμεταλλεύονται. Κάποιες φορές, όλος αυτός ο προοδευτικός κόσμος του άντεργκραουντ υπέπεσε στα κλασικά λάθη του μέσου Έλληνα. Αυτά δηλαδή που κορόιδευε. Για όλα φταίνε οι άλλοι.

– Κλασικός μανιχαϊσμός: άσπρο-μαύρο.
Ναι, καλό-κακό. Κι ύστερα λες: ωραία, αφού φταίνε οι άλλοι, τότε μην ανακατεύεσαι. Μην ψηφίσεις, άσε να το κάνουν αυτοί που ξέρουν.

«Ο λαϊκισμός ξεκίνησε με την ίδρυση του ελληνικού κράτους όταν οι οπλαρχηγοί επιβλήθηκαν στους πολιτικούς».

– Από τον λαϊκισμό απογαλακτιστήκαμε; Τι πιστεύεις;
Θα πω κάτι τώρα και θα γίνει χαμός! Ο λαϊκισμός ξεκίνησε με την ίδρυση του ελληνικού κράτους όταν οι οπλαρχηγοί επιβλήθηκαν στους πολιτικούς. Οι Φαναριώτες όταν ήρθαν εδώ δεν ήξεραν κανέναν, ενώ οι οπλαρχηγοί είχαν διασυνδέσεις. Ήταν αυτά που έκαναν τα κουμάντα. Όταν επιβλήθηκε η λογική του τσαμπουκά, των οπλαρχηγών, ξεκίνησε ο λαϊκισμός. Να σου θυμίσω πως ο Κολοκοτρώνης ήταν αρχηγός πολιτικού κόμματος. Επίσης λατρεύω τον Μακρυγιάννη, αλλά πιστεύω πως τα κείμενά του είναι μια εξαιρετική έκφραση λαϊκισμού.

– Δώσε ένα παράδειγμα για τον λαϊκισμό του ’21.
Πρόσφατα διάβαζα για το δάνειο που πήραμε το 1821. Δεν μας το έδωσε το αγγλικό κράτος, αλλά μέτοχοι: Άγγλοι πολίτες αγόρασαν μετοχές της ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους. Άντε τώρα να πεις πως αυτό το δάνειο μας το έδωσαν άγγλοι πολίτες που ρίσκαραν λεφτά σε μια πολύ επικίνδυνη μετοχή -που έμοιαζε με χαμένη υπόθεση!

«Η πρώτη στιγμή ωριμότητας στον άνθρωπο έρχεται όταν παραδεχθεί πως για κάποια πράγματα που του συνέβησαν φταίει ο ίδιος».

– Κάτι αντίστοιχο που έλεγαν οι Γερμανοί στις μέρες μας ότι τα δικά μας δάνεια τα πληρώνουν οι φορολογούμενοί τους.
Να θυμούνται, λοιπόν, οι Έλληνες πως το πρώτο δάνειο που τόσο κατηγορήθηκαν οι Άγγλοι, ο Λόρδος Βύρωνας και ο Μαυροκορδάτος ότι το έδωσαν για να επέμβουν στα εσωτερικά της χώρας, μάς το έδωσαν ρομαντικοί άγγλοι πολίτες που πίστεψαν στον ελληνικό αγώνα. Ήταν η πολιτική ευφυΐα του Μαυροκορδάτου που μετέτρεψε την κίνηση σε επίσημη δήλωση ότι η Αγγλία αναγνωρίζει τον ελληνικό αγώνα.

«Είδαμε εκατομμύρια φτωχούς, με κίνδυνο της ζωής μου, να προσπαθούν να φύγουν από τον κομμουνισμό και να πάνε στον καπιταλισμό. Γιατί δεν είδαμε το αντίθετο;»

– Ο λαϊκισμός, βέβαια, είναι χαρακτηριστικό της κάθε εποχής. Δες πώς ο Τραμπ έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ ή πώς την πατάνε οι Βρετανοί με το Brexit. Δεν είμαστε μόνο εμείς.
Λέω πως υπάρχουν και χειρότεροι από εμάς, όπως οι Άγγλοι. Τι να πούμε για τους δυστυχείς Ιταλούς ή τους τσάμπα μάγκες Γερμανούς. Το Βερολίνο δεν έχει ένα καλό αεροδρόμιο. Έγιναν τόσα πολλά σκάνδαλα και τόσα χρόνια δεν μπορεί να λειτουργήσει αυτό που έφτιαξαν. Είναι ένας μύθος η γερμανική οργάνωση, ξέρεις. Ο λαϊκισμός είναι παντού ένα υπέροχο παυσίπονο. Είναι το όπιο του λαού.

– Πρόσκαιρο, βέβαια.
Όπως συμβαίνει με τα παυσίπονα, ο πόνος επανέρχεται χειρότερος. Ξέρεις ποιο είναι το ίδιο επικίνδυνο με τον λαϊκισμό; Ο αντίποδας, ο ελιτισμός.

«Ο λαϊκισμός είναι ένα υπέροχο παυσίπονο. Είναι το όπιο του λαού».

– Αναρωτιέμαι: ασχολήθηκες από μικρός με την πολιτική;
Η πρώτη μου επαφή με την πολιτική είναι στο Πανεπιστήμιο στις Αριστερές Συσπειρώσεις.

– Πλάκα κάνεις τώρα. Αριστερές Συσπειρώσεις;
Βεβαίως, αλλά όχι ΚΝΕ και τέτοια. Είμαστε στο ’89 όπου με τ’ αυτιά μου έχω ακούσει στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου, στο Παιδαγωγικό, από την καθηγήτρια που μας έκανε Λογοτεχνία, ότι ο Σεφέρης δεν ήταν αριστερός επειδή φοβόταν. Γιατί δεν ήταν αριστερός ο Σεφέρης; Γιατί ήταν δειλός άνθρωπος, ήταν η απάντηση. Ζούσαμε σε μια εποχή αποθέωσης της Αριστεράς κι εμένα, ως νέο, με πήρε το ποτάμι. Κατόπιν, αρχίζω να διαβάζω και μέσα του ’90 εμφανίζονται οι Αναθεωρητές. Στο μεταξύ πέφτει ο κομμουνισμός και έχει παραδοθεί το σύμπαν. Τότε είναι που αρχίζουμε να βλέπουμε τους πρώτους μετανάστες από τις πρώην ανατολικές χώρες. Ως εκείνη τη στιγμή είχαμε την εντύπωση πως πίσω από τα κλειστά σύνορα συντελούνταν ένα θαύμα. Όταν όμως φτάνουν τα μαντάτα, τίθεται ένα τρομερό ερώτημα: είδαμε εκατομμύρια φτωχούς, με κίνδυνο της ζωής μου, να προσπαθούν να φύγουν από τον κομμουνισμό και να πάνε στον καπιταλισμό. Γιατί δεν είδαμε το αντίθετο;

«Θα χυνόταν αίμα και στην Ελλάδα αν γινόμασταν κομμουνιστικό κράτος».

– Καλά, μια χαρά φτωχοί υπάρχουν στον καπιταλισμό.
Εγώ λέω: οι φτωχοί του καπιταλισμού γιατί δεν φεύγουν να πάνε στον κομμουνισμό; Θα μπορούσαν να το κάνουν, επιτρεπόταν. Το ανάποδο δεν επιτρεπόταν. Αρχίζουν πλέον μέσα μου τα ερωτηματικά και πέφτει και το Βερολίνο και φυσικά κανείς δεν πηδούσε από το Δυτικό Βερολίνο για να πάει στο Ανατολικό. Στο μεταξύ, γράφτηκαν και κάποια βιβλία που μας τάραξαν όπως το «Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» του Χρόνη Μίσσιου. Ηταν πολύ γενναίος και ειλικρινής ο Μίσσιος. Κάθε νέος αριστερός πρέπει να διαβάσει αυτό το βιβλίο. Τότε ξεκίνησα κι εγώ μια έρευνα σε βάθος. Ερχεται και το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση. Φαντάσου τώρα Σοσιαλιστές στην κυβέρνηση. Στον καλλιτεχνικό χώρο ήταν όλοι αριστεροί…

«Ο πιο διάσημος δεξιός είναι ο Μάρκος Βαμβακάρης».

«Γιατί οι φτωχοί του καπιταλισμού γιατί δεν φεύγουν να πάνε στον κομμουνισμό;»

– Η επικυριαρχία της Αριστεράς στην τέχνη είναι δεδομένη στην Ελλάδα.
Τώρα σταματάει σιγά σιγά.

– Εντάξει, αλλά η Δεξιά τι είχε να αντιπαρατάξει; Μην πούμε για τον Χατζιδάκι που ήταν μια ξεχωριστή περίπτωση.
Ο Χατζιδάκις αυτοπροσδιοριζόταν ως δεξιός.

– Προφανώς, αλλά στην ουσία ήταν πιο αριστερός από πολλούς αριστερούς.
Ο Ξαρχάκος ήταν δεξιός. Ο Ζαμπέτας επίσης. Ο Οδυσσέας Ελύτης, επίσης.

– Καλά, δεν τον λες και τον πιο πολιτικοποιημένο ποιητή.
Εδωσε το όνομα στο κόμμα του Αντώνη Σαμαρά. Γίνεται να είναι λιγότερο πολιτικοποιημένος; Ο Σεφέρης, επίσης. Στον κινηματογράφο ο Κακογιάννης.

«Η Αριστερά φόρτωσε στη Δεξιά το σκυλάδικο».

– Ολοι αυτοί που μου λες είναι σημαντικά ονόματα. Δεν βρέθηκε κάποιος να τους βάλει στη γωνία επειδή δεν ήταν αριστεροί.
Σαφώς, όταν έσκασε η λαίλαπα του ΠΑΣΟΚ ήταν έτοιμοι. Από τότε φόρτωσαν στη δεξιά το σκυλάδικο. Ο πιο διάσημος δεξιός είναι ο Μάρκος Βαμβακάρης. Θυμόμαστε ότι για την Αριστερά το μπουζούκι ήταν όργανο της αστικής τάξης. Δεν μπορούσε να ακούσει ένας αριστερός μπουζούκι. Στην αυτοβιογραφία του, ο Βαμβακάρης λέει πως τον Δεκέμβριο του ’44 έπαιζε στο «Καρέ του Ασσου» στην Ομόνοια και έρχονταν οι κομμουνιστές και του έλεγαν πως θα τον σκοτώσουν αν συνεχίσει να λέει χασικλίδικα. Και λέει ο Βαμβακάρης, ευτυχώς έρχονταν οι Χίτες και μου έλεγαν «Μάρκο, παίζει ό,τι γουστάρεις. Εδώ είμαστε εμείς». Εμείς που ζήσαμε την κυριαρχία της Αριστεράς στην τέχνη, βρεθήκαμε μπροστά σε ένα βραχυκύκλωμα.

«Για την Αριστερά το μπουζούκι ήταν όργανο της αστικής τάξης. Δεν μπορούσε να ακούσει ένας αριστερός μπουζούκι».

– Υπάρχει σήμερα ο διαχωρισμός Δεξιά-Αριστερά για εσένα;
Τον τελευταίο καιρό γίνονται μεγάλες ιδεολογικές μάχες στο Facebook (γελάει). Το να είσαι σήμερα αριστερός καλλιτέχνης σου δίνει ένα πρόσημο για να βρεις ένα κοινό. Είναι ένας εύκολος δρόμος για να ορίσεις ένα κοινό ως μαγιά. Καταρχήν, γιατί το δηλώνεις ότι είσαι αριστερός; Είδες ποτέ κανέναν καλλιτέχνη να φωνάζει «είμαι δεξιός;» (αρχίζει να το τραγουδάει…). Είδες κανέναν να λέει για τον παππού του που τον εκτέλεσε ο Δημοκρατικός Στρατός;

– Σαφώς δεν πρέπει να είναι παράσημο.
Δεν είναι παράσημο για ένα κοινό. Η Δεξιά νίκησε ιδεολογικά και στρατιωτικά και κοινωνικά. Το πιο αστείο με την Αριστερά είναι με το Gay Parade που έχουν φωτογραφίες του Τσε Γκεβάρα. Μόνο που ο Τσε ήταν γνωστός «ομοφυλοφιλοφάγος» (sic). Πλην του Ιράν, το τελευταίο στρατόπεδο συγκέντρωσης ομοφυλόφιλων άνοιξε στην Κούβα σε συνεργασία με την ΚΚ Βουλγαρίας. Πάνω από την πύλη έγραφε «η Επανάσταση θα τους κάνει άντρες» και την κορδέλα την έκοψε ο Τσε. Είναι τρελό, λοιπόν, στο Gay Parade να βλέπεις φωτογραφίες του Τσε. Παρόλα αυτά είναι όλοι ευτυχισμένοι. Βέβαια, ο Τσε ήταν ομορφόπαιδο. Οπότε λες «από τον Τσε, ό,τι θέλει». Τώρα γελάμε, αλλά το αίμα χύθηκε. Και θα χυνόταν αίμα και στην Ελλάδα αν γινόμασταν κομμουνιστικό κράτος.

– Πώς είναι να περνάς από την πολιτικοποίηση στην ενεργό δράση;
Λοιπόν, ωραία ερώτηση. Ονομάζω σήμερα τη συνέντευξη «Η σούμα». Έτυχε να βρεθώ κοντά σε ένα πολιτικό πυρήνα, όπου το 2012 συνειδητοποιώ και δεν έχω αυταπάτες όπως ο Τσίπρας τι μας περίμενε. Για φαντάσου εσύ να ξέρεις μια τρομερή αλήθεια για το άμεσο μέλλον. Βγαίνουμε από την Ευρώπη, τελείωσε. Οι άλλοι έλεγαν για νταούλια και ότι με έναν νόμο θα καταργήσουν το Μνημόνιο. Μέσα από ένα παιχνίδι της μοίρας, εκεί τη στιγμή καλούμαι να μπω στον καβγά. Το ’12 οι καλλιτέχνες είτε σιωπούν είτε πηγαίνουν με τον ΣΥΡΙΖΑ που φαίνεται ότι έρχεται. Είναι ολοφάνερο. Είμαι ο μόνος καλλιτέχνης εκείνη την εποχή που βγαίνω δημόσια, λέω τη θέση μου και αποφασίζω να μπω στην πρώτη γραμμή του πυρός, να μπω στο ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας. Εγινε… Βιετνάμ, Καμπότζη, Εσκί Σεχίρ, Κιουτάχεια, Αφιόν Καραχισάρ.

«Το να είσαι σήμερα αριστερός καλλιτέχνης σου δίνει ένα πρόσημο για να βρεις ένα κοινό».

– Εφαγες bullying εννοείς…
Έφαγα, αλλά έδωσα κιόλας. Αυτοί προσπαθούσαν να με τρομοκρατήσουν κι εγώ έβρισκα το νεύρο και τους χτυπούσα. Τους εξαγρίωσα τόσο πολύ που κατάφερα να τους κάνω ό,τι θέλω. Αν θέλεις να ελέγξεις έναν άνθρωπο, θύμωσέ τον. Έφτασαν σε σημείο να αντιφάσκουν με τον εαυτό τους για τις επιθέσεις που δεχόμουν. Βέβαια, δέχθηκα και ποιοτικές επιθέσεις όπως «τρέλανέ μας, Ρένο, τρέλανέ μας», όπως είχε βάλει τίτλο και το «Ποντίκι». Υπήρξαν πάντως και φωνές που κατάλαβαν γιατί το έκανα. Η χειρότερη επίθεση που δέχθηκα ήταν από τις δεξιές εφημερίδες. Μετά τα κατάλαβα αυτά. Ξαφνικά βρέθηκε ένα πρόσωπο που δεν ήταν δικό τους, στο χώρο που κυριαρχούσαν. Ένα πρόσωπο που δεν ήταν ούτε μ’ αυτούς ούτε με τους άλλους.

– Γι’ αυτό δεν εκλέχθηκες βουλευτής;
Εγώ ήμουν 13ος στη Β’ Αθηνών. Η ΝΔ ποτέ δεν είχε βγάλει κάτω από 15 βουλευτές. Ηταν η μόνη φορά που βγήκαν οι λιγότεροι βουλευτές από το κόμμα.

«Γιατί το δηλώνεις ότι είσαι αριστερός; Είδες ποτέ κανέναν καλλιτέχνη να φωνάζει είμαι δεξιός;».

– Το κόμμα σε στήριξε ή θεώρησε πως ήσουν κάποιος που δεν προερχόταν από τον κομματικό σωλήνα;
Μπήκα για να στηρίξω, όχι να με στηρίξουν. Πήγα ως καταξιωμένος πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης. Δεν χρειαζόμουν βοήθεια στην καριέρα μου. Δεν το πήγαινε η καρδιά μου να μην αντιδράσω. Από την μπίλια του πεπρωμένου έτυχε να είμαι αυτός που ήξερε τι έρχεται. Αυτά που έγιναν με το Δημοψήφισμα, εμείς τα ξέραμε από το ’12 και το ’13. Να βλέπεις τους πανηγυριστές της Αριστεράς και λες «ου γαρ οίδασι τι ποιούσι». Υπήρξαν άνθρωποι που με αντιμετώπισαν ως άνθρωπο χαμηλής νοημοσύνης. Βέβαια, μετά τη συντριβή σιώπησαν.

– Θα το ξανάκανες;
Δεν το μετανιώνω. Πιστεύω πως βοήθησα στο κοινό καλό. Τώρα ειδικά που καταρρίπτεται η Novartis και ο Σαμαράς βγαίνει καθαρός. Θα επέστρεφα στην πολιτική μόνο με τον Σαμαρά.

– Εχετε διατηρήσει σχέσεις;
Ναι, φυσικά.

«Μπήκα στη ΝΔ για να στηρίξω, όχι να με στηρίξουν».

«Πλην του Ιράν, το τελευταίο στρατόπεδο συγκέντρωσης ομοφυλόφιλων άνοιξε στην Κούβα».

– Μου κάνει εντύπωση: πώς «κόλλησες» με τον Σαμαρά; Δείχνεις διαφορετικός άνθρωπος.
Κάνεις λάθος εδώ.

– Ακόμη και μέσα στη ΝΔ υπάρχουν στελέχη που θεωρούν τον Σαμαρά ακραία δεξιό.
Αυτά που θεωρούμε ακραία έχουν σχέση με το μομέντουμ. Το να πάνε στις Καστανιές στρατός και ΜΑΤ είναι κάτι ακραίο, αλλά ήταν και μια ακραία συνθήκη. Γίνεται σε μια ακραία στιγμή όπως το ’12 να μην είσαι ακραίος;

– Οι απόψεις του για πάρα πολλά θέματα δεν έχουν σχέση μ’ αυτές του Μητσοτάκη.
Του Μητσοτάκη τώρα, όμως.

– Μα, αναγκαστικά κρίνεις πάντα το τότε με όρους του σήμερα.
Ελεγαν πως ήταν ακραίο αυτό που έκανε με το τείχος στον Έβρο. Ο Τσίπρας είπε τις προάλλες «ναι» στο τείχος. Τότε ακουγόταν τρομερό. Αν δούμε όλα όσα λέμε ακραία για τον Σαμαρά θα δούμε ότι δεν είναι και τόσο πολλά. Εκτός αν θεωρείς τον πατριωτισμό κάτι ακραίο.

– Αν είναι αυθεντικός όχι. Οπότε θεωρείς ότι και το κόμμα του τον έκρινε αυστηρά;
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχασε τις εκλογές μετά από τη νίκη στην μικρασιατική εκστρατεία. Αυτή είναι η μοίρα των πραγμάτων. Ο Σαμαράς δεν έχει πει την τελευταία του κουβέντα, θα εμφανιστεί ξανά.

«Το τελευταίο διάστημα επιδίδομαι σε σουρεαλιστικές προτάσεις».

– Το πιστεύεις αυτό;
Ναι, ναι σίγουρα. Οπως εξελίσσονται τα πράγματα δεν έχει εξαφανιστεί ποτέ. Θα δεις, όσο θα περνούν τα χρόνια και θα κοιτάζουμε πίσω, πράγματα που τότε ήταν υπερβολικά θα αρχίσουν να μην είναι. Οι πολιτικοί κρίνονται σε βάθος χρόνου. Προσωπικά έχω κατέβει σε διαδηλώσεις κατά του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με το σύνθημα «λιτότητα, ανεργία, τρομοκρατία», το ’92-’93. Ο Μητσοτάκης έλεγε τότε ότι ζούμε με δανεικά, άρα χρειαζόταν λιτότητα. Εγώ ως νεολαίος έπαιζα ξύλο με τους μπάτσους και έλεγα όχι στη λιτότητα. Ναι, αλλά ο Μητσοτάκης είχε δίκιο.

«Ο Σαμαράς δεν έχει εξαφανιστεί ποτέ. Θα επιστρέψει».

– Σαν το νομοσχέδιο Γιαννίτση για το Ασφαλιστικό επί Σημίτη.
Ακριβώς. Μην ξεχνάμε τι έγινε και με τον πεζόδρομο στην Ερμού. Το ξύλο που έπεσε ότι καταστρέφεται η Αθήνα και η αγορά. Υπήρχαν τότε θεωρίες ότι όλες οι επιχειρήσεις θα γίνουν ξενοδοχεία, κάτι τρελά πράγματα. Τα ίδια που ακούμε τώρα με τον Μεγάλο Περίπατο.

– Τι, σου αρέσει; Εσύ έχεις πάθος με την Αθήνα, επομένως θέλω τη γνώμη σου.
Είμαι ο τελευταίος που κινηματογράφησε την Πανεπιστημίου όπως ήταν πριν. Μου αρέσει αυτό που βλέπω. Είμαι ένα πείραμα, μια δοκιμή.

– Δοκιμή, εντάξει, αλλά γιατί πρέπει να δοκιμάζεις κάτι που δεν ξέρεις αν θα πετύχει;
Να δούμε αν λειτουργεί.

– Καλά, θα μπορούσε να γίνει δοκιμή χωρίς τους φοίνικες και τις ζαρντινιέρες.
Εδώ υπάρχει ένα λαθάκι. Παλιοί Ζωγραφιώτες, που είναι και η περιοχή μου, έλεγαν πως υπήρχαν φοίνικες στον κεντρικό δρόμο. Ο φοίνικας κυνηγήθηκε με μανία από τον Όθωνα και τους Βαυαρούς γιατί θεωρούνταν ανατολίτικο δέντρο. Ολος ο Πειραιάς και η παραλία της Αθήνας είχαν φοίνικες. Οι νεραντζιές που έχουμε στην Αθήνα δεν είναι ένα δέντρο που ευδοκιμούσε στην Ελλάδα. Το έφερε ο Μεταξάς. Αν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τι είναι δικό μας και τι δεν είναι, τότε θα πρέπει να χαρακτηριστούν φασιστικές οι νεραντζιές (γελάει) και να κοπούν. Καλώ την Αριστερά σε αγώνα κατά των νεραντζιών γιατί τις έβαλε ο δικτάτορας Μεταξάς.

«Καλώ την Αριστερά σε αγώνα κατά των νεραντζιών γιατί τις έβαλε ο δικτάτορας Μεταξάς».

– Τι θα μπορούσε να κάνει την Αθήνα ωραία;
Θα σου πω κάτι σουρεαλιστικό. Το τελευταίο διάστημα επιδίδομαι σε σουρεαλιστικές προτάσεις. Η τελευταία ήταν να αφήσουμε όλοι μουστάκι για το ’21.

– Άλλο κι αυτό.
Προφανώς και το έκανα για πλάκα, για να τρολάρω. Κάποιοι το πήραν σοβαρά και τοποθετήθηκαν εναντίον μου φυσικά. Με εντυπωσίασαν αυτοί που βγήκαν και μίλησαν εναντίον μου για το μουστάκι. Με έκαναν να πάρω πίσω το τρολάρισμα και να ρίξω κι άλλα ξύλα στην πυρά.

– Οπότε, πάμε στην πρότασή σου για την Αθήνα.
Επιτέλους, να γίνει η πόλη των ποταμών. Καλώ να ξαναβγεί στην επιφάνεια με έξτρα νερό ο Ιλισός και ο Ηριδανός.

– Σουρεαλιστικό, αλλά με πολιτικό κόστος. Ξέρεις τι πρέπει να γκρεμιστεί για να γίνει αυτό;
Επιτέλους να βγουν τα ποτάμια ή εμείς οι Αθηναίοι να επισκεπτόμαστε τα ποτάμια στους υπονόμους και να πλένουμε τα πόδια μας.

«Κουράστηκα πολύ για να αποκτήσω αυτή την αναγνωρισιμότητα. Είμαι ένα λαϊκό παιδί».

– Τώρα ψαρεύουμε στον Κηφισό.
Έχει ο Κηφισός ψάρια; (γελάει)

– Πάντως, για το μουστάκι δεν θα σε ακολουθήσω. Δεν μου πάει.
Αυτό είναι μια θυσία για την πατρίδα.

– Σου αρέσει να προκαλείς;
Λέω πως δεν μου αρέσει, αλλά η πραγματικότητα με διαψεύδει. Πώς γίνεται να προκαλούν αυτά που εμένα μου φαίνονται φυσιολογικά;

«Καλώ να ξαναβγεί στην επιφάνεια με έξτρα νερό ο Ιλισός και ο Ηριδανός».

– Θα σου πω κάτι ειλικρινά. Νομίζω ότι πέφτεις πολλές φορές στην παγίδα του ρόλου. Γίνεσαι ρόλος. Με αποτέλεσμα να σκορπάς άδοξα το ταλέντο σου.
Μπορεί να ισχύει αυτό. Κάνοντας αυτοκριτική τώρα στα 50, κάτι που καταμαρτυρώ στον εαυτό μου είναι ότι σκορπίστηκα. Από την άλλη, κάποια θα χάσω κάποια θα βρω. Κέρδισα μια μεγάλη επικοινωνία με το κοινό, αλλά και το μπέρδεψα. Ως καλλιτέχνης όμως καλά έκανα.

– Οφείλεις να παίζεις με τις αντιφάσεις σου.
Πώς θα γίνει αλλιώς;

– Αλλιώς θα γινόσουν λογιστής.
Τους εκτιμούμε τους λογιστές. Πάντως δεν κάνω εγχειρήσεις ανοιχτής καρδιάς για να έχω το βάρος της απόφασης. Το πολύ πολύ να με δεις στο θέατρο ή τον κινηματογράφο και να χάσεις ένα εισιτήριο. Βέβαια είναι αλήθεια, ξοδεύτηκα, σκορπίστηκα.

– Η αναγνωρισιμότητα σε τρόμαξε;
Κουράστηκα πολύ για να αποκτήσω αυτή την αναγνωρισιμότητα. Είμαι ένα λαϊκό παιδί, ξεκίνησα από του Ζωγράφου και πέρασα από κομπάρσος, μια ατάκα, δύο και έγινα πρωταγωνιστής κάποια στιγμή. Δεν με τρόμαξε ποτέ. Με τρόμαξαν οι άνθρωποι και πόσο άλλαξαν απέναντί μου. Εγώ δεν άλλαζα όσο γινόμουν γνωστός. Η φήμη είναι το εργαλείο για να κάνω το όνειρό μου που είναι το σινεμά.

– Αυτό είναι το όνειρό σου;
Ας μην πούμε όνειρο από τη στιγμή έχω κάνει ή παίξει σε ταινίες. Είναι μια πραγματικότητα.

«Κάνοντας αυτοκριτική τώρα στα 50, κάτι που καταμαρτυρώ στον εαυτό μου είναι ότι σκορπίστηκα».

– Τι σε απελευθερώνει ως σκηνοθέτη που σε δεσμεύει ως ηθοποιό; Ή δεν ισχύει;
Ισχύει. Ως σκηνοθέτης μιλάω πιο προσωπικά. Βέβαια, θα πει κάποιος: και ποιος είσαι εσύ; Όμως επειδή μιλάω βαθιά για μένα, μιλάω για όλους. Όταν έκανα εκείνες τις ταινίες τότε κατηγορήθηκα από τη δημοσιογραφική νομενκλατούρα για ναρκισσισμό. Δεν το κατάλαβα γιατί τα «Φτηνά τσιγάρα» με τα οποία ταυτίστηκαν τόσοι να είναι ναρκισσιστικά; Γίνεται να κάνεις σινεμά χωρίς προσωπικές αναφορές;

– Νομίζω δεν γίνεται. Δεν θα είχαμε τον Γκοντάρ τότε ή και άλλους.
Και τότε θα βρεθεί κάποιος και θα πει «και ποιος είσαι εσύ που θα μας πεις πως είσαι σαν τον Γκοντάρ». Έφαγα πολύ bullying από τους κριτικούς κινηματογράφου όταν εμφανίστηκα στα 90’s. Είναι εντυπωσιακό πόσο έξω έπεσαν.

«Εως τα 40 πήγα δύο φορές στο νοσοκομείο με κατάρρευση. Είπα δεν πάει άλλο».

– Μάλλον έπεσες σε λάθος εποχή.
Τότε τα δύο μεγάλα ρεύματα στην Ελλάδα ήταν το γκέι και το μεταναστευτικό. Και μετά υπήρχε και το βαρύ εμπορικό σινεμά. Εγώ δεν ανήκα πουθενά σ’ αυτά. Ήμουν κάτι αχαρτογράφητο. Οι κριτικές δεν έκριναν την ταινία, αλλά εμένα. Κάποια στιγμή θα κάνω ένα μεγάλο χάπενινγκ, να πάρω κριτικές, να τις διαβάσω και να καλέσω αυτούς που τις έγραψαν (γελάει).

– Τώρα φτιάχνεις καινούργια ταινία.
Ναι, περιμένω να πάρει τη σειρά της. Τράβηξα ένα χειρόφρενο στο σινεμά για χρόνια. Ο εαυτός για να σου φέρει τα δώρα του θέλει χρόνο.

– Αγρανάπαυση λέγεται αυτό…
Αγρανάπαυση και το πήγα γαμιώντας. Τον 20ο αιώνα ήμουν ο νεότερος σκηνοθέτης που εμφανίστηκε στον κινηματογράφο. Ημουν 25 χρονών. Έως τα 40 πήγα δύο φορές στο νοσοκομείο με κατάρρευση. Είπα δεν πάει άλλο. Όλο αυτό το διάστημα έγραφα. Το δύσκολο στον κινηματογράφο είναι το σενάριο. Η ταινία λέγεται «Νυχτερινός εκφωνητής» και είναι ένας ύμνος στον ραδιοφωνικό πολιτισμό. Στην Ελλάδα δεν έχει βγει ποτέ ταινία για το ραδιόφωνο.

– Η μουσική πώς προέκυψε;
Ήταν πάντα η εφηβική φαντασίωση.

– Παίζεις κάποιο όργανο;
Παίζω ελαφρώς κιθάρα, αλλά σφυρίζω εξαιρετικά. Ξέρεις κάτι, εγώ δεν έχω παντρευτεί. Ενώ είμαι φιλελεύθερος, η ζωή μου δεν ταυτίζεται μ’ αυτή ενός συντηρητικού. Είμαι κοντά στον Μάνο Χατζιδάκι σ’ αυτό. Ζω λίγο άναρχα και ατίθασα. Οι άνθρωποι μιλούν για απωθημένα και συνήθως αναφέρονται σε σεξουαλικά απωθημένα. Εγώ έχω καλλιτεχνικά απωθημένα που έχω αποφασίσει να πραγματωθούν. Δεν θα επιτρέψω στον εαυτό μου να πεθάνει δίχως να έχω διευθύνει, σοβαρά όμως, μια μεγάλη ορχήστρα εγχόρδων.

«Τον 20ο αιώνα ήμουν ο νεότερος σκηνοθέτης που εμφανίστηκε στον κινηματογράφο».

– Αλήθεια;
Ναι, και είμαι σε συνεννοήσεις γιατί έχω κάποιες ιδέες πώς πρέπει να γίνει. Μπορεί να μην μιλήσω στους μουσικούς στη μουσική, αλλά θα τους εμπνεύσω. Στη μουσική μού αρέσει να είμαι αφηγητής ιστοριών. Συνήθως οι τραγουδιστές που είναι τέλειοι χάνονται στη μελωδικότητα και δεν βρίσκουν το αφήγημα. Κορυφαίος σ’ αυτό που λέω ως αφηγητής είναι ο Διονύσης Σαββόπουλος.

– Τα κομμάτια σου που υπάρχουν στο YouTube έχουν μια θεατράλε αίσθηση. Είναι πιο πολύ κουβεντιαστά. Γιατί όλα σε bossanova;
Η φύση της bossanova είναι πιο κοντά σε ‘μένα, η οποία είναι μελαγχολική χαρά.

– Πονεμένη αλεγκρία.
Αυτό σε μένα ταιριάζει.

«Δεν θα επιτρέψω στον εαυτό μου να πεθάνει δίχως να έχω διευθύνει, σοβαρά όμως, μια μεγάλη ορχήστρα εγχόρδων».

– Τι μουσική άκουγες μικρός;
Heavy Metal! Eχω το «Piece of Mind» των Iron Maiden γραμμένο στα ελληνικά. Παραμένω μεγάλος θιασώτης της heavy metal.

– Πώς το αντέχεις αυτό το πράγμα;
Σε προκαλώ να ακούσεις το «Piece of Mind» των Iron Maiden.

– Εντάξει, αυτοί είναι και κλασικό συγκρότημα.
Τώρα είναι, τότε ήταν νούμερα που έβγαιναν με κολάν.

– Τώρα από τη heavy metal να πας στην bossanova, καταλαβαίνεις η απόσταση είναι τεράστια.
Αυτό είναι Ρένος Χαραλαμπίδης (γελάει). Με μεγάλη αγαλλίαση αγκαλιάζω τα δύο άκρα.

– Ομολογώ πως το «Θυμήσου τον Σεπτέμβρη» το έχεις πει ωραία.
Δεν το τραγούδησα, το εξήγησα. Κάποιος που το ακούει καταλαβαίνει το νόημα των πραγμάτων. Αυτό το τραγούδι έχει και κάτι που δεν μας βολεύει . Το μοιραίο τέλος του έρωτα. Ένας έρωτας για να είναι αληθινός πρέπει να έχει ένα τέλος που μπορεί να είναι όμορφο.

– Συνήθως είναι άγριο, βέβαια.
Είναι η φύση του έρωτα. Είναι συγκρουσιακός. Βέβαια, είναι ωραίο να κρατάς μόνο το highlights από μια σχέση, κάτι που δεν το έχω καταφέρει ακόμη.

– Πρέπει να είσαι ζεν για να το καταφέρεις.
Και αν το καταφέρεις, δεν χρειάζεσαι τον έρωτα. Πάντως με αυτά και μ’ αυτά έχουμε ιστορίες να πούμε. Το συνειδητοποίησα με την πολιτική. Με αυτά που έζησα το ’12 αποκτάει ενδιαφέρον η αυτοβιογραφία μου.

– Σκοπεύεις να την γράψεις κάποια στιγμή;
Θα την γράψω λέγοντας: «Ρένος Χαραλαμπίδης: αυτοβιογραφία, αλλά όχι ακριβώς» (γελάει). Έτσι όπως με είδα εγώ, όχι όπως με είδαν οι άλλοι. Το έλεγε νομίζω ο Αντι Γουόρχολ μιλώντας για τον Τζάκσον Πόλλοκ «πλήρωσε πολλά για να είναι ο εαυτός του». Τελικά, για να είσαι ο εαυτός σου το τίμημα είναι βαρύ.

– Κανείς δεν θα σου επιτρέψει να είσαι ο εαυτός σου.
Οι καλλιτέχνες της γενιάς μας δεν συγκρούστηκαν ποτέ με το κοινό τους. Ο Χατζιδάκις το έκανε. Δεν χρειάζεται να συμφωνείς με το κοινό σου, αν θέλεις να είσαι ο εαυτός σου. Το τίμημα που έχει να πληρώσει ο καλλιτέχνης είναι πει στο κοινό αυτά που δεν θέλει να ακούσει. Ο Χατζιδάκις έκανε συναυλίες στην ΚΝΕ λέγοντας πως ο κομμουνισμός είναι ένα θηρίο. Ξέρεις, έχουν υπάρξει δεξιοί που έχουν καταθέσει ένα στεφάνι στη Μακρόνησο. Μήπως ήρθε η ώρα και κάποιοι αριστεροί να καταθέσουν ένα στεφάνι στην Ορθοκωστά;

 

 

Photography/Styling: Michail G. Androulidakis.
Grooming: Katerina Theocharis.
Μπλε σακάκι: Bespoke Athens by Sciamat.
Γκρι κοστούμι: Bespoke Athens Made to Measure.
Ευχαριστούμε το ANANA (Πραξιτέλους 33) για τη φιλοξενία.

 

Δείτε ακόμα: Ο Μιχαήλ Ανδρουλιδάκης φωτογραφίζει τη Δωροθέα Μερκούρη σε άσπρο και μαύρο.

 

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top